07.07.2021, 18:45
Veysel Türkmen, YMM | Dr. Utku Karabağ, SMMM
19.10.2017, 08.11.2017, 01.12.2017, 03.01.2018- Dünya Gazetesi
Yeni teşvik sistemi ile birlikte daha etkin ve yaygın hale gelen yatırım destekleri konusunda uygulamada karşılaşılan sorunlara değineceğimiz bu yazıda; teşvik belgesinin alınması, belge kapsamındaki destek unsurlarından yararlanılması ve belgenin kapatılması aşamalarında nelere dikkat edilmesi gerektiği üzerine yoğunlaşacağız.
Ülkemizde son yıllarda, yatırırım teşvik belgesine bağlı destek unsurlarından yararlanmak giderek daha önemli bir hal almıştır.
Bu nedenle bir çok yatırımcı, yatırım teşvik mevzuatı içerisindeki destek unsurlarından yararlanmak için, yatırım teşvik belgesi başvuru sürecine dahil olmaktadır.
Teşvik sisteminin sunduğu desteklerin iyi anlaşılamaması ve doğru bir başvuru dosyasının tekemmül ettirilememesi, yatırımcının kendi yatırımına en optimal teşvik paketini sağlayamamasına neden olabilmektedir.
Bu nedenle yatırımcı açısından, yatırımların teşvik belgesine bağlanma sürecinde, daha başvuru aşamasında dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir, belge alım sürecinde yatırımcı kaynaklı yaşanan sorunlar nasıl aşılabilir, yatırımcılar yatırım teşvik belgesinin sağladığı desteklerden maksimum düzeyde nasıl yararlanabilirler, yatırım teşvik belgesinin kullanılması aşamasında yatımcıların dikkat etmesi gereken püf noktaları hangileridir gibi bir çok soru ve bu sorulara ait cevaplar önem kazanmaktadır.
Yatırımların Planlanma Aşaması
Yatırımın Planlanma Aşamasında Talep Edilecek ya da İhtiyaç Duyulan Destek Unsurlarının İyi Analiz Edilmesi Gerekmektedir
Yatırımın planlanması aşamasında, yatırımcı açısından; teşvik mevzuatının sağlayabileceği destek unsurlarının neler olduğu, bunların geri dönüşü, sağlanabilecek katkının yıllar içindeki tutarları gibi noktaların bilinmesi, yatırım için sağlanacak desteklerin optimizasyonun ölçülmesi açısından son derece önemlidir.
Gözlemimiz, özellikle KOBİ’lerde böyle bir farkındalığın olmadığı yönündedir. Yatırım teşvik belgesine bağlı destek unsurlarının neler olduğuna ilişkin çok sayıda yayın ve haber olmasına rağmen, özellikle yatırımın planlanması aşamasında bu destek unsurlarının katkısının analitik bir şekilde doğru analiz edilmesine ilişkin bilgi edinilmesi konusunda KOBİ’lerde bir yetersizlik gözlenmiştir.
Farklı Kurumlar Tarafından Aynı Yatırım Projesinin Desteklenmesi Durumunda Desteklerin Birbirleri İle Çakışmamasına Dikkat Edilmelidir
Aynı yatırım projelerinin farklı kamu kurumları tarafından desteklenmesi ve bunlardan birlikte yararlanılması uygulamada bazı sorunları beraberinde getirebilmektedir.
Yatırım teşvik mevzuatının sağladığı desteklere benzer ya da aynı desteklerin başka kurumlardan temin edilmesi ileride oluşabilecek cezalı işlemlere kapı aralamaktadır.
Örneğin, yatırım teşvik belgesi kapsamında KDV ödenmeksizin alınan bir makina ve teçhizat için aynı zamanda bir başka Kurum bünyesinde makine bedellerinin bir bölümü için nakdi destek alınması yatırım teşvik mevzuatındaki söz konusu destek unsurunun kullanımı açısından risk taşımaktadır.
Yatırımların doğru teşvik paketlerine yönlendirilmesi bir uzmanlık gerektirmekte ve bu uzmanlıktan yararlanmak zaman ve kaynak israfını da önlemeye büyük katkı sağlamaktadır.
Yatırıma Fiilen Başlanılan Tarihten Sonra Yatırım Teşvik Belgesi Başvurusunda Bulunulması Başvuru Tarihi Öncesi Harcamaların Destek Unsurları Kapsamına Alınamamasına Neden Olmaktadır
Yatırım teşvik mevzuatı açısından teşvik belgesi başvuru tarihinden önceki yatırım harcamaları, teşvik belgesi kapsamında değerlendirilmemektedir. Dolayısı ile yatırımlara fiilen başlanılmadan önce yatırım harcamalarının teşvik belgesine bağlanması, belge kapsamındaki söz konusu harcamalarının, teşvik belgesi ile sağlanan destek unsurlarından yararlanmasına imkan tanıyacaktır. Bu nedenle daha yatırımın planlanması aşamasında, yatırım harcamalarının başlayacağı tarih ve belge alım tarihi arasında iyi bir zaman planı yapılmalıdır.
Geniş Kapsamlı Bir Yatırım Teşvik Belgesi Danışmanlık Hizmeti Alınmasının Önemi
Yatırımcılar bazı durumlarda, yatırımlarının bulunduğu bölgedeki destek unsurlarının kendilerine sağlayacağı katkılar hakkında yeterince bilgi sahibi olmadan yatırım teşvik belgesi başvurusu yapmaktadırlar.
Yatırımcıların, teşvik unsurlarından yararlanma noktasında birlikte çalıştıkları danışmanların, daha yatırım başlamadan yatırımcılar açısından önemli bir katma değer yaratma çalışması olan yatırımın olası teşvik unsurlardan yararlanması durumunda oluşabilecek ileriye dönük fayda – maliyet analizi çalışmalarını tamamlaması önem arz etmektedir. Ancak uygulamada bazı danışmanlık hizmetlerinin bu süreçten öte sadece evrak takipçiliği üzerinde yoğunlaşan bir görünüm sergilediğine rastlanmaktadır.
Bu durum; yatırım teşvik belgesi alımı sonrasında yatırımcıların belge kullanımı, belgenin yaratacağı faydalar ve teşvik unsurlarından yararlanma şartları konusunda ek bir çalışma içerisine girmelerine, yeterli bilgi düzeyine sahip olmayan yatırımcılar açısından belgenin hatalı kullanımından kaynaklı sorunlara ve hatta cezalı işlemlere kadar gidebilecek bir takım problemlere yol açabilmektedir.
Belge Başvuru Aşaması
Yatırım Projesinin Eksiksiz Olarak Anlatılması ve Şirketlerde Yatırım Planlama Ekibinin Bulunmasının Önemi
Doğru yatırıma doğru teşvik belgesi düzenlenmesi çok önemlidir. Dolayısı ile belge başvuru aşamasında başvuruyu inceleyen birime yatırım projesinin eksik ya da hatalı anlatımı, yatırımların bazı destek unsurlarının dışında kalmasına neden olabilecektir. Bu nedenle yatırım projesinin doğru anlatılması ve mümkün ise şirketlerde bir yatırım ya da teşvik planlama departmanı kurulması bu riski minimize edebilecektir.
Hatalı ya da Eksik Evraklar İle Yatırım Teşvik Belgesi Başvurusu Yapılması
Yatırım teşvik belgesi başvurularında istenen bilgi ve belgeler esas itibari ile başvuruyu inceleyen birimin yatırımı tanıması, anlaması ve yatırımın ilgili mevzuat hükümlerine uygun destekler ile buluşup buluşamayacağına karar vermesine yöneliktir.
Dolayısı ile yatırımcılar teşvik belgesine başvuru aşamasında öncelikli olarak, planlanan yatırımın tüm yönleri ile anlatıldığı yatırım bilgi formunu eksiksiz ve tüm bilgileri içerecek şekilde doldurmalıdırlar.
Eksik ya da hatalı evraklar ile başvuru yapılması, yatırım teşvik belgesinin düzenlenme sürecini uzamasına neden olmakta, bu durum hem belge düzenleme sürecinde görev alan ilgili daireye ek bir iş yükü getirmekte hem de yatımcıların teşvik unsurlarından yararlanmaya başlama tarihini öteleyebilmektedir.
Ayrıca, aşağıda bazılarına yer verilen ve başvuru aşamasında kritik önem taşıyan bilgi ve belgeler mutlak suretle eksiksiz olarak hazırlanmalı ve yine aşağıda yer verilen noktalara dikkat edilerek başvuru dosyasına konmalıdır. Yatırım teşvik belgesi başvuru aşamasında şirketlerin dikkat etmesi gereken püf noktalarından bazılarına aşağıda ye verilmiştir.
