20.01.2020, 11:24
Kira Sözleşmelerinin Damga Vergisinde Şahit - Kefil Farkı - 25.05.2015
Uygulamada sıkça karşılaşılan ve sorulan sorulardan birisi de, kira sözleşmelerine şahit olarak imza atanların kefil olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceğidir. Çünkü, aşağıda da açıklanacağı üzere, kefillik durumunda uygulanacak damga vergisi oranı yükselmektedir.
1) Yasal Mevzuat
488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1. maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu; 4. maddesinde, bir kâğıdın tabi olacağı verginin tayini için o kâğıdın mahiyetine bakılacağı ve buna göre tabloda yazılı vergisinin bulunacağı, kâğıtların mahiyetinin tayininde, şekli kanunlarda belirtilmiş olanlarda kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş olanlarda üzerlerindeki yazının tazammun ettiği hüküm ve manaya bakılacağı; 6. maddesinde, bir kağıtta birbirinden tamamen ayrı birden fazla akit ve işlem bulunduğu takdirde bunların her birinden ayrı ayrı vergi alınacağı, bir kağıtta toplanan akit ve işlemler birbirine bağlı bir asıldan doğma oldukları takdirde damga vergisinin, en yüksek vergi alınmasını gerektiren akit veya işlem üzerinden alınacağı, ancak bu akit ve işlemlere asıl işlemin akitlerinden başka bir şahsın eklenen akit ve işleminin de ayrıca vergiye tabi olacağı hükümlerine yer verilmiştir.
Ayrıca, Kanuna ekli (1) sayılı tablonun "I. Akitlerle ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün,
- A/2 fıkrasında, kira mukavelenamelerinin mukavele süresine göre kira bedeli üzerinden binde 1,89 nispetinde;
- A/3 fıkrasında ise, kefalet, teminat ve rehin senetlerinin binde 9,48 nispetinde damga vergisine tabi tutulacağı
hükme bağlanmıştır.
Öte yandan, 8 Seri No.lu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliği'nin "Kefalet Şerhlerinin Damga Vergisi" başlıklı 4. maddesinde, sözleşmelerin kanunda gösterilen nispette damga vergisine tabi olmakla beraber bu kâğıtlar üzerine konulan kefalet şerhlerinin de ayrıca 488 sayılı Kanunun 6. maddesinin üçüncü fıkrası göz önünde tutularak nispi damga vergisine tabi tutulacağı; sözü edilen şerhlerin "müteselsil kefalet" veya "müşterek borçlu ve müteselsil kefil" şeklinde konulması halinde ise Kanunun 6. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca en yüksek vergi alınmasını gerektiren akit veya kefalet işlem üzerinden damga vergisine tabi olacağı açıklanmıştır.
Diğer taraftan, Damga Vergisi Kanununa ekli "Damga Vergisinden İstisna edilen Kağıtlar" başlıklı (2) sayılı Tablo'nun IV. bölümünün 31. maddesinde, gerçek kişilerce mesken olarak kullanılmak üzere kiralanan ve iktisadi işletmelere dahil olmayan taşınmazlara ilişkin kira mukavelelerinin, 32. maddesinde ise gelir vergisinden muaf esnaf, muaf serbest meslek erbabı ile basit usulde vergilendirilen mükellefler tarafından işyeri olarak kullanılmak üzere kiralanan ve iktisadi işletmelere dahil olmayan taşınmazlara ilişkin kira mukavelelerinin damga vergisinden istisna olduğu hükme bağlanmıştır.
2) Kira, Adi Kefalet ve/veya "Müteselsil Kefalet", "Müşterek Borçlu ve Müteselsil Kefil"li Kira Sözleşmelerinde Damga Vergisi
Yukarıda 1. bölümde yapılan açıklamalardan da fark edileceği üzere, istisna hükümleri de dikkate alınmak suretiyle kira sözleşmelerin her birinin nüsha sayısı da dikkate alınmak suretiyle kağıtların ihtiva ettiği toplam kira bedeli üzerinden Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tablonun I/A-2 fıkrasına göre binde 1,89 nispetinde damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
Kira sözleşmesine konan kefalet şerhinin “adi kefalet” olması durumunda, kefalet şerhi asil akitten ayrı müstakil bir işlem, bir hukuki muamele niteliğinde olduğundan, sözleşme için binde 1,89 ve kefalet için binde 9,48 olmak üzere toplam binde 11,37 oranında damga vergisi hesaplanması gerekmektedir.
Ancak, kira sözleşmesine konan kefalet şerhinin "müteselsil kefil" veya "müşterek müteselsil borçlu" sıfatıyla konulması ve kira sözleşmesinde belirtilen borç ediminin tamamına kefil olunması durumunda, kefalet şerhi asıl akitle birbirine bağlı ve bir asıldan doğma akit ve işlem olarak kabul edileceğinden, kira sözleşmesinin en yüksek vergi alınmasını gerektiren işlem olan kefalet şerhi üzerinden Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tablonun I/A-3 fıkrasına göre ayrıca binde 9,48 nispetinde damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
3) Kira Sözleşmesinde Yer Alan Şahit İmzası, Kefil Olarak Değerlendirilebilir Mi?
