KAR DAĞITIMI VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ - Baskı Önizleme +- AHMET BARLAK MUHASEBE FORUMU (http://ahmetbarlak.com/forumm) +-- Forum: MUHASEBE KAYITLARI (http://ahmetbarlak.com/forumm/forumdisplay.php?fid=8) +--- Forum: Örnek Muhasebe Kayıtları (http://ahmetbarlak.com/forumm/forumdisplay.php?fid=14) +--- Konu Başlığı: KAR DAĞITIMI VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ (/showthread.php?tid=147)

KAR DAĞITIMI VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ - Muradiye Karabulut - 29.04.2015 KAR DAĞITIMI VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ KÂR DAĞITIMI VE MUHASEBESİ Giriş Kâr, ortakların şirkete koydukları sermaye neticesinde elde ettikleri bir gelir hakkıdır. Üretim faktörlerinden biri olan ve hatta diğer faktörleri bir araya getiren en önemli figür olan “girişimci”, işletme tüzel kişiliğine koymuş olduğu sermaye karşılığında, şirketin dönemsel olarak elde ettiği kardan pay alma hakkını kazanır. Burada elbette Gelir Vergisi Kanunu açısından temel nokta, ortaklar bazında gelirin doğması için kâr dağıtımının fiilen yapılmış olması hususudur. Karın çok çeşitli tanımları yapılabilir. Kâr, işletmeler açısından önemli bir performans ölçütüdür. Zira işletmenin faaliyet icra ettiği alanlardaki başarısının bir ölçüm kriteridir. Karı; işletmenin esas ve yan faaliyetlerinde elde ettiği gelirler ile bu gelirleri elde etmek için katlandığı gider ve maliyetler arasındaki olumlu fark olarak ya da dönem sonundaki öz sermaye ile dönem başındaki öz sermaye arasındaki olumlu fark olarak da tanımlayabiliriz. Bu noktada işlevsel olarak iki tane kâr kavramı karşımıza çıkmaktadır; ticari ve mali kâr. İkisi arasındaki fark, ticari karın “Tek Düzen Hesap Planı”, “Türk Ticaret Kanunu” ve muhasebe standartları çerçevesinde hesaplanması iken, mali kâr vergi kanunları göz önüne alınarak; muafiyetler, istisnalar, kanunen kabul edilmeyen giderler, vb. gibi faktörlerin dikkate alınması ile vergi matrahı anlamına gelen ve üzerinden vergi hesaplanan kardır. Kâr Dağıtımı Dağıtılabilir karın, hesabında baz alınacak tutar dönemin ticari bilanço karıdır. Bu tutar gelir tablosunda vergi ve yasal yükümlülüklerden önceki kardır. Bilançoda “dönem net karı” ve “dönem karı ve diğer yasal yükümlülükler karşılığı” hesaplarının toplamı da doğal olarak aynı tutarı verir. Dönem karından önce ödenecek vergi ve diğer yasal yükümlülükler tenzil edilir. Böylelikle dönem net karına ulaşılır. Dönem net karından varsa önceki dönemlere ait ticari bilanço zararları karşılanır. Söz konusu zararların mutlaka cari dönem karı ile kapatılması zorunlu değildir. Bir kısmının ya da tamamının önceki yıllarda ayrılmış yedek akçelerle karşılanması da mümkündür. Ancak bu zararın 1. Tertip yasal yedek akçelerden karşılanması halinde bunlarda meydana gelecek eksilmenin 1. Tertip yasal yedek akçe ayrılmasına ilişkin genel esaslar çerçevesinde karşılanması gereği muhakkaktır. Geçmiş dönem zararlarının kapatılmasını müteakip 1. Tertip yasal yedek akçenin ayrılması gerekmektedir. 