Uygun ÇED Kararı Olmadan Başvuru Yapmak
3.10.2013 tarihli ve 28784 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği hükümlerine göre “Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı” veya “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı” şartı aranması gereken yatırım konuları için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan alınan Karar ve/veya Karara ilişkin yazının yatırımcılar tarafından ÇED yönetmeliği kapsamında yer alan yatırımlarda başvuru birimine ibraz edilmesi gerekmektedir.
Söz konusu belgeler olmadan yapılan başvurularda, başvuru birimi tarafından ÇED belgesinin temin edilmesi için yatımcılara makul bir süre verilmiş olsa dahi; söz konusu kararlar başvuru birimine sunulmadan belge düzenlenemeyeceği için sadece bu kararlar dolayısı ile teşvik belgesinin düzenlenme süresinin uzaması yatırımcıların belge kapsamındaki teşvik unsurlarından yararlanarak harcama yapamamalarına neden olabilmektedir.
Şirketi Temsil ve İlzama Yetkili Olmayan Ya da Yetki Kapsamı Başvuru İş ve İşlemlerini İçermeyen Kişilerce İmzalanan Başvuru Evrakları
Yatırım teşvik belgesi başvurularının mutlak suretle yatırımcıyı temsil ve ilzama yetkili kişi veya kişilerce imzalanmış bir müracaat dilekçesi ile yapılması ve söz konusu dilekçe ekinde istenen bilgi ve belgeler üzerinde de bu kişilerin imzasının olması gerekmektedir. Zaman zaman imza sirkülerinde farklı grup imzalar ve yetki belirlemeleri olan şirketlerde; yetkisi yatırım teşvik belgesi ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek olmayan kişilerce imzalanan başvuru evrakları ile yapılan başvurulara rastlanılmaktadır. Bu gibi durumlarda, tüm başvuru belgelerinin tekrar imza yetkilisi kişilere gönderilmesi ve belgelerin yeniden hazırlanması gerekmektedir. Zaman kaybını önlemek adına, bu konuya dikkat edilmesi önem taşımaktadır.
SGK Borçsuzluk Yazısının Hatalı Alınması
Yatımcıların yatırım teşvik belgesi başvurularında, Kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılacak müracaatlar hariç olmak üzere, 31.5.2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun’u uyarınca Türkiye genelinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na muaccel olmuş prim ve idari para cezası borçlarının bulunmadığına veya tecil ve/veya taksitlendirildiğine ya da yapılandırıldığına ve yapılandırmanın bozulmadığına dair Sosyal Güvenlik Kurumu’nun ilgili birimlerinden alınacak yazı veya Kurumun elektronik bilgi iletişim ortamından alınacak barkodlu çıktı ile başvuru yapmaları gerekmektedir.
SGK borçsuzluk yazısının mutlaka başvuru yapılan aya ait olması, şirketin SGK siciline dahil işyeri sicil nosu olan Türkiye’deki tüm şubeleri için alınması, söz konusu borçsuzluk yazısı/yazılarının barkodlu çıktı olacak şekilde e- borcu yoktur yazısı olması ve son olarak da yazı üzerinde Hazine Müsteşarlığı’na verilmek üzere ibaresinin yer alması gerekmektedir. Bu nitelikleri taşımayan yazı ya da yazılar başvuru işlemlerinde kabul edilmemektedir.
Tek Pencere Sistemindeki İşlemlerin Tamamlanması
Yurt dışından temin edilecek makine ve teçhizat listelerini Tek Pencere Sistemine kaydedecek yatırımcıların öncelikle Gümrük Müdürlüklerinden kullanıcı kodu ve şifre temin etmeleri zorunlu olup, listelerin Tek Pencere Sistemine kaydedilmesini müteakip, anılan sistem tarafından üretilen başvuru numarası ve liste çıktısının yatırım teşvik belgesi müracaat dosyası ile birlikte yatırım teşvik başvurusunu inceleyen birime iletilmesi gerekmektedir.
Yatırım teşvik belgesi düzenlenmesi uygun görülen yatırım projeleri kapsamındaki ithal makine ve teçhizat listelerine ilişkin ileriki aşamalarda yapılacak muhtelif müracaatlar da (liste değişikliği, devir, satış, ihraç vb) yine Tek Pencere Sistemi üzerinden yapılacak ve başvuru numarası aynı birime iletilecektir.
Orta ve İleri Teknoloji Yatırımlarında Taahhüt Belgesi İstenmesi
Yatırım teşvik mevzuatında; öncelikli yatırımlar, orta ve ileri teknoloji sınıfına giren ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar, stratejik yatırımlar gibi diğer yatırım türlerine oranla, destek unsurlarından daha cazip koşullarda yararlanma imkânı sunan yatırımların teşvik belgesine bağlanma sürecinde yatırımcılar hesaba katmadıkları birçok farklı evrak talebi ile karşılaşmakta ve bu evrakları temin etmeleri ciddi bir zaman kaybına neden olabilmektedir.
Örneğin teşvik mevzuatı uyarınca; orta ve ileri teknoloji ürünlerin üretime yönelik teşvik belgesi başvurularında yatırımcıların, başvuruyu inceleyen birime mutlak suretle bir taahhüt belgesi vermeleri gerekmekte, bu belge kapsamında söz konusu yatırımlarında orta ve yüksek teknoloji sınıfına giren ürünler dışında kalan herhangi bir ürün üretilmeyeceğini, belgenin düzenlenmesi aşamasındaki ve sonraki müracaatlarına istinaden, belge kapsamına alınması talep edilecek makine ve teçhizatın, söz konusu üretimin haricinde başka bir amaçla kullanılmayacağını, aksinin tespiti halinde, Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında yararlanılan destek unsurlarını 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkındaki Kanun hükümleri gereğince ilgili mercilere hiçbir kanuni kovuşturmaya lüzum kalmaksızın derhal ve def’aten ödeyeceklerini kabul, beyan ve taahhüt etmeleri gerekmektedir.
Arge Projesine Bağlı Yatırımlarda Başarı Belgesi Şartı
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TÜBİTAK ve KOSGEB tarafından desteklenen AR-GE projeleri neticesinde geliştirilen ürünlerin veya parçaların üretimine yönelik yatırımlar teşvik mevzuatı açısından öncelikli yatırım olarak kabul edilmiş olup, söz konusu yatırımların bu kapsamda teşvik belgesine bağlanabilmesi ancak projenin başarı ile sonuçlanmasına, başarı belgesinin teşvik belgesi başvuru evrakları arasına eklenmesine ve başarı belgesinin düzenlendiği tarihten itibaren 3 yıl içinde yatırım teşvik belgesi başvurusu yapılmasına bağlı olacaktır.
Yatırım Teşvik Belgesinin Düzenlenmesi ve Kullanımı
Yatırımların teşvik belgesine bağlanması, sadece belge üzerindeki teşvik unsurlarından maksimum düzeyde yararlanılması için yeterli olmamakta, teşvik unsurlarından optimum düzeyde fayda sağlayabilmek için belge kullanımı sırasında ek bazı hususlara da dikkat edilmesi gerekmektedir. Bu noktalardan bazılarına aşağıda başlıklar halinde yer verilmiştir.
Henüz Yatırım Teşvik Belgesi Düzenlemeden Makine - Teçhizat İthali Yapmak ve Gümrük Vergisi Muafiyetinden Yararlanmak Mümkün müdür?
Teşvik belgesi almak üzere müracaat edilmiş ancak henüz teşvik belgesine bağlanmamış yatırımlara ilişkin makine ve teçhizatın ithaline, Ekonomi Bakanlığı’nın görüşüne istinaden Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nca teşvik belgesi kapsamında muafiyet tanınabilecek ve istisna edilebilecek vergilerin toplam tutarı kadar teminatın alınması suretiyle izin verilebilecektir.
Teminatla ithalatta, bir defada verilecek teminat süresi azami altı ay olup, sürenin başlangıç tarihi, eşyanın serbest dolaşıma giriş tarihidir. Bu süre içerisinde teşvik belgesinin düzenlenememiş olması halinde, süre bitimini müteakip üç ay içerisinde süre uzatımı için doğrudan Gümrük ve Ticaret Bakanlığına müracaat edilir. Verilecek ek sürenin başlangıcı bir önceki sürenin bittiği tarihtir. Teminatın çözümü için, teşvik belgesi ve eki ithal makine ve teçhizat listesi ile birlikte Gümrük ve Ticaret Bakanlığına müracaat edilmesi gerekir. Aksi takdirde yatırımcılar tarafından verilen teminat irat olarak kaydedilecektir.
Yatırımın Başlangıç Tarihi Nasıl Tespit Edilir?