Kiracı ve kiraya veren arasında düzenlenerek üçüncü kişi tarafından imzalanan kira sözleşmesinde yer alan şahit imzası, kira kontratının imzası bulunan kişiler arasında yapıldığına tanık olunmasına dair atılmış bir imza olması nedeniyle kefil olarak değerlendirilmemesi, "şahit" olarak bulunan imzadan dolayı ayrıca damga vergisi aranılmaması gerekir.
Bu konuda Maliye Bakanlığı da aynı görüşte olup, verdiği bir özelgede;
"T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
MUĞLA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
(Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü)
Sayı : 96620903-155[1,2,3,4,5,6-2013/6]-37 - 11/04/2014
Konu : Kira sözleşmesinde yer alan şahit imzasının kefil olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceği hk.
İlgide kayıtlı özelge talep formunun incelenmesinden, işletmenizin kiracı sıfatıyla imzalamış olduğu kira sözleşmesinde kiracı, kiralayan ve şahit olmak üzere üç imzanın bulunduğu belirtilerek kira sözleşmesinden doğan damga vergisinin hesaplanmasında şahit imzasının kefil olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği konusunda görüş talep edildiği anlaşılmaktadır.
488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu hükme bağlanmıştır.
Aynı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun "I.Akitlerle ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün A/2 fıkrasında, kira mukavelenamelerinin mukavele süresine göre kira bedeli üzerinden nispi, A/3 fıkrasında belli parayı ihtiva eden kefalet, teminat ve rehin senetlerinin nispi damga vergisine tabi olduğu hükme bağlanmıştır.
Buna göre, kiracı ve kiraya veren arasında düzenlenerek üçüncü kişi tarafından imzalanan kira sözleşmesinde yer alan şahit imzasının, kira kontratının imzası bulunan kişiler arasında yapıldığına tanık olunmasına dair atılmış bir imza olması nedeniyle kefil olarak değerlendirilmesi mümkün bulunmayıp, "şahit" olarak bulunan imzadan dolayı ayrıca damga vergisi aranılmaması gerekmektedir."
şeklinde idari görüş bildirmiştir.
Saygılarımla.
Abdullah TOLU
Yeminli Mali Müşavir
toluenymm.com
Uygulamada sıkça karşılaşılan ve sorulan sorulardan birisi de, kira sözleşmelerine şahit olarak imza atanların kefil olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceğidir. Çünkü, aşağıda da açıklanacağı üzere, kefillik durumunda uygulanacak damga vergisi oranı yükselmektedir.
1) Yasal Mevzuat
488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1. maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu; 4. maddesinde, bir kâğıdın tabi olacağı verginin tayini için o kâğıdın mahiyetine bakılacağı ve buna göre tabloda yazılı vergisinin bulunacağı, kâğıtların mahiyetinin tayininde, şekli kanunlarda belirtilmiş olanlarda kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş olanlarda üzerlerindeki yazının tazammun ettiği hüküm ve manaya bakılacağı; 6. maddesinde, bir kağıtta birbirinden tamamen ayrı birden fazla akit ve işlem bulunduğu takdirde bunların her birinden ayrı ayrı vergi alınacağı, bir kağıtta toplanan akit ve işlemler birbirine bağlı bir asıldan doğma oldukları takdirde damga vergisinin, en yüksek vergi alınmasını gerektiren akit veya işlem üzerinden alınacağı, ancak bu akit ve işlemlere asıl işlemin akitlerinden başka bir şahsın eklenen akit ve işleminin de ayrıca vergiye tabi olacağı hükümlerine yer verilmiştir.
Ayrıca, Kanuna ekli (1) sayılı tablonun "I. Akitlerle ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün,
- A/2 fıkrasında, kira mukavelenamelerinin mukavele süresine göre kira bedeli üzerinden binde 1,89 nispetinde;
- A/3 fıkrasında ise, kefalet, teminat ve rehin senetlerinin binde 9,48 nispetinde damga vergisine tabi tutulacağı
hükme bağlanmıştır.
Öte yandan, 8 Seri No.lu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliği'nin "Kefalet Şerhlerinin Damga Vergisi" başlıklı 4. maddesinde, sözleşmelerin kanunda gösterilen nispette damga vergisine tabi olmakla beraber bu kâğıtlar üzerine konulan kefalet şerhlerinin de ayrıca 488 sayılı Kanunun 6. maddesinin üçüncü fıkrası göz önünde tutularak nispi damga vergisine tabi tutulacağı; sözü edilen şerhlerin "müteselsil kefalet" veya "müşterek borçlu ve müteselsil kefil" şeklinde konulması halinde ise Kanunun 6. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca en yüksek vergi alınmasını gerektiren akit veya kefalet işlem üzerinden damga vergisine tabi olacağı açıklanmıştır.
