AHMET BARLAK MUHASEBE FORUMU

KIDEM TAZMİNATI ÇALIŞANLARI ÜZECEK

Ekonomi - 11 Temmuz 2012 08:10
Yeni kıdem tazminatı düzenlemesinden çalışana kötü haber çıktı.

Yeni kıdem tazminatı düzenlemesinden çalışana kötü haber çıktı. Mevcut sistemde çalıştığı her bir yıla karşılık 940 lira kıdem tazminatına hak kazanan asgari ücretli, yeni düzenlemeyle 451 lira alacak.

Kıdem tazminatı sistemi tümden değişiyor. Hazırlanan taslak, işçinin kıdem tazminatı hakkının yarıdan da fazla budanmasına yol açacak.

Çalıştığı her bir yılın karşılığında 30 günlük brüt ücret tutarında tazminata hak kazanan işçi, yeni düzenlemeyle 14,4 günlük ücretinin karşılığını alabilecek.

1 maaş yerine yüzde 4

Hükümetin hazırladığı “Kıdem Tazminatının İşçinin Bireysel Hesabına Yatırılması Hakkında KanunTaslağı” tartışmaya açıldı.

Taslağa göre işçilerin hak kazanacağı kıdem tazminatı tutarı, aldıkları brüt maaşın yüzde 4’üne indirilecek. Halen uygulanan ve brüt maaşın yüzde 8’ine karşılık gelen “1 yıla 1 maaş” sistemi sona erecek. Kıdem hesabı yıllık değil, aylık tutulacak.

15 yıl çekilemeyecek

Örneğin asgari ücret alan işçiler, mevcut sistemde bir yıl çalıştıklarında brüt asgari ücret olan 940 lira 50 kuruş kıdem tazminatına hak kazanıyordu. Taslağa göre ise 940 lira 50 kuruşun yüzde 4’ü, yani 37 lira 62 kuruş her ay fondaki kişisel hesaba kıdem tazminatı olarak yatacak.

Bir yılın sonunda asgari ücretlinin hesabında sadece 451 lira 44 kuruş birikecek. Dolayısıyla asgari ücretli bir çalışan, mevcut sisteme göre yıllık 489 lira kayba uğrayacak. Kıdem tazminatı 15 yıl çekilemeyeceği için, uğranılan zarar 7 bin 336 liraya ulaşacak.

İşveren 503 lira kârda

Taslak, işverenin yüzde 8 olan kıdem yükünü yüzde 4’e indirirken aynı zamanda işsizlik sigortasına ödediği yüzde 2 primi de yüzde 0,5’e indiriyor.

Yeni taslak işverenin kıdem yükünü net yüzde 2,5’e indirmiş olacak. İşveren, çalıştırdığı her bir asgariücretli işçi için halen yıllık 940,5 lira kıdem tazminatı, 18,8 lira da işsizlik sigortası primi olmak üzere toplam 959,3 lira ödüyor.

İşverenin cebinden yeni sistemle birlikte 451,4 lira kıdem, 4,7 lira da işsizlik primi olmak üzere sadece 456,1 lira çıkacak. İşverenin istihdam yükü işçi başına 503,2 lira azalacak.

İŞTE YENİ SİSTEM

* İşçinin kıdem tazminatı brüt ücretin her ay yüzde 4’ü oranında kesilip fon hesabına işveren tarafından yatırılacak.

* Ait olduğu ayda kıdemi yatıramayan işveren sonraki dönemlerde nemasıyla birlikte ödeme yapacak.

* Çalışanlar, işten atılsa dahi 15 yılı doldurmadan ve adlarına 3 bin 600 gün kıdem primi yatırılmadan kıdem tazminatına dokunamayacaklar.

* Bu şartları sağlayanlar ise tazminatının sadece yarısını çekebilecek. İkinci kez para çekimi içinse 1800 günlük prim ödenmesi gerekecek.

* Çalışanlar ev almaları halindeyse prim günü şartı aranmaksızın tazminatın yarısını çekebilecekler.

* Emeklilik halinde tazminatın tümü alınacak. Ölüm halinde ise tazminatın tümünü mirasçılar çekebilecek.

* Fon şirketini işveren seçecek, tazminatın ne şekilde değerlendirileceğine ise işçi karar verecek.