Yatırımın başlangıç tarihi, teşvik belgesi için Ekonomi Bakanlığı’na veya ilgili yerel birime müracaat tarihidir. Ancak yatırıma başlanıldığının kabul edilebilmesi için, yatırımın başlangıç tarihinden sonra arazi-arsa, altyapı, bina-inşaat, makine ve teçhizat (avans ve ön ödemeler dahil) ile diğer yatırım harcamalarına yönelik olarak teşvik belgesinin ilk düzenlendiği tarihteki sabit yatırım tutarı esas alınmak üzere, sabit yatırım tutarının en az %10’u oranında harcama yapılması gerekmektedir.
Finansal Kiralama Şirketleri Aracılığıyla Yapılacak Yatırımlarda Sözleşme Kapsamındaki Makina Ve Teçhizatların Belge Ekindeki Listelere Eklenmesi Gerekmekte Midir?
Yatırım teşvik belgesi kapsamında yer alan makine ve teçhizatın bir kısmının ya da tamamının finansal kiralama yoluyla satın alınması mümkündür. Nitekim Finansal kiralama yöntemiyle gerçekleştirilecek yatırımlar için finansal kiralama şirketi adına ayrı bir teşvik belgesi düzenlenmeksizin yatırımcının teşvik belgesi dikkate alınarak ithalat işlemleri yapılabilecektir. Ancak bu durumda unutulmaması gereken noktalardan biri de sözleşme kapsamındaki makine ve techizatların mutlak suretle teşvik belgesi ekindeki liste ya da listelere eklenmesi gerektiğidir. Nitekim listelere eklenmesi gereken söz konusu kıymetler de birer yatırım harcaması olup, söz konusu harcamaların sabit yatırım harcaması olarak kabul edilebilmesi ve teşvik unsurları kapsamında değerlendirilebilmesi için teşvik liste ya da listelerinde yer alması gerekmektedir.
Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamımdaki Makine ve Teçhizatlara İlişkin İşçilik ve Montaj Giderlerinin KDV İstisnası Karşısındaki Durumu Nedir?
Yatırım teşvik belgesi eki listelerde yer alan ve yatırım teşvik belgesi sahibi firmaya bir bütün halinde teslimine teknik olarak imkân olmadığı için, yatırım mahallinde kurulumu gerçekleştirilen makine, teçhizat ve sistemler KDV Kanunu’nun 13/d maddesi kapsamında KDV’den istisnadır. Bu uygulamada, yatırım mahallindeki inşa ve montaj işleri hizmet olarak değerlendirilip istisna dışında tutulmayacak olup, istisnanın bu unsurlar da dahil toplam bedele uygulanması gerekmektedir.
Ancak teşvik belgeli yatırım mallarına teslimden ayrı olarak verilen tadil, bakım, onarım gibi hizmetler ile başka mükelleflerden alınan (teslimi yapan mükellef tarafından alt yüklenicilerden alınan ve bedeli yatırım teşvik belgesi sahibi mükellefe ayrıca yansıtılanlar dahil) kurulum, montaj ve benzeri hizmetler istisna kapsamında değerlendirilmemektedir.
Süresi Dolan Yatırım Teşvik Belgeleri Ekindeki Listelerde Yer Alan Makine ve Teçhizatlar İçin KDV İstisnası Uygulanabilir mi?
Yatırım teşvik belgesinin süresinin bitmesi nedeniyle Ekonomi Bakanlığı’na süre uzatma talebinde bulunulması ve talebin olumlu karşılanmış olması halinde, süre bitim tarihi ile ilave yatırım süresinin verildiği tarih arasında (ara dönemi kapsayacak şekilde süre verilmiş olması kaydıyla) süre uzatımı yapılan yatırım teşvik belgesine dayanılarak alınan makine ve teçhizatlar da istisna kapsamında olacaktır.
Yatırım teşvik belgesinin düzenlenmesinden önce, satın alınan makine ve teçhizatlar bakımından istisna uygulamasından yararlanılması mümkün değildir. Yatırım teşvik belgesinin düzenlenmesinden önce istisna kapsamında teslim edilen makine ve teçhizata ilişkin KDV satıcıdan aranmaktadır.
Kullanılmış Komple Tesis ya da Makina ve Teçhizat İthalatı Mümkün Müdür?
Yatırımcıların İthalat Rejimi Kararı uyarınca kullanılmış makine ve teçhizat ithal etmeleri mümkündür. Ayrıca kullanılmış komple tesislerin (karayolu nakil vasıtaları hariç) ithaline yönelik talepler, talebi inceleyen birim tarafından proje bazında değerlendirilmekte ve gerekli şartları sağlamaları halinde ithaline izin verilebilmektedir.
Yatırım Teşvik Belgesinin İptal Edilmesinin Sonuçları Nelerdir?
Yatırım teşvik belgesinin belirli koşullar altında Ekonomi Bakanlığı’nca iptal edilmesi mümkündür. Teşvik belgesinin iptal edilmesi halinde, yatırımcılar aşağıda yer verilen sonuçlar ile karşı karşıya kalabileceklerdir.
2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkındaki Karar ile uygulama mevzuatında belirlenen hükümlere aykırı davranan, teşvik belgesindeki kayıt ve koşulları yerine getirmeyen, teşvik belgesi ile diğer belgelerde tahrifat yapan, sahte ve muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleyen veya kullanan, yanlış ve yanıltıcı bilgi veren, diğer kurum, kuruluş veya firmalara karşı yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeniyle icra veya iflas yoluyla yapılan işlemler de dâhil belge kapsamındaki makine ve teçhizatı öngörülen sürelerden önce satan veya satılmasına sebebiyet veren, teşvik belgesinde öngörülen sürede yatırımları tamamlamayan, belirlenen asgari yatırım tutarlarına uymayan yatırımcıların teşvik belgeleri bu maddenin ikinci fıkra hükmü saklı kalmak kaydıyla iptal edilir.
Yatırımcının mükellefiyetlerini kısmen yerine getirmediği ancak belge iptalinin de gerekmediği durumlarda belge kapsamında sağlanan desteklerden bir kısmı müeyyide uygulanarak geri alınır.
Yatırım Teşvik Belgesine Bağlı Yatırımlarda İnşaat Malzemelerine Yönelik Harcamalar KDV İstisnasından Yararlanabilir Mi?
Yatırım teşvik mevzuatı gereği teşvik belgelerine ait ithal ve yerli makine ve teçhizat listelerinde inşaat malzemelerine yer verilmemektedir. Dolayısı ile bu harcamaların KDV istisnası kapsamında temin edilmesi mümkün değildir.
Marka, Lisans, Know - How vb. Harcamalar Yatırım Harcamaları İçerisinde Değerlendirilebilir Mi?
Yatırım teşvik mevzuatı açısından marka, lisans, know-how vb. harcamalar teşvik belgesi kapsamında yatırım harcaması olarak kabul edilebilmektedir. Ancak teşvik belgesi kapsamında yatırım harcaması olarak kabul edilen maddi olmayan duran varlıkların (marka, lisans, know-how vb.) oranı, yine teşvik belgesinde kayıtlı toplam sabit yatırım tutarının yüzde ellisini aşamayacaktır.
KDV İstisnası Uygulaması Bakımından Makine ve Teçhizatın Yatırım Teşvik Belgesi Eki Listesinde Yer Alması Şart Mıdır?
Makine ve teçhizat yatırımlarına yatırım teşvik belgesi kapsamında KDV istinası uygulanabilmesinin şartı, söz konusun kıymetlerin belge ekindeki listelerde yer almasıdır.
Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Yapılan İşlemler Nedeni ile Düzenlenen Kâğıtlar Damga Vergisi’ne Tabi Midir?
6728 Sayılı Kanun’un 29. maddesiyle, Damga Vergisi Kanunu’na ekli (2) sayılı tabloda yazılı kâğıtlara yeni eklemeler yapılmış ve yapılan düzenlemeyle, yatırım teşvik belgesi kapsamında yer alan yatırım mallarına ilişkin olarak yatırım teşvik belgesi sahibi yatırımcılarla bu malların üreticileri ve tedarikçileri arasında düzenlenen kağıtlara; münhasıran yatırım döneminde belge kapsamındaki yatırımlarla ilgili bir malın üretiminde ya da bir hizmetin sağlanmasında kullanılan gayri maddi hakların kiralanması ve satın alınmasında düzenlenen kağıtlara; belge kapsamındaki sabit kıymet yatırımlarının imal ve inşasına yönelik olarak teşvik belgesi sahibi yatırımcılarla bu işi yapanlar arasında düzenlenen sözleşmeler, taahhütnameler, teminatlar ve bu mahiyetteki kağıtlara; söz konusu yatırımlara yönelik teşvik belgesi sahibi yatırımcılara verilecek danışmanlık ve teknik müşavirlik hizmetlerine ilişkin düzenlenen kağıtlara damga vergisi istisnası sağlanmıştır.
Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Yapılan İşlemler Harçlar Kanunu’na Tabi Midir?
6728 Sayılı Kanun’un 33. maddesiyle, Harçlar Kanunu’nun Özel Kanunlardaki Hükümler başlıklı 123 maddesine yeni eklemeler yapılarak, yatırım teşvik belgesi kapsamında yer alan yatırım mallarına ilişkin olarak yatırım teşvik belgesi sahibi yatırımcılarla bu malların üreticileri ve tedarikçileri arasında düzenlenen kağıtlar; münhasıran yatırım döneminde belge kapsamındaki yatırımlarla ilgili bir malın üretiminde ya da bir hizmetin sağlanmasında kullanılan gayri maddi hakların kiralanması ve satın alınmasında düzenlenen kağıtlar; belge kapsamındaki sabit kıymet yatırımlarının imal ve inşasına yönelik olarak teşvik belgesi sahibi yatırımcılarla bu işi yapanlar arasında düzenlenen sözleşmeler, taahhütnameler, teminatlar ve bu mahiyetteki kağıtlar; söz konusu yatırımlara yönelik teşvik belgesi sahibi yatırımcılara verilecek danışmanlık ve teknik müşavirlik hizmetlerine ilişkin düzenlenen kağıtlarla ilgili işlemlere harç istisnası sağlanmıştır.
Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Yapılan İnşa Edilen Binalar Emlak Vergisi’ne Tabi Midir?
6728 Sayılı Kanun’un 39. maddesiyle, Emlak Vergisi Kanunu’nun Geçici Muaflıklar başlıklı 5. maddesine eklenen (g) fıkrasıyla, yatırım teşvik belgesi kapsamında inşa edilen binaların inşalarının sona erdiği tarihi takip eden bütçe yılından itibaren beş yıl süre ile emlak vergisinden muaf tutulması sağlanmıştır.
Yatırımlar İçin Tahsis Edilen Araziler Emlak Vergisi’ne Tabi Midir?
6728 Sayılı Kanun’un 40. maddesiyle, Emlak Vergisi Kanunu’nun Geçici Muaflıklar başlıklı 15. maddesine eklenen (e) fıkrasıyla, yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılan yatırımlar için iktisap olunan veya bu yatırımlar için tahsis edilen arazilerin yatırım teşvik belgesi süresince emlak vergisinden muaf tutulması sağlanmıştır.
Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında İnşa Edilen Binalardan Bina İnşaat Harcı Alınacak Mıdır?
6728 Sayılı Kanun’un 41. maddesiyle, Belediye Gelirleri Kanunu’nun İstisnalar başlıklı ek 2 nci maddesinin (d) fıkrasında yapılan düzenlemeyle, yatırım teşvik belgesi kapsamında inşa edilen binalardan bina inşaat harcı alınmaması sağlanmıştır.
Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında İnşa Edilen Yapı ve Tesislerden Belediyelerce Alınması Gereken Harçlar Alınacak Mıdır?
6728 Sayılı Kanun’un 42. maddesiyle, Belediye Gelirleri Kanunu’nun 80. maddesinin ikinci fıkrasında yapılan değişiklikle, yatırım teşvik belgesi kapsamında inşa edilen yapı ve tesislerden imar mevzuatı gereğince belediyelerce alınması gereken harçların alınmaması sağlanmıştır.
Yatırım Teşvik Belgesi Ekinde Yer Alan Listelerdeki Makine Teçhizatlar Kayıtlı Bedel ve Miktarlarından Daha Fazla Adet ve Tutarda Satın Alınabilirler Mi?
Yatırımcılar, KDV İstisnası ve Gümrük Muafiyeti çerçevesinde yatırım teşvik belgesi eki listelerde yer alan her bir makine ve teçhizat için belirtilen miktardan fazla alım yapamayacaklardır. Ancak söz konusu belgenin miktar açısından revize edilmesi ve listelerde yer alan makine ve teçhizatlarının adetlerinin artırılması sureti ile belgede kayıtlı sayıdan daha fazla sabit kıymeti KDV istisnası ve Gümrük Muafiyeti çerçevesinde satın alabileceklerdir. Ayrıca, yatırımcıların belgede kayıtlı makine ve teçhizatları kayıtlı birim değerlerinin üzerinde ya da altında satın almaları da mümkün olup, son yapılan düzenlemeler ile bu işlem için mevcut yatırım teşvik belgesi ekindeki listelerini revize ettirmelerine gerek olmayacaktır.
KDV İstisnasından Yararlanma Şartı Vergi Dairesinden Alınacak Mükellefiyet Yazısına Mı Bağlıdır?
KDV İstisnası kapsamında makine ve teçhizat satın almak isteyen yatırımcılar, bağlı oldukları vergi dairesine başvurarak, KDV mükellefiyetlerinin bulunduğuna ve makine-teçhizatı indirim hakkı tanınan işlemlerde kullanacaklarına dair belge alarak, bu belgenin bir örneğini gümrük idarelerine veya yurtiçindeki satıcılara ibraz etmeleri gerekmektedir. Yatırımcıların bu belge aracılığı ile KDV istisnası kapsamında makine ve teçhizat temin etmeleri mümkündür.
Vergi indirimi Desteğinin Uygulanmasının Neden Önemlidir?
Yatımcılar açısından büyük önem arz eden ve ödemeleri gereken Kurumlar Vergisini oldukça düşük seviyelere çekmelerine olanak sağlayan vergi indirimi desteğine ilişkin mevzuat son yıllarda yapılan düzenlemeler ile oldukça karmaşık bir yapıya bürünmüştür. Dolayısı ile uygulayıcılar söz konusu desteğin uygulanması noktasında çoğu zaman birçok soru işareti ile karşılaşmaktadırlar.
Ancak söz konusu destek içerisinde barındırdığı birçok gri alana rağmen, yatırım döneminde yatırımcıların, yatırım dışındaki diğer kazançlarına, yatırımların tamamlanıp işletmeye açıldığı dönemde ise yatırımdan elde ettikleri kazançlarına bir süre sınırına bağlı kalmadan ciddi vergisel destekler sunabilmektedir. Özetle,
imalat sanayiine yönelik olarak düzenlenen ve US-97 Kodu, 15-37 arasında olan, yatırım teşvik belgeleri kapsamında, 1.1.2017 ile 31.12.2017 tarihleri arasında gerçekleştirilecek yatırım harcamalarına ciddi vergisel destekler sunan bu teşvikin, yatırım döneminde yatırım dışındaki diğer faaliyetlerinden kar elde eden, işletme döneminde ise yatırım harcamaları neticesinde kazanç elde eden şirketlerde mutlak suretle uygulanması gerekmektedir.
Yatırımın Tamamlanması ve İşletmeye Geçiş
Yatırımın tamamlanmasını takiben, yatırım teşvik belgesinin kapatılması ve kapama aşamasında teşvik mevzuatı gereği bazı bilgi ve belgelerin hazırlanarak kapama işlemlerini yapacak olan birime iletilmesi gerekmektedir. Söz konusu rutin işlemler dışında, tamamlama vizesi işlemleri sırasında dikkat edilmesi gereken bazı noktalara aşağıda yer verilmiştir.
Makine ve Techizatların Tamamlama Vizesi Aşamasında Yatırım Mahalinde Fiziken Bulunma Şart
Bazı yatırımlarda, teşvik belgesinin kapatılması sırasında yapılan incelemelerde, belge kapsamında yer alan ve yatırım alanında çalışır vaziyette fiilen bulunması gereken makine ve techizatların, yatırımcının başka bir fabrikasında kullanılmak üzere taşınması, izin alınmadan satılması vb. nedenler ile bulunmadığı durumlar ile karşılaşılmaktadır. Bu tür durumlar tespit edildiğinde, yatırım teşvik belgesinin iptaline kadar giden sıkıntılı bir süreç başlayabilmektedir. Dolayısı ile yatırım kapsamındaki tüm sabit kıymetlerin yatırım mahalinde çalışır vaziyette fiilen bulunmasına dikkat edilmelidir.
Tamamlama Vizesine Uygun Hesap Planı Oluşturmak
Yatırım harcamalarının, teşvik mevzuatına uygun ve buradaki destek unsurlarından maksimum oranda yararlanılmasına olanak tanıyacak açıklıkta oluşturulması gerekmektedir. Nitekim teşvik belgesinin kapatılması sırasında, işlemi gerçekleştirecek birim tarafından yatırımın başlangıç tarihinden tamamlanmasına kadar olan süreçte yapılan tüm harcamalara ait bilgi ve belgeler ve söz konusu bilgi ve belgelerin muhasebe kayıtları ile uyumu kontrol edilmektedir. Dolayısı ile düzgün ve açık bir hesap planına sahip olan şirketlerde bu süreç kısa süre içerisinde tamamlanabilecektir.