Diğer taraftan, Damga Vergisi Kanununa ekli "Damga Vergisinden İstisna edilen Kağıtlar" başlıklı (2) sayılı Tablo'nun IV. bölümünün 31. maddesinde, gerçek kişilerce mesken olarak kullanılmak üzere kiralanan ve iktisadi işletmelere dahil olmayan taşınmazlara ilişkin kira mukavelelerinin, 32. maddesinde ise gelir vergisinden muaf esnaf, muaf serbest meslek erbabı ile basit usulde vergilendirilen mükellefler tarafından işyeri olarak kullanılmak üzere kiralanan ve iktisadi işletmelere dahil olmayan taşınmazlara ilişkin kira mukavelelerinin damga vergisinden istisna olduğu hükme bağlanmıştır.
2) Kira, Adi Kefalet ve/veya "Müteselsil Kefalet", "Müşterek Borçlu ve Müteselsil Kefil"li Kira Sözleşmelerinde Damga Vergisi
Yukarıda 1. bölümde yapılan açıklamalardan da fark edileceği üzere, istisna hükümleri de dikkate alınmak suretiyle kira sözleşmelerin her birinin nüsha sayısı da dikkate alınmak suretiyle kağıtların ihtiva ettiği toplam kira bedeli üzerinden Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tablonun I/A-2 fıkrasına göre binde 1,89 nispetinde damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
Kira sözleşmesine konan kefalet şerhinin “adi kefalet” olması durumunda, kefalet şerhi asil akitten ayrı müstakil bir işlem, bir hukuki muamele niteliğinde olduğundan, sözleşme için binde 1,89 ve kefalet için binde 9,48 olmak üzere toplam binde 11,37 oranında damga vergisi hesaplanması gerekmektedir.
Ancak, kira sözleşmesine konan kefalet şerhinin "müteselsil kefil" veya "müşterek müteselsil borçlu" sıfatıyla konulması ve kira sözleşmesinde belirtilen borç ediminin tamamına kefil olunması durumunda, kefalet şerhi asıl akitle birbirine bağlı ve bir asıldan doğma akit ve işlem olarak kabul edileceğinden, kira sözleşmesinin en yüksek vergi alınmasını gerektiren işlem olan kefalet şerhi üzerinden Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tablonun I/A-3 fıkrasına göre ayrıca binde 9,48 nispetinde damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
3) Kira Sözleşmesinde Yer Alan Şahit İmzası, Kefil Olarak Değerlendirilebilir Mi?
Kiracı ve kiraya veren arasında düzenlenerek üçüncü kişi tarafından imzalanan kira sözleşmesinde yer alan şahit imzası, kira kontratının imzası bulunan kişiler arasında yapıldığına tanık olunmasına dair atılmış bir imza olması nedeniyle kefil olarak değerlendirilmemesi, "şahit" olarak bulunan imzadan dolayı ayrıca damga vergisi aranılmaması gerekir.
Bu konuda Maliye Bakanlığı da aynı görüşte olup, verdiği bir özelgede;
"T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
MUĞLA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
(Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü)
Sayı : 96620903-155[1,2,3,4,5,6-2013/6]-37 - 11/04/2014
Konu : Kira sözleşmesinde yer alan şahit imzasının kefil olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceği hk.
İlgide kayıtlı özelge talep formunun incelenmesinden, işletmenizin kiracı sıfatıyla imzalamış olduğu kira sözleşmesinde kiracı, kiralayan ve şahit olmak üzere üç imzanın bulunduğu belirtilerek kira sözleşmesinden doğan damga vergisinin hesaplanmasında şahit imzasının kefil olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği konusunda görüş talep edildiği anlaşılmaktadır.
488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu hükme bağlanmıştır.
Aynı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun "I.Akitlerle ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün A/2 fıkrasında, kira mukavelenamelerinin mukavele süresine göre kira bedeli üzerinden nispi, A/3 fıkrasında belli parayı ihtiva eden kefalet, teminat ve rehin senetlerinin nispi damga vergisine tabi olduğu hükme bağlanmıştır.
Buna göre, kiracı ve kiraya veren arasında düzenlenerek üçüncü kişi tarafından imzalanan kira sözleşmesinde yer alan şahit imzasının, kira kontratının imzası bulunan kişiler arasında yapıldığına tanık olunmasına dair atılmış bir imza olması nedeniyle kefil olarak değerlendirilmesi mümkün bulunmayıp, "şahit" olarak bulunan imzadan dolayı ayrıca damga vergisi aranılmaması gerekmektedir."
şeklinde idari görüş bildirmiştir.
Saygılarımla.
Abdullah TOLU
Yeminli Mali Müşavir
toluenymm.com