* Fonun nema geliri üzerinden Maliye ayrıca vergi alacak.

* Unutup 10 yıl boyunca kıdem tazminatını hesaptan çekmeyen çalışanın tazminat hakkı kaybolacak, biriken para Maliye’ye kalacak.

DEVLETE 2,5 MİLYARLIK KATKI

Yeni sistem Hazine’nin elini daha da rahatlatacak. İşsizlik Sigortası Fonu ve yeni kurulan bireysel emeklilik fonunun yanı sıra kıdem tazminatı fonunda biriken paralar da Hazine’ye akacak. Çünkü bu fonda biriken paraların en az yüzde 40’ı Hazine’nin borçlanma kağıtlarında değerlendirilecek. Dolayısıyla Hazine, daha az borçlanacak. Bu da faizleri düşürecek.

Yapılan hesaba göre, kıdem tazminatı fonunda yıllık 6,2 milyar lira para birikecek. Bu da Hazine’ye buradan her ay yaklaşık 2,5 milyar lira kaynak akması demek. Fonun 15 yılda ulaşacağı büyüklüğün ise en az 93 milyar lira olması bekleniyor.

 

10 soruda yeni kıdem tazminatı sistemi

Kıdem tazminatı için öngörülen fon sistemi bir süredir tartışılırken, yeni sistemin detayları da ortaya çıkmaya başladı. Radikal, milyonlarca çalışanın merakla beklediği yeni sistemi 10 soruda değerlendirdi.

İşte yeni kıdem tazminatı sistemi ve bu sistemin avantajları, dezavantajları:

1- Kıdem tazminatı fonu devreye girdiğinde, bugüne kadar biriken kıdemler ne olacak?

Cevap: Sistem devreye girene kadar biriken kıdem tazminatları için iki seçenek söz konusu. İlkinde, eski sistemde biriken kıdem tazminatının yine eski sistemde kalması. Bu durumda, işten çıkarılma söz konusu olduğunda işverenden kıdem tazminatı fonu devreye girene kadar biriken tazminat talep edilebilecek. İkinci seçenek ise, işveren ve çalışanın uzlaşarak fona katılması. Bu durumda işveren geçmişten gelen kıdem tazminatı birikimini toplu bir şekilde fona aktaracak.

2- Kıdem tazminatı fonu için kesinti oranı ne olacak?

Cevap: Halen işçiye kıdem tazminatı ödenirken, her çalışma yılı için bir brüt maaşı dikkate alınıyor. Bu aylığa bölündüğünde ise, yüzde 8,3'e denk geliyor. Bu rakamın işveren için ciddi bir maliyet oluşturacağı dikkate alınarak yüzde 4'lük aylık kesinti oranında karar kılındı. Her ay işveren Emeklilik Gözetim Merkezi adına açılan hesaba bu parayı aktaracak. Ancak işveren kıdem tazminatı fonunu gerekçe göstererek, çalışandan herhangi bir kesinti yapamayacak. Yüzde 4'lük kesinti oranının 1 aylık brüt maaşı karşılar noktaya gelmesi için uzunca bir süre bu paraya dokunulmaması ve paranın iyi yatırım araçlarında değerlendirilmesi gerekiyor.

3- İşveren kıdem tazminatı fonuna ödemesi gereken yüzde 4'ü ödemezse ne olacak?

Cevap: Çalışan, kıdem tazminatı ödemelerini takip edebilecek. İşverenin ödemesi gereken tutarı ödemediğini fark ederse, yargıya başvuracak. Yetkililer bu konuda SGK primleri örneğini veriyor ve "SGK prim ödemelerinde aksaklık olduğunda yargıya başvuruluyor. Kıdem tazminatında da aynı süreç söz konusu olur" bilgisini veriyor.

4- Kıdem tazminatı kesintileri nerede değerlendirilecek?

Cevap: Kıdem tazminatı kesintileri, ruhsat verilen emeklilik şirketine aktarılacak. Emeklilik şirketi de, iki gün içinde kesintiyi yatırıma çevirecek. Hangi yatırım araçlarında değerlendirileceği hususuna ise çalışan karar verecek. Şirkete ise işveren karar verecek.

5- Kıdem tazminatı fonu, çalışanlar için bugünkü sisteme göre hangi avantaj ve dezavantajları taşıyor?

Cevap: Getirilen yeni sistem, işverenin her ay çalışan adına kıdem tazminatı fonuna aktarım yapmasını öngörüyor. Ancak, şu anda olduğu gibi her yıl için bir brüt maaşa denk gelecek şekilde çalışanın kıdem tazminatı alabilmesi için, faizlerin belli bir düzeyde kalması şart. Ancak ekonomi bürokrasisinin yaptığı hesaplamalarda, faizlerin önümüzdeki dönemde düşeceği öngörülüyor. Bu da çalışanlar adına bir kayıp anlamına gelebilir. Şu anki sistemde çalışan işten kendi rızası dışında çıkarılmışsa kıdem tazminatına hak kazanıyor. Bu da çalışanlar için bir güvence niteliğinde. Ancak yeni sistemde, işten çıkarma söz konusu olsa da çalışan kıdem tazminatını alamayacak. İşten çıkarmalarda sadece İşsizlik Sigortası Fonu'ndan yapılacak maaşla çalışanların bir süre geçinmesi gündeme gelebilecek.

6- Kıdem tazminatı fonu, işverenler için bugünkü sisteme göre hangi avantaj ve dezavantajları taşıyor?

Cevap: Kıdem tazminatında çalışan için bir hesap açılması ve bu hesabın işyerleri değişse dahi devam etmesinin, çalışanların işyerine bağlılığını yok edebilecek bir uygulama olduğu belirtiliyor. Biriken kıdem tazminatı nedeniyle işini değiştirmeme uygulaması Türkiye 'de çok yaygın. Bazı işverenler uygulamanın yürürlüğe girmesiyle birlikte, çalışan-işyeri bağlılığında sıkıntı olacağını vurguluyor. Şu anda Anadolu'da birçok işletme de kıdem tazminatı için ayrı bir kaynağı ayırmıyor. Kıdem tazminatının yasalaşmasının ardından ise, işveren için yeni bir maliyet oluşacak ve her ay yüzde 4'lük bir oranı fona aktarmak zorunda olacak. Buna özellikle de KOBİ'lerin itiraz etmesi bekleniyor.

7- Kıdem tazminatı fonunda biriken para hangi durumlarda çalışana verilebilecek?

Cevap: Adına 15 yıl süreyle kıdem tazminatı ödenen çalışan, bu sürenin sonunda fonda biriken parasının yarısını talep edebilecek. Ev alma durumunda ise, süre sınırı ortadan kalkacak. Bu durumda çalışana fonda biriken parasının yarısı verilebilecek. Bunun dışında kıdem tazminatı fonunda biriken paranın tamamı, ancak emeklilik veya malullük aylığı bağlanması noktasında çalışana verilecek. Ölüm durumunda ise, biriken tutar mirasçılara ödenecek.

8- Kıdem tazminatı fonuna aktarım yapan işverene, devlet herhangi bir destekleme yapacak mı?

Cevap: Kıdem tazminatı fonuna aktarım yapan işverenlerin, sigorta prim desteği veya başka yollarla desteklenmesi gündeme gelebilir. Bunun dışında kamu, kıdem tazminatı fonuna mali bir destekte bulunmayı şu anda öngörmüyor.

9- Kıdem tazminatı Fonu için, İşsizlik Sigortası Fonu devreye girecek mi?

Cevap: Evet girecek. Halen işverenden İşsizlik Sigortası Fonu için yüzde 2'lik prim kesintisi alınıyor. Bu kesintinin yüzde 1.5'i kıdem tazminatı fonuna aktarılacak. Böylece işverenin kıdem tazminatı fonundan kaynaklanan yükünün azaltılması hedefleniyor. Ancak bu formül de orta vadede, İşsizlik Sigortası Fonu'nun aktüaryel dengelerini bozabilecek bir uygulama.

10- Kıdem tazminatı fonunda kamunun rolü ne olacak?

Cevap: Kamu, kıdem tazminatı fonunda denetim ve piyasayı düzenlemekle yükümlü olacak. Fon ödemeleri ise, tamamen işverenin sorumluluğunda olacak.

kAYNAK: HABERVAKTİM