19.10.2017, 08.11.2017, 01.12.2017, 03.01.2018- Dünya Gazetesi
Yeni teşvik sistemi ile birlikte daha etkin ve yaygın hale gelen yatırım destekleri konusunda uygulamada karşılaşılan sorunlara değineceğimiz bu yazıda; teşvik belgesinin alınması, belge kapsamındaki destek unsurlarından yararlanılması ve belgenin kapatılması aşamalarında nelere dikkat edilmesi gerektiği üzerine yoğunlaşacağız.
Ülkemizde son yıllarda, yatırırım teşvik belgesine bağlı destek unsurlarından yararlanmak giderek daha önemli bir hal almıştır.
Bu nedenle bir çok yatırımcı, yatırım teşvik mevzuatı içerisindeki destek unsurlarından yararlanmak için, yatırım teşvik belgesi başvuru sürecine dahil olmaktadır.
Teşvik sisteminin sunduğu desteklerin iyi anlaşılamaması ve doğru bir başvuru dosyasının tekemmül ettirilememesi, yatırımcının kendi yatırımına en optimal teşvik paketini sağlayamamasına neden olabilmektedir.
Bu nedenle yatırımcı açısından, yatırımların teşvik belgesine bağlanma sürecinde, daha başvuru aşamasında dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir, belge alım sürecinde yatırımcı kaynaklı yaşanan sorunlar nasıl aşılabilir, yatırımcılar yatırım teşvik belgesinin sağladığı desteklerden maksimum düzeyde nasıl yararlanabilirler, yatırım teşvik belgesinin kullanılması aşamasında yatımcıların dikkat etmesi gereken püf noktaları hangileridir gibi bir çok soru ve bu sorulara ait cevaplar önem kazanmaktadır.
Yatırımların Planlanma Aşaması
Yatırımın Planlanma Aşamasında Talep Edilecek ya da İhtiyaç Duyulan Destek Unsurlarının İyi Analiz Edilmesi Gerekmektedir
Yatırımın planlanması aşamasında, yatırımcı açısından; teşvik mevzuatının sağlayabileceği destek unsurlarının neler olduğu, bunların geri dönüşü, sağlanabilecek katkının yıllar içindeki tutarları gibi noktaların bilinmesi, yatırım için sağlanacak desteklerin optimizasyonun ölçülmesi açısından son derece önemlidir.
Gözlemimiz, özellikle KOBİ’lerde böyle bir farkındalığın olmadığı yönündedir. Yatırım teşvik belgesine bağlı destek unsurlarının neler olduğuna ilişkin çok sayıda yayın ve haber olmasına rağmen, özellikle yatırımın planlanması aşamasında bu destek unsurlarının katkısının analitik bir şekilde doğru analiz edilmesine ilişkin bilgi edinilmesi konusunda KOBİ’lerde bir yetersizlik gözlenmiştir.
Farklı Kurumlar Tarafından Aynı Yatırım Projesinin Desteklenmesi Durumunda Desteklerin Birbirleri İle Çakışmamasına Dikkat Edilmelidir
Aynı yatırım projelerinin farklı kamu kurumları tarafından desteklenmesi ve bunlardan birlikte yararlanılması uygulamada bazı sorunları beraberinde getirebilmektedir.
Yatırım teşvik mevzuatının sağladığı desteklere benzer ya da aynı desteklerin başka kurumlardan temin edilmesi ileride oluşabilecek cezalı işlemlere kapı aralamaktadır.
Örneğin, yatırım teşvik belgesi kapsamında KDV ödenmeksizin alınan bir makina ve teçhizat için aynı zamanda bir başka Kurum bünyesinde makine bedellerinin bir bölümü için nakdi destek alınması yatırım teşvik mevzuatındaki söz konusu destek unsurunun kullanımı açısından risk taşımaktadır.
Yatırımların doğru teşvik paketlerine yönlendirilmesi bir uzmanlık gerektirmekte ve bu uzmanlıktan yararlanmak zaman ve kaynak israfını da önlemeye büyük katkı sağlamaktadır.
Yatırıma Fiilen Başlanılan Tarihten Sonra Yatırım Teşvik Belgesi Başvurusunda Bulunulması Başvuru Tarihi Öncesi Harcamaların Destek Unsurları Kapsamına Alınamamasına Neden Olmaktadır
Yatırım teşvik mevzuatı açısından teşvik belgesi başvuru tarihinden önceki yatırım harcamaları, teşvik belgesi kapsamında değerlendirilmemektedir. Dolayısı ile yatırımlara fiilen başlanılmadan önce yatırım harcamalarının teşvik belgesine bağlanması, belge kapsamındaki söz konusu harcamalarının, teşvik belgesi ile sağlanan destek unsurlarından yararlanmasına imkan tanıyacaktır. Bu nedenle daha yatırımın planlanması aşamasında, yatırım harcamalarının başlayacağı tarih ve belge alım tarihi arasında iyi bir zaman planı yapılmalıdır.
Geniş Kapsamlı Bir Yatırım Teşvik Belgesi Danışmanlık Hizmeti Alınmasının Önemi
Yatırımcılar bazı durumlarda, yatırımlarının bulunduğu bölgedeki destek unsurlarının kendilerine sağlayacağı katkılar hakkında yeterince bilgi sahibi olmadan yatırım teşvik belgesi başvurusu yapmaktadırlar.
Yatırımcıların, teşvik unsurlarından yararlanma noktasında birlikte çalıştıkları danışmanların, daha yatırım başlamadan yatırımcılar açısından önemli bir katma değer yaratma çalışması olan yatırımın olası teşvik unsurlardan yararlanması durumunda oluşabilecek ileriye dönük fayda – maliyet analizi çalışmalarını tamamlaması önem arz etmektedir. Ancak uygulamada bazı danışmanlık hizmetlerinin bu süreçten öte sadece evrak takipçiliği üzerinde yoğunlaşan bir görünüm sergilediğine rastlanmaktadır.
Bu durum; yatırım teşvik belgesi alımı sonrasında yatırımcıların belge kullanımı, belgenin yaratacağı faydalar ve teşvik unsurlarından yararlanma şartları konusunda ek bir çalışma içerisine girmelerine, yeterli bilgi düzeyine sahip olmayan yatırımcılar açısından belgenin hatalı kullanımından kaynaklı sorunlara ve hatta cezalı işlemlere kadar gidebilecek bir takım problemlere yol açabilmektedir.
Belge Başvuru Aşaması
Yatırım Projesinin Eksiksiz Olarak Anlatılması ve Şirketlerde Yatırım Planlama Ekibinin Bulunmasının Önemi
Doğru yatırıma doğru teşvik belgesi düzenlenmesi çok önemlidir. Dolayısı ile belge başvuru aşamasında başvuruyu inceleyen birime yatırım projesinin eksik ya da hatalı anlatımı, yatırımların bazı destek unsurlarının dışında kalmasına neden olabilecektir. Bu nedenle yatırım projesinin doğru anlatılması ve mümkün ise şirketlerde bir yatırım ya da teşvik planlama departmanı kurulması bu riski minimize edebilecektir.
Hatalı ya da Eksik Evraklar İle Yatırım Teşvik Belgesi Başvurusu Yapılması
Yatırım teşvik belgesi başvurularında istenen bilgi ve belgeler esas itibari ile başvuruyu inceleyen birimin yatırımı tanıması, anlaması ve yatırımın ilgili mevzuat hükümlerine uygun destekler ile buluşup buluşamayacağına karar vermesine yöneliktir.
Dolayısı ile yatırımcılar teşvik belgesine başvuru aşamasında öncelikli olarak, planlanan yatırımın tüm yönleri ile anlatıldığı yatırım bilgi formunu eksiksiz ve tüm bilgileri içerecek şekilde doldurmalıdırlar.
Eksik ya da hatalı evraklar ile başvuru yapılması, yatırım teşvik belgesinin düzenlenme sürecini uzamasına neden olmakta, bu durum hem belge düzenleme sürecinde görev alan ilgili daireye ek bir iş yükü getirmekte hem de yatımcıların teşvik unsurlarından yararlanmaya başlama tarihini öteleyebilmektedir.
Ayrıca, aşağıda bazılarına yer verilen ve başvuru aşamasında kritik önem taşıyan bilgi ve belgeler mutlak suretle eksiksiz olarak hazırlanmalı ve yine aşağıda yer verilen noktalara dikkat edilerek başvuru dosyasına konmalıdır. Yatırım teşvik belgesi başvuru aşamasında şirketlerin dikkat etmesi gereken püf noktalarından bazılarına aşağıda ye verilmiştir.
Uygun ÇED Kararı Olmadan Başvuru Yapmak
3.10.2013 tarihli ve 28784 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği hükümlerine göre “Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı” veya “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı” şartı aranması gereken yatırım konuları için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan alınan Karar ve/veya Karara ilişkin yazının yatırımcılar tarafından ÇED yönetmeliği kapsamında yer alan yatırımlarda başvuru birimine ibraz edilmesi gerekmektedir.
Söz konusu belgeler olmadan yapılan başvurularda, başvuru birimi tarafından ÇED belgesinin temin edilmesi için yatımcılara makul bir süre verilmiş olsa dahi; söz konusu kararlar başvuru birimine sunulmadan belge düzenlenemeyeceği için sadece bu kararlar dolayısı ile teşvik belgesinin düzenlenme süresinin uzaması yatırımcıların belge kapsamındaki teşvik unsurlarından yararlanarak harcama yapamamalarına neden olabilmektedir.
Şirketi Temsil ve İlzama Yetkili Olmayan Ya da Yetki Kapsamı Başvuru İş ve İşlemlerini İçermeyen Kişilerce İmzalanan Başvuru Evrakları
Yatırım teşvik belgesi başvurularının mutlak suretle yatırımcıyı temsil ve ilzama yetkili kişi veya kişilerce imzalanmış bir müracaat dilekçesi ile yapılması ve söz konusu dilekçe ekinde istenen bilgi ve belgeler üzerinde de bu kişilerin imzasının olması gerekmektedir. Zaman zaman imza sirkülerinde farklı grup imzalar ve yetki belirlemeleri olan şirketlerde; yetkisi yatırım teşvik belgesi ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek olmayan kişilerce imzalanan başvuru evrakları ile yapılan başvurulara rastlanılmaktadır. Bu gibi durumlarda, tüm başvuru belgelerinin tekrar imza yetkilisi kişilere gönderilmesi ve belgelerin yeniden hazırlanması gerekmektedir. Zaman kaybını önlemek adına, bu konuya dikkat edilmesi önem taşımaktadır.
SGK Borçsuzluk Yazısının Hatalı Alınması
Yatımcıların yatırım teşvik belgesi başvurularında, Kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılacak müracaatlar hariç olmak üzere, 31.5.2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun’u uyarınca Türkiye genelinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na muaccel olmuş prim ve idari para cezası borçlarının bulunmadığına veya tecil ve/veya taksitlendirildiğine ya da yapılandırıldığına ve yapılandırmanın bozulmadığına dair Sosyal Güvenlik Kurumu’nun ilgili birimlerinden alınacak yazı veya Kurumun elektronik bilgi iletişim ortamından alınacak barkodlu çıktı ile başvuru yapmaları gerekmektedir.
SGK borçsuzluk yazısının mutlaka başvuru yapılan aya ait olması, şirketin SGK siciline dahil işyeri sicil nosu olan Türkiye’deki tüm şubeleri için alınması, söz konusu borçsuzluk yazısı/yazılarının barkodlu çıktı olacak şekilde e- borcu yoktur yazısı olması ve son olarak da yazı üzerinde Hazine Müsteşarlığı’na verilmek üzere ibaresinin yer alması gerekmektedir. Bu nitelikleri taşımayan yazı ya da yazılar başvuru işlemlerinde kabul edilmemektedir.
Tek Pencere Sistemindeki İşlemlerin Tamamlanması
Yurt dışından temin edilecek makine ve teçhizat listelerini Tek Pencere Sistemine kaydedecek yatırımcıların öncelikle Gümrük Müdürlüklerinden kullanıcı kodu ve şifre temin etmeleri zorunlu olup, listelerin Tek Pencere Sistemine kaydedilmesini müteakip, anılan sistem tarafından üretilen başvuru numarası ve liste çıktısının yatırım teşvik belgesi müracaat dosyası ile birlikte yatırım teşvik başvurusunu inceleyen birime iletilmesi gerekmektedir.
Yatırım teşvik belgesi düzenlenmesi uygun görülen yatırım projeleri kapsamındaki ithal makine ve teçhizat listelerine ilişkin ileriki aşamalarda yapılacak muhtelif müracaatlar da (liste değişikliği, devir, satış, ihraç vb) yine Tek Pencere Sistemi üzerinden yapılacak ve başvuru numarası aynı birime iletilecektir.
Orta ve İleri Teknoloji Yatırımlarında Taahhüt Belgesi İstenmesi
Yatırım teşvik mevzuatında; öncelikli yatırımlar, orta ve ileri teknoloji sınıfına giren ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar, stratejik yatırımlar gibi diğer yatırım türlerine oranla, destek unsurlarından daha cazip koşullarda yararlanma imkânı sunan yatırımların teşvik belgesine bağlanma sürecinde yatırımcılar hesaba katmadıkları birçok farklı evrak talebi ile karşılaşmakta ve bu evrakları temin etmeleri ciddi bir zaman kaybına neden olabilmektedir.
Örneğin teşvik mevzuatı uyarınca; orta ve ileri teknoloji ürünlerin üretime yönelik teşvik belgesi başvurularında yatırımcıların, başvuruyu inceleyen birime mutlak suretle bir taahhüt belgesi vermeleri gerekmekte, bu belge kapsamında söz konusu yatırımlarında orta ve yüksek teknoloji sınıfına giren ürünler dışında kalan herhangi bir ürün üretilmeyeceğini, belgenin düzenlenmesi aşamasındaki ve sonraki müracaatlarına istinaden, belge kapsamına alınması talep edilecek makine ve teçhizatın, söz konusu üretimin haricinde başka bir amaçla kullanılmayacağını, aksinin tespiti halinde, Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında yararlanılan destek unsurlarını 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkındaki Kanun hükümleri gereğince ilgili mercilere hiçbir kanuni kovuşturmaya lüzum kalmaksızın derhal ve def’aten ödeyeceklerini kabul, beyan ve taahhüt etmeleri gerekmektedir.
Arge Projesine Bağlı Yatırımlarda Başarı Belgesi Şartı
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TÜBİTAK ve KOSGEB tarafından desteklenen AR-GE projeleri neticesinde geliştirilen ürünlerin veya parçaların üretimine yönelik yatırımlar teşvik mevzuatı açısından öncelikli yatırım olarak kabul edilmiş olup, söz konusu yatırımların bu kapsamda teşvik belgesine bağlanabilmesi ancak projenin başarı ile sonuçlanmasına, başarı belgesinin teşvik belgesi başvuru evrakları arasına eklenmesine ve başarı belgesinin düzenlendiği tarihten itibaren 3 yıl içinde yatırım teşvik belgesi başvurusu yapılmasına bağlı olacaktır.
Yatırım Teşvik Belgesinin Düzenlenmesi ve Kullanımı
Yatırımların teşvik belgesine bağlanması, sadece belge üzerindeki teşvik unsurlarından maksimum düzeyde yararlanılması için yeterli olmamakta, teşvik unsurlarından optimum düzeyde fayda sağlayabilmek için belge kullanımı sırasında ek bazı hususlara da dikkat edilmesi gerekmektedir. Bu noktalardan bazılarına aşağıda başlıklar halinde yer verilmiştir.
Henüz Yatırım Teşvik Belgesi Düzenlemeden Makine - Teçhizat İthali Yapmak ve Gümrük Vergisi Muafiyetinden Yararlanmak Mümkün müdür?
Teşvik belgesi almak üzere müracaat edilmiş ancak henüz teşvik belgesine bağlanmamış yatırımlara ilişkin makine ve teçhizatın ithaline, Ekonomi Bakanlığı’nın görüşüne istinaden Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nca teşvik belgesi kapsamında muafiyet tanınabilecek ve istisna edilebilecek vergilerin toplam tutarı kadar teminatın alınması suretiyle izin verilebilecektir.
Teminatla ithalatta, bir defada verilecek teminat süresi azami altı ay olup, sürenin başlangıç tarihi, eşyanın serbest dolaşıma giriş tarihidir. Bu süre içerisinde teşvik belgesinin düzenlenememiş olması halinde, süre bitimini müteakip üç ay içerisinde süre uzatımı için doğrudan Gümrük ve Ticaret Bakanlığına müracaat edilir. Verilecek ek sürenin başlangıcı bir önceki sürenin bittiği tarihtir. Teminatın çözümü için, teşvik belgesi ve eki ithal makine ve teçhizat listesi ile birlikte Gümrük ve Ticaret Bakanlığına müracaat edilmesi gerekir. Aksi takdirde yatırımcılar tarafından verilen teminat irat olarak kaydedilecektir.
Yatırımın Başlangıç Tarihi Nasıl Tespit Edilir?
Yatırımın başlangıç tarihi, teşvik belgesi için Ekonomi Bakanlığı’na veya ilgili yerel birime müracaat tarihidir. Ancak yatırıma başlanıldığının kabul edilebilmesi için, yatırımın başlangıç tarihinden sonra arazi-arsa, altyapı, bina-inşaat, makine ve teçhizat (avans ve ön ödemeler dahil) ile diğer yatırım harcamalarına yönelik olarak teşvik belgesinin ilk düzenlendiği tarihteki sabit yatırım tutarı esas alınmak üzere, sabit yatırım tutarının en az %10’u oranında harcama yapılması gerekmektedir.
Finansal Kiralama Şirketleri Aracılığıyla Yapılacak Yatırımlarda Sözleşme Kapsamındaki Makina Ve Teçhizatların Belge Ekindeki Listelere Eklenmesi Gerekmekte Midir?
Yatırım teşvik belgesi kapsamında yer alan makine ve teçhizatın bir kısmının ya da tamamının finansal kiralama yoluyla satın alınması mümkündür. Nitekim Finansal kiralama yöntemiyle gerçekleştirilecek yatırımlar için finansal kiralama şirketi adına ayrı bir teşvik belgesi düzenlenmeksizin yatırımcının teşvik belgesi dikkate alınarak ithalat işlemleri yapılabilecektir. Ancak bu durumda unutulmaması gereken noktalardan biri de sözleşme kapsamındaki makine ve techizatların mutlak suretle teşvik belgesi ekindeki liste ya da listelere eklenmesi gerektiğidir. Nitekim listelere eklenmesi gereken söz konusu kıymetler de birer yatırım harcaması olup, söz konusu harcamaların sabit yatırım harcaması olarak kabul edilebilmesi ve teşvik unsurları kapsamında değerlendirilebilmesi için teşvik liste ya da listelerinde yer alması gerekmektedir.
Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamımdaki Makine ve Teçhizatlara İlişkin İşçilik ve Montaj Giderlerinin KDV İstisnası Karşısındaki Durumu Nedir?
Yatırım teşvik belgesi eki listelerde yer alan ve yatırım teşvik belgesi sahibi firmaya bir bütün halinde teslimine teknik olarak imkân olmadığı için, yatırım mahallinde kurulumu gerçekleştirilen makine, teçhizat ve sistemler KDV Kanunu’nun 13/d maddesi kapsamında KDV’den istisnadır. Bu uygulamada, yatırım mahallindeki inşa ve montaj işleri hizmet olarak değerlendirilip istisna dışında tutulmayacak olup, istisnanın bu unsurlar da dahil toplam bedele uygulanması gerekmektedir.
Ancak teşvik belgeli yatırım mallarına teslimden ayrı olarak verilen tadil, bakım, onarım gibi hizmetler ile başka mükelleflerden alınan (teslimi yapan mükellef tarafından alt yüklenicilerden alınan ve bedeli yatırım teşvik belgesi sahibi mükellefe ayrıca yansıtılanlar dahil) kurulum, montaj ve benzeri hizmetler istisna kapsamında değerlendirilmemektedir.
Süresi Dolan Yatırım Teşvik Belgeleri Ekindeki Listelerde Yer Alan Makine ve Teçhizatlar İçin KDV İstisnası Uygulanabilir mi?
Yatırım teşvik belgesinin süresinin bitmesi nedeniyle Ekonomi Bakanlığı’na süre uzatma talebinde bulunulması ve talebin olumlu karşılanmış olması halinde, süre bitim tarihi ile ilave yatırım süresinin verildiği tarih arasında (ara dönemi kapsayacak şekilde süre verilmiş olması kaydıyla) süre uzatımı yapılan yatırım teşvik belgesine dayanılarak alınan makine ve teçhizatlar da istisna kapsamında olacaktır.
Yatırım teşvik belgesinin düzenlenmesinden önce, satın alınan makine ve teçhizatlar bakımından istisna uygulamasından yararlanılması mümkün değildir. Yatırım teşvik belgesinin düzenlenmesinden önce istisna kapsamında teslim edilen makine ve teçhizata ilişkin KDV satıcıdan aranmaktadır.
Kullanılmış Komple Tesis ya da Makina ve Teçhizat İthalatı Mümkün Müdür?
Yatırımcıların İthalat Rejimi Kararı uyarınca kullanılmış makine ve teçhizat ithal etmeleri mümkündür. Ayrıca kullanılmış komple tesislerin (karayolu nakil vasıtaları hariç) ithaline yönelik talepler, talebi inceleyen birim tarafından proje bazında değerlendirilmekte ve gerekli şartları sağlamaları halinde ithaline izin verilebilmektedir.
Yatırım Teşvik Belgesinin İptal Edilmesinin Sonuçları Nelerdir?
Yatırım teşvik belgesinin belirli koşullar altında Ekonomi Bakanlığı’nca iptal edilmesi mümkündür. Teşvik belgesinin iptal edilmesi halinde, yatırımcılar aşağıda yer verilen sonuçlar ile karşı karşıya kalabileceklerdir.
2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkındaki Karar ile uygulama mevzuatında belirlenen hükümlere aykırı davranan, teşvik belgesindeki kayıt ve koşulları yerine getirmeyen, teşvik belgesi ile diğer belgelerde tahrifat yapan, sahte ve muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleyen veya kullanan, yanlış ve yanıltıcı bilgi veren, diğer kurum, kuruluş veya firmalara karşı yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeniyle icra veya iflas yoluyla yapılan işlemler de dâhil belge kapsamındaki makine ve teçhizatı öngörülen sürelerden önce satan veya satılmasına sebebiyet veren, teşvik belgesinde öngörülen sürede yatırımları tamamlamayan, belirlenen asgari yatırım tutarlarına uymayan yatırımcıların teşvik belgeleri bu maddenin ikinci fıkra hükmü saklı kalmak kaydıyla iptal edilir.
Yatırımcının mükellefiyetlerini kısmen yerine getirmediği ancak belge iptalinin de gerekmediği durumlarda belge kapsamında sağlanan desteklerden bir kısmı müeyyide uygulanarak geri alınır.
Yatırım Teşvik Belgesine Bağlı Yatırımlarda İnşaat Malzemelerine Yönelik Harcamalar KDV İstisnasından Yararlanabilir Mi?
Yatırım teşvik mevzuatı gereği teşvik belgelerine ait ithal ve yerli makine ve teçhizat listelerinde inşaat malzemelerine yer verilmemektedir. Dolayısı ile bu harcamaların KDV istisnası kapsamında temin edilmesi mümkün değildir.
Marka, Lisans, Know - How vb. Harcamalar Yatırım Harcamaları İçerisinde Değerlendirilebilir Mi?
Yatırım teşvik mevzuatı açısından marka, lisans, know-how vb. harcamalar teşvik belgesi kapsamında yatırım harcaması olarak kabul edilebilmektedir. Ancak teşvik belgesi kapsamında yatırım harcaması olarak kabul edilen maddi olmayan duran varlıkların (marka, lisans, know-how vb.) oranı, yine teşvik belgesinde kayıtlı toplam sabit yatırım tutarının yüzde ellisini aşamayacaktır.
KDV İstisnası Uygulaması Bakımından Makine ve Teçhizatın Yatırım Teşvik Belgesi Eki Listesinde Yer Alması Şart Mıdır?
Makine ve teçhizat yatırımlarına yatırım teşvik belgesi kapsamında KDV istinası uygulanabilmesinin şartı, söz konusun kıymetlerin belge ekindeki listelerde yer almasıdır.
Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Yapılan İşlemler Nedeni ile Düzenlenen Kâğıtlar Damga Vergisi’ne Tabi Midir?
6728 Sayılı Kanun’un 29. maddesiyle, Damga Vergisi Kanunu’na ekli (2) sayılı tabloda yazılı kâğıtlara yeni eklemeler yapılmış ve yapılan düzenlemeyle, yatırım teşvik belgesi kapsamında yer alan yatırım mallarına ilişkin olarak yatırım teşvik belgesi sahibi yatırımcılarla bu malların üreticileri ve tedarikçileri arasında düzenlenen kağıtlara; münhasıran yatırım döneminde belge kapsamındaki yatırımlarla ilgili bir malın üretiminde ya da bir hizmetin sağlanmasında kullanılan gayri maddi hakların kiralanması ve satın alınmasında düzenlenen kağıtlara; belge kapsamındaki sabit kıymet yatırımlarının imal ve inşasına yönelik olarak teşvik belgesi sahibi yatırımcılarla bu işi yapanlar arasında düzenlenen sözleşmeler, taahhütnameler, teminatlar ve bu mahiyetteki kağıtlara; söz konusu yatırımlara yönelik teşvik belgesi sahibi yatırımcılara verilecek danışmanlık ve teknik müşavirlik hizmetlerine ilişkin düzenlenen kağıtlara damga vergisi istisnası sağlanmıştır.
Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Yapılan İşlemler Harçlar Kanunu’na Tabi Midir?
6728 Sayılı Kanun’un 33. maddesiyle, Harçlar Kanunu’nun Özel Kanunlardaki Hükümler başlıklı 123 maddesine yeni eklemeler yapılarak, yatırım teşvik belgesi kapsamında yer alan yatırım mallarına ilişkin olarak yatırım teşvik belgesi sahibi yatırımcılarla bu malların üreticileri ve tedarikçileri arasında düzenlenen kağıtlar; münhasıran yatırım döneminde belge kapsamındaki yatırımlarla ilgili bir malın üretiminde ya da bir hizmetin sağlanmasında kullanılan gayri maddi hakların kiralanması ve satın alınmasında düzenlenen kağıtlar; belge kapsamındaki sabit kıymet yatırımlarının imal ve inşasına yönelik olarak teşvik belgesi sahibi yatırımcılarla bu işi yapanlar arasında düzenlenen sözleşmeler, taahhütnameler, teminatlar ve bu mahiyetteki kağıtlar; söz konusu yatırımlara yönelik teşvik belgesi sahibi yatırımcılara verilecek danışmanlık ve teknik müşavirlik hizmetlerine ilişkin düzenlenen kağıtlarla ilgili işlemlere harç istisnası sağlanmıştır.
Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Yapılan İnşa Edilen Binalar Emlak Vergisi’ne Tabi Midir?
6728 Sayılı Kanun’un 39. maddesiyle, Emlak Vergisi Kanunu’nun Geçici Muaflıklar başlıklı 5. maddesine eklenen (g) fıkrasıyla, yatırım teşvik belgesi kapsamında inşa edilen binaların inşalarının sona erdiği tarihi takip eden bütçe yılından itibaren beş yıl süre ile emlak vergisinden muaf tutulması sağlanmıştır.
Yatırımlar İçin Tahsis Edilen Araziler Emlak Vergisi’ne Tabi Midir?
6728 Sayılı Kanun’un 40. maddesiyle, Emlak Vergisi Kanunu’nun Geçici Muaflıklar başlıklı 15. maddesine eklenen (e) fıkrasıyla, yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılan yatırımlar için iktisap olunan veya bu yatırımlar için tahsis edilen arazilerin yatırım teşvik belgesi süresince emlak vergisinden muaf tutulması sağlanmıştır.
Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında İnşa Edilen Binalardan Bina İnşaat Harcı Alınacak Mıdır?
6728 Sayılı Kanun’un 41. maddesiyle, Belediye Gelirleri Kanunu’nun İstisnalar başlıklı ek 2 nci maddesinin (d) fıkrasında yapılan düzenlemeyle, yatırım teşvik belgesi kapsamında inşa edilen binalardan bina inşaat harcı alınmaması sağlanmıştır.
Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında İnşa Edilen Yapı ve Tesislerden Belediyelerce Alınması Gereken Harçlar Alınacak Mıdır?
6728 Sayılı Kanun’un 42. maddesiyle, Belediye Gelirleri Kanunu’nun 80. maddesinin ikinci fıkrasında yapılan değişiklikle, yatırım teşvik belgesi kapsamında inşa edilen yapı ve tesislerden imar mevzuatı gereğince belediyelerce alınması gereken harçların alınmaması sağlanmıştır.
Yatırım Teşvik Belgesi Ekinde Yer Alan Listelerdeki Makine Teçhizatlar Kayıtlı Bedel ve Miktarlarından Daha Fazla Adet ve Tutarda Satın Alınabilirler Mi?
Yatırımcılar, KDV İstisnası ve Gümrük Muafiyeti çerçevesinde yatırım teşvik belgesi eki listelerde yer alan her bir makine ve teçhizat için belirtilen miktardan fazla alım yapamayacaklardır. Ancak söz konusu belgenin miktar açısından revize edilmesi ve listelerde yer alan makine ve teçhizatlarının adetlerinin artırılması sureti ile belgede kayıtlı sayıdan daha fazla sabit kıymeti KDV istisnası ve Gümrük Muafiyeti çerçevesinde satın alabileceklerdir. Ayrıca, yatırımcıların belgede kayıtlı makine ve teçhizatları kayıtlı birim değerlerinin üzerinde ya da altında satın almaları da mümkün olup, son yapılan düzenlemeler ile bu işlem için mevcut yatırım teşvik belgesi ekindeki listelerini revize ettirmelerine gerek olmayacaktır.
KDV İstisnasından Yararlanma Şartı Vergi Dairesinden Alınacak Mükellefiyet Yazısına Mı Bağlıdır?
KDV İstisnası kapsamında makine ve teçhizat satın almak isteyen yatırımcılar, bağlı oldukları vergi dairesine başvurarak, KDV mükellefiyetlerinin bulunduğuna ve makine-teçhizatı indirim hakkı tanınan işlemlerde kullanacaklarına dair belge alarak, bu belgenin bir örneğini gümrük idarelerine veya yurtiçindeki satıcılara ibraz etmeleri gerekmektedir. Yatırımcıların bu belge aracılığı ile KDV istisnası kapsamında makine ve teçhizat temin etmeleri mümkündür.
Vergi indirimi Desteğinin Uygulanmasının Neden Önemlidir?
Yatımcılar açısından büyük önem arz eden ve ödemeleri gereken Kurumlar Vergisini oldukça düşük seviyelere çekmelerine olanak sağlayan vergi indirimi desteğine ilişkin mevzuat son yıllarda yapılan düzenlemeler ile oldukça karmaşık bir yapıya bürünmüştür. Dolayısı ile uygulayıcılar söz konusu desteğin uygulanması noktasında çoğu zaman birçok soru işareti ile karşılaşmaktadırlar.
Ancak söz konusu destek içerisinde barındırdığı birçok gri alana rağmen, yatırım döneminde yatırımcıların, yatırım dışındaki diğer kazançlarına, yatırımların tamamlanıp işletmeye açıldığı dönemde ise yatırımdan elde ettikleri kazançlarına bir süre sınırına bağlı kalmadan ciddi vergisel destekler sunabilmektedir. Özetle,
imalat sanayiine yönelik olarak düzenlenen ve US-97 Kodu, 15-37 arasında olan, yatırım teşvik belgeleri kapsamında, 1.1.2017 ile 31.12.2017 tarihleri arasında gerçekleştirilecek yatırım harcamalarına ciddi vergisel destekler sunan bu teşvikin, yatırım döneminde yatırım dışındaki diğer faaliyetlerinden kar elde eden, işletme döneminde ise yatırım harcamaları neticesinde kazanç elde eden şirketlerde mutlak suretle uygulanması gerekmektedir.
Yatırımın Tamamlanması ve İşletmeye Geçiş
Yatırımın tamamlanmasını takiben, yatırım teşvik belgesinin kapatılması ve kapama aşamasında teşvik mevzuatı gereği bazı bilgi ve belgelerin hazırlanarak kapama işlemlerini yapacak olan birime iletilmesi gerekmektedir. Söz konusu rutin işlemler dışında, tamamlama vizesi işlemleri sırasında dikkat edilmesi gereken bazı noktalara aşağıda yer verilmiştir.
Makine ve Techizatların Tamamlama Vizesi Aşamasında Yatırım Mahalinde Fiziken Bulunma Şart
Bazı yatırımlarda, teşvik belgesinin kapatılması sırasında yapılan incelemelerde, belge kapsamında yer alan ve yatırım alanında çalışır vaziyette fiilen bulunması gereken makine ve techizatların, yatırımcının başka bir fabrikasında kullanılmak üzere taşınması, izin alınmadan satılması vb. nedenler ile bulunmadığı durumlar ile karşılaşılmaktadır. Bu tür durumlar tespit edildiğinde, yatırım teşvik belgesinin iptaline kadar giden sıkıntılı bir süreç başlayabilmektedir. Dolayısı ile yatırım kapsamındaki tüm sabit kıymetlerin yatırım mahalinde çalışır vaziyette fiilen bulunmasına dikkat edilmelidir.
Tamamlama Vizesine Uygun Hesap Planı Oluşturmak
Yatırım harcamalarının, teşvik mevzuatına uygun ve buradaki destek unsurlarından maksimum oranda yararlanılmasına olanak tanıyacak açıklıkta oluşturulması gerekmektedir. Nitekim teşvik belgesinin kapatılması sırasında, işlemi gerçekleştirecek birim tarafından yatırımın başlangıç tarihinden tamamlanmasına kadar olan süreçte yapılan tüm harcamalara ait bilgi ve belgeler ve söz konusu bilgi ve belgelerin muhasebe kayıtları ile uyumu kontrol edilmektedir. Dolayısı ile düzgün ve açık bir hesap planına sahip olan şirketlerde bu süreç kısa süre içerisinde tamamlanabilecektir.