1. Tertip yasal yedek akçe, ödenmiş sermayenin beşte birine ulaşıncaya kadar her dönem safi karın yirmide biri oranında ayrılır. (T.T.K. Mad 466) 1. Tertip yasal yedek akçenin hesaplanmasında esas alınacak “safi karın”, “vergi sonrası kâr” olarak kabul edilmesi gereğini belirtmek yerinde olacaktır. (Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı Banka ve Kambiyo Genel Müdürlüğü, 04/09/1991 tarih ve 621 Sayılı Tamimi) Dağıtılabilir karın tespiti için yapılması gereken son işlem, işletmede bırakılması ve tasarrufu zorunlu yasal fonların kalan safi kardan tenzilidir. Yukarıdaki işlemler yapıldıktan sonra kalan tutar prensip olarak dağıtılabilir karın brüt tutarını ifade eder. Bu aşamadan sonra yapılacak işlem 1. Temettü’nün hesaplanmasıdır. I. Temettü ödenmiş sermayenin en az %5’i oranında ayrılmalıdır. (T.T.K. Mad. 466/3) I. Temettü’nün %5 oranından daha yüksek bir oranda belirlenmesi mümkündür. Ancak bu durumda, belirlenen yüksek orana tekabül eden tutar ile yasal orana tekabül eden tutar arasındaki farkın %10’u temettü olarak dağıtılmayarak II. Tertip yasal yedek akçe olarak ayrılmalıdır. Dönem sonunda ortaya çıkan kâr tutarının, sermaye tutarının %5’ inden az olması durumunda, şirket yönetimince alınan karar doğrultusunda söz konusu mevcut tutarın dağıtılabilmesi mümkündür. Dönem karından ödenmiş sermayenin %5’i oranında I. Temettü ayrılmadıkça II. Tertip yasal yedek akçe ayrılamaz. Bu işlemlerden sonra kalan tutarın Kanun ve ana sözleşme hükümleri çerçevesinde dağıtılmasına devam edilir. Ancak bu aşamadan sonra hesaplanacak temettü ya da kâr payları üzerinden %10 oranında II. Tertip yasal yedek akçe ayrılması zorunludur. Hesaplama yapılırken; kâr payının 10’a bölünmesi ve 9/10’unun kâr payı, 1/10’unun II. Tertip yedek akçe ayrılması gerekmektedir. Dağıtılabilir karın belirlenmesinden sonra her bir ortağa isabet eden oranda vergi tevkifatı yapılarak kalan tutar dağıtılır. Yukarıdaki tenzilattan sonra kalan ve dağıtılmamasına karar verilen bir kâr tutarının bulunması halinde bu tutar olağanüstü yedek akçe olarak işletmede bırakılabilir. Kurumlarda kâr dağıtımını yönlendiren başlıca düzenlemeler; 1- Türk Ticaret Kanunu, 2- Vergi Kanunları, 3- Şirket Ana sözleşmeleri, 4- Sermaye Piyasası Kanunu ve 5 - Genel Kurulu Kararları'dır. Şirketlerde kâr dağıtım yetkisi ve sorumluluğu yukarıda belirtilen yasalar ve genel kurul kararları doğrultusunda Yönetim Kurulu'na aittir. Yönetim Kurulu yukarıdaki düzenlemeler doğrultusunda şirketin kâr dağıtım politikasını saptar ve uygular. Kâr dağıtımının şirketin genel kurul onayından geçmesi hukuki bir zorunluluktur. Hisse senetlerine ilişkin kâr payları (temettü) kıstelyevm esası uygulanmaksızın hesap dönemi sonu itibariyle mevcut payların tümüne, bunların ihraç ve iktisap tarihleri dikkate alınmaksızın eşit olarak dağıtılır. (SPK md.15) (Seri IV No:1 md.7) Anonim şirketlerde bilanço kârının dağıtımı konusunda Türk Ticaret Kanunu bazı esaslar koymuş; Sermaye Piyasası Kanunu ise halka açık şirketlerde kâr dağıtımında ortaklar lehine bazı yeni hükümler getirmiştir. Her iki kanuna göre de kâr dağıtılması için önce bilançoda kâr oluşması gerekir. Genel Kurul karar verirse, her iki halde de şirketler bilançoda kâr gözükmese bile birikmiş ihtiyatlardan temettü dağıtabilirler. (TTK.Mad. 470) Ancak bu hususta hiçbir kanun şirketleri zorlamamaktadır. Vergi kanunları açısından; şirketlerin karlarını şirkette bırakmalarını özendirmek amacıyla sadece kâr dağıtımı halinde stopaj yapılması için Gelir Vergisi Kanunu'nun 94/6 - B-i bendine "Kârın sermayeye ilavesi kâr dağıtımı sayılmaz" hükmü getirilmiştir. Buna göre şirketler dönem karlarını nakit olarak dağıtmak yerine sermayeye ekleyerek ortaklarına bedelsiz hisse vermeleri halinde stopaj vergisi ödemeyecekler ve ortaklar da bir temettü geliri elde etmediklerinden yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeyeceklerdir. Bundan amaç şirketlerin mali bünyelerini kuvvetlendirmeye yönelik olarak, karlarını dağıtmayıp şirket sermayesine ilave etmektir. Tam Mükellef kurumlar, kurumlar vergisinden müstesna kazançlara isabet eden kısım düşüldükten sonra, istisna kapsamında bulunmayan kurum kazançlarına %20 kurumlar vergisi uygulandıktan sonra arta kalan vergi sonrası kâra mahsuben nakit dağıttıkları kâr paylarından kâr dağıtımı sırasında gelir vergisi stopajı yapacaklardır. Stopaj oranı ise halka açık olsun olmasın bütün kurumlar için %15'tir. Karın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmadığından, karını sermayeye ekleyen kurumlar da kâr dağıtımına bağlı stopaj yapmayacaklardır. Kârın dağıtımına karar verilmesi stopajın doğması için yeterli değildir. Stopajın doğuş tarihi kârın dağıtımı için öngörülen tarihtir. Kârın dağıtımı için öngörülen tarih geldiği halde kâr fiilen dağıtılmıyor olsa dahi, pay sahipleri bu tarih itibarîyle talep hakkı elde etmiş oldukları için hesaben ödeme yapılmış sayılır ve stopaj bu tarihte doğar. Stopajın doğuşunu ertelemek için kâr dağıtım tarihinin değiştirilmesi gerekir. Kâr dağıtımı için öngörülen gün stopajın doğduğu gün olmakla beraber, fiilî ödeme başlamadığı sürece, pay sahipleri açısından temettü elde edilmiş sayılmaz. Bu noktada; yasal yedekler (kanunlar doğrultusunda), statü akçeleri (şirket ana sözleşmesi doğrultusunda) veya olağanüstü yedek akçeler (genel kurul/yönetim kurulu kararı ile) dışında dile getirilen bir yedek akçe çeşidi de “gizli yedek akçe” dir. T.T.K.’ nun 458 inci maddesinde gizli yedek akçenin tanımı şöyle yapılmaktadır; “Şirket işlerinin devamlı inkişafını veyahut mümkün mertebe istikrarlı kar payları dağıtılmasını temin bakımından münasip ve faydalı olduğu takdirde, aktiflerin bilanço günündeki kıymetlerinden daha aşağı bir kıymetle bilançoya konması şeklinde veya başka suretle gizli yedek akçe ayrılması caizdir. İdare meclisi, gizli yedek akçe ve sarf yerleri hakkında murakıplara bilgi vermekle sorumludur.” Gizli yedek akçe ayırma, sermaye birikimine olanak verdiği için sermaye şirketlerinde önemli bir konudur. Enflasyonun hüküm sürdüğü piyasalarda yani fiyatlar genel seviyesinin yükseldiği dönemlerde stokların ve aktifteki sabit kıymetlerin maliyet bedelleri ile değerlenmesi bilançolarda hesaplarda gözükmeyen gizli yedekleri oluşturmaktadır. Kâr Dağıtımının Kaynakları Ticaret hukukunda genel kabul gören görüşe göre kâr dağıtımına konu olabilecek kalemler şunlardır; Son hesap döneminde elde edilen safi kâr, Önceki dönemlerde elde edilmiş kârlardan dağıtılmayan kısımlar, Kâr dağıtımına istikrar kazandırma amacıyla ayrılan yedek akçeler, Belli bir amaca tahsis edilmemiş olağanüstü yedek akçeler, İhtiyari yedek akçelerden dağıtılması mümkün olan kısım.  Sermaye Piyasası Kurulu da bu kalemlerden birisinin ya da birleştirilmiş birkaçının kâr dağıtımı sırasında ortaklara 1. temettü olarak dağıtılabileceği; dağıtılan kâra son hesap döneminde elde edilen safi kârın katılmamasının önemli olmadığı, tamamının önceki dönemlerde elde edilmiş kârlardan dağıtılmayan kısımlar olabileceği görüşündedir. Kâr Dağıtımının Vergilendirilmesi Ülkemizde geçerli olan vergileme rejimine göre, anonim şirketler elde ettikleri vergiye tabi kurum kazançları üzerinden kurumlar vergisi öderler. Bu kazançların vergilendirildikten sonra kalan kısımlarının ortaklara, yönetim kurulu üyelerine ya da çalışanlara kısmen veya tamamen dağıtılması sırasında, dağıtılan kısım üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılır ve ilgili kişilerin adına vergi dairesine yatırılır. Bu süreç kâr dağıtımında vergilendirme olarak adlandırılır. Gelir Vergisi Kanunu’nun 4842 sayılı Kanun’la değişik 94/6-b maddesinin (i) ve (ii) alt bentleri ile tam mükellef kurumlar tarafından; Tam mükellef gerçek kişilere, Gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara, Gelir ve kurumlar vergisinden muaf olanlara, Dar mükellef gerçek kişilere, Dar mükellef kurumlara, Gelir ve kurumlar vergisinden muaf olan dar mükelleflere dağıtılan kâr payları üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılması öngörülmüştür.  Bu itibarla tam mükellef kurumlarca; Tam mükellef kurumlara, Türkiye'de bir işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla kâr payı elde eden dar mükellef kurumlara dağıtılan kâr payları üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmayacak, bu şekilde kâr payı elde eden tam mükellef kurumun söz konusu kâr paylarını yukarıda sayılan gerçek veya tüzel kişilere dağıtması aşamasında, dağıtılan kısım üzerinden tevkifat yapılacaktır.  23 Temmuz 2006 tarih ve 26237 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2006/10731 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile önceden %10 olarak uygulanmakta olan kâr dağıtımı stopajı yüzde 15’e yükseltilmiştir. Diğer yandan, tam mükellef kurumlarca kârın dağıtılmayıp şirket sermayesine eklenmesine karar verilmesi halinde, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94/6-b maddesinin (i) ve (ii) alt bentlerinin parantez içi hükmü uyarınca, kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmadığından, sermayeye ilave edilen bu tutar üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmayacaktır. Bununla birlikte, dağıtılan kâr 31/12/2002 veya daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen ve Kurumlar Vergisi Kanunu veya özel kanunları uyarınca kurumlar vergisinden istisna edilen kazanca ilişkin ise dağıtılan kârın bu kazançlara isabet eden kısmı üzerinden dağıtım sırasında gelir vergisi tevkifatı yapılmayacaktır. Ancak, 2003 ve devamı yıllardaki hesap dönemlerinde elde edilen söz konusu istisna kazançların dağıtılması halinde, dağıtılan bu tutarlar üzerinden Gelir Vergisi Kanunu’nun 94/6-b maddesi uyarınca, kâr dağıtımına bağlı tevkifat yapılacaktır. Şüphesiz, bu durumda dahi Geçici 28’inci madde kapsamındaki istisna kazançlar, kârın sermayeye ilavesi kâr dağıtımı sayılmayacağından, stopaja konu olmayacaktır. Kâr payı ödemelerinde tevkifat yapma yükümlülüğü, şirket yetkili organlarının kâr payı ödemelerinin yapılmasını (başlamasını) öngördüğü tarih itibarıyla başlamaktadır. Buna göre, şirket yetkili organının kâr dağıtımı için öngördüğü tarihte fiilen herhangi bir ödeme yapılmasa bile, hesaben ödemenin gerçekleştiği kabul edilerek stopaj yükümlülüğü izleyen ay içinde verilecek Muhtasar Beyanname’de yerine getirilecektir. Söz konusu kâr payının muhtasar beyannamede 061 tür kodu (Kurumların Dağıttıkları Kâr Payları ile Menkul Sermaye İratları) ile beyan edilerek aynı süre içinde ödenmesi gerekir. Görüldüğü üzere, kârın dağıtımına karar verilmesi stopajın doğması için yeterli değildir. Stopajın doğuş tarihi kârın dağıtımı için öngörülen tarihtir. Kârın dağıtımı için öngörülen tarih geldiği halde kâr fiilen dağıtılmıyor olsa dahi, pay sahipleri bu tarih itibariyle talep hakkı elde etmiş oldukları için hesaben ödeme yapılmış sayılır ve stopaj bu tarihte doğar. Stopajın doğuşunu ertelemek için kâr dağıtım tarihinin değiştirilmesi gerekir. Kar dağıtımı için öngörülen gün stopajın doğduğu gün olmakla beraber, fiilî ödeme başlamadığı sürece, pay sahipleri açısından temettü elde edilmiş sayılmaz. Çünkü menkul sermaye iratlarında elde etme, gelirin hukuki ve ekonomik tasarruf etme imkanının doğmuş olmasına bağlanmıştır. “Hukuki tasarruf” gelir sahibinin gelir üzerinde talepte bulunma hakkını; “ekonomik tasarruf” ise ödemeyi yapacak olan tarafından, gelirin sahibinin emrine amade kılınmasını ifade eder. Buna göre, bir gelir hukuken talep edilebilir hale geldiği halde, ödemeyi yapacak olanın yükümlülüklerini yerine getirmemek suretiyle gelirin fiilen sahibinin emrine amade kılınmaması halinde, gelir elde edilmiş kabul edilmez. (191 no.lu GV Genel Tebliği) 4842 sayılı Kanunla, kurumların istisna kazançları ile normal kazançları ayırımına son verilmiş; Gelir Vergisi Kanunu’nun 94/6-b maddesi uyarınca yapılacak tevkifat, kazancın istisna olup olmadığına bakılmaksızın kâr dağıtımına bağlı hale getirilmiştir. Buna göre, istisna kazançlar üzerinden prensip olarak tevkifat yapılmayacak, ancak bu kazançlar dağıtıldığı takdirde tevkifata tabi olacaktır. Gerçek kişiler açısından; uygulanan vergi politikaları kâr dağıtım politikalarını önemli ölçülerde etkilemektedir. Bugün itibariyle şirket kârları önce kurumlar vergisine tabi tutularak kurum bünyesinde vergilenmekte, ardından ortaklara dağıtılması halinde, dağıtım sırasında stopaj uygulanmakta ve son olarak temettü elde eden (gerçek kişi) ortak, elde ettiği kârın yarısını istisna ettikten sonra kalan kâr belirli tutarları aşıyorsa şahsi gelir vergisi beyannamesi ile beyan etmektedir. Gelir vergisi artan oranlı (müterakki) hesaplandığından, kimi ortakların elde ettiği temettü yüksek oranlarda gelir vergisine tabi olmaktadır. Gelir Vergisi Kanunu’nun 22. maddesinin 2 numaralı fıkrasında; tam mükellef kurumlardan elde edilen kâr paylarının yarısı gelir vergisinden istisna edilmiş, kâr payının beyanı halinde, karın dağıtımı aşamasında kurum bünyesinde yapılan tevkifatın tamamının yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edileceği hükme bağlanmıştır. Buna göre, tam mükellef kurumlardan elde edilen Her nevi hisse senetlerinin kâr payları, İştirak hisselerinden doğan kazançlar, Kurumlar idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kâr paylarının  yarısı gelir vergisinden istisna olduğundan; 2006 yılı içinde elde edilen kâr payı tutarının %50 oranındaki istisna düşüldükten sonraki kalan tutarı 18.000 YTL’ yi aşıyor ise beyan edilecektir. Buradaki beyan sınırının özü, Gelir Vergisi Kanunu’nun 103 üncü maddesinde yazılı olan tarifenin ikinci gelir dilimidir. Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden karın dağıtımı aşamasında kurum bünyesinde yapılan tevkifatın tamamı mahsup edilecektir. Mahsup sonrası kalan tutar genel hükümler çerçevesinde mükellefe red ve iade edilecektir. Kâr payının yarısı gelir vergisinden istisna olduğundan, söz konusu tutar 2006 yılı için 18.000 YTL’ nin altında kalıyor ise Gelir Vergisi Kanunu’ nun 94 üncü maddesi uyarınca yapılan tevkifat nihai vergileme olacaktır. Karın sermayeye ilavesi sonucu elde edilen bedelsiz hisse senetleri ve iştirak payları için beyanname verilmeyecektir. Öte yandan, 01.01.1999–31.12.2002 dönemlerine ilişkin kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazançlarının dağıtımı halinde, gerçek kişilerce elde edilen kâr paylarının net tutarına elde edilen kâr payının 1/9’u eklendikten sonra, bulunan tutarın yarısı vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Bu gelirler ile ilgili olarak yıllık beyanname verilmesi halinde, beyannameye intikal ettirilen tutarın 1/5'i beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir. Kurumlardan elde edilen kâr payının yarı tutarında istisna öngören hüküm 2003 gelirlerine uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir. İstisna kurum kazancındaki vergi yükünün azaltılması ile ilgili olmakla beraber, gelir vergisi ile ilgilidir. Kurumlardan elde edilecek kâr payının gerçek kişi ortak bünyesindeki vergilemesinde uygulanacağı için, 01.01.2003 tarihinden itibaren yapılacak dağıtım konusu kâr paylarından başlayarak işlerliğe kavuşmuştur. Örnek: Bay (A), tam mükellef bir kurum olan © Anonim şirketinden 2006 yılında brüt 100.000 YTL tutarında kâr payı (temettü) elde etmiştir. Bu mükellefin başka bir geliri bulunmamaktadır. Elde edilen kâr payı kurum bünyesinde %15 oranında vergi kesintisine tabi tutulmuş olup, bu tutar 15.000 YTL’ dir. Bay (A) nın elde ettiği kâr payının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan yarısı 50.000 YTL’ dir. Bu tutar beyan sınırı olan 18.000 YTL’ yi aştığı için beyan edilecektir. Kurum bünyesinde yapılmış olan vergi kesintisinin tamamı hesaplanan vergiden mahsup edilecektir. Kâr Payı: 100.000 YTL İstisna Tutarı: 50.000 YTL Kalan Tutar: 50.000 YTL Hesaplanan Vergi: 12.690 YTL Mahsup Edilecek Vergi: 15.000 YTL İade Tutarı: 2.310 YTL Mükellefler sözü edilen verginin ilgili vergi dairesine sorumlusu tarafından yatırılmış olduğunu gösterir bir belgeyi ilgili vergi dairesinden alarak, iade ve/veya mahsup talep dilekçelerine ekleyeceklerdir. Görüldüğü üzere şirket ortakları, menkul sermaye iratlarındaki söz konusu stopaj %15 olduğundan dolayı gelir vergisi ödemelerinde ciddi avantaj sahibidirler. Ortaklar açısından bu konudaki “başabaş noktası” 192.400 YTL’ dir. Zira bu durumda yapılan stopaj 28.860 YTL ve ödenecek gelir vergisi de 28.860 YTL çıkmaktadır. Mahsup işlemi neticesinde ilgili şahısın ödeme yapması gerekmemektedir. Ancak bu noktaya kuramsal eleştiriler getirilmektedir. İstisna kurum kazançlarındaki vergi yükünün hafifletilmesi amacına yöneliktir. Oysa, belli nedenlere dayanmak durumunda olan istisna ve muafiyetlerin, vergi yükünün hafifletilmesinin amacı olarak kullanılamayacağı savunulmaktadır. Eleştiri konusu yapılan ikinci bir husus, kâr payının istisnadan yararlanan dilimine ait vergi kesintisinin de, yıllık beyannameye göre hesaplanacak vergiden mahsup edilecek olmasıdır. Vergi mahsubunun ilke bazındaki esaslarından biri, mahsubu yapılacak verginin öncelikle matrah içerisinde yer almasıdır. Matraha dahil olmayan verginin, o matrah üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilemeyeceği ileri sürülmektedir. Net – Brüt Kâr Kavramları Nakit kâr dağıtımına bağlı olarak doğan stopaj (dağıtım için öngörülen tarihin isabet ettiği ay itibariyle) kurum vergi karşılığı içinde yer almadığından, nakit dağıtılan karlar stopaj öncesi brüt ve stopaj sonrası net şeklinde iki ayrı kâr dağıtımı kavramı ortaya çıkarmıştır. Örnek: (Z) Şirketinde vergi sonrası kârın tamamının nakden dağıtılmasına karar verilmiştir. Birinci tertip yedek akçe sınırı dolmuştur. Şirket halka kapalı ve sermayesi 5 milyon YTL’ dir. Diğer veriler aşağıda görüldüğü gibidir. (YTL.) 1. Ticari Kazanç 900.000 2. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler 100.000 3. Kurumlar Vergisi Matrahı (1+2) 1.000.000 4. Kurumlar Vergisi (3x0,20) 200.000 5. Vergi Sonrası Kâr (1-4) 700.000 6. Birinci Temettü (Sermaye x 0,05) 250.000 7. Kalan 450.000 8. İkinci Tertip Yedek Akçe (7/10) 45.000 9. İkinci Temettü (7-8) 405.000 10. Brüt Temettü (6+9) 655.000 11. Nakdî Kâr Dağıtımı Stopajı (10x0,15) 98.250 12. Net Temettü (10-11) 556.750 13. Kalan [(5-(8+10)]  0 Dikkat edilirse bu örnekte genel kurul kararı, tüm vergi ve yasal yükümlülüklerden arta kalan kârın tamamının nakden dağıtılması yönünde olduğundan sorun çıkmamıştır. Bu örnekte genel kurul kararı, nakdî kâr dağıtımı nedeniyle ortaya çıkacak stopajı göz ardı ederek net anlamda 555.250 YTL veya brüt anlamda 655.000 YTL üzerinde nakit kâr dağıtımını öngörse idi, vergi sonrası kârın bu dağıtım için yetersiz olması şeklinde bir sorun ortaya çıkacaktı. Vergi sonrası kârın kısmen dağıtılması yönündeki kararlarda; Karışıklık çıkmaması bakımından, mümkünse dağıtılacak kârın brüt tutar olarak zikredilmesi, Net dağıtım öngörülüyorsa, bu dağıtıma ilişkin stopaj matrahının brütleştirme suretiyle tespit edilmesi, Gerek ortaya çıkacak stopaj gerekse yedek akçeler için de kaynağa ihtiyaç olacağının unutulmaması gerekir.  Genel kurul kararında dağıtılacak kârın net mi brüt mü olduğu belirtilmediği takdirde, dağıtımın brüt olarak yapılması uygun olacaktır. Örnek: Yukarıdaki örnekte kurum genel kurulunun, dönem kârına mahsuben ve net olarak 400.000 YTL nakit kâr dağıtımı yapma kararı aldığını varsayarsak, şu tablo ile karşılaşırız: (YTL) 1. Ticari Kazanç 900.000 2. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler 100.000 3. Kurumlar Vergisi Matrahı (1+2) 1.000.000 4. Kurumlar Vergisi (3x0,20) 200.000 5. Vergi Sonrası Kâr (1-4) 700.000 6. Birinci Temettü (Sermaye x 0,05) 250.000 7. Kalan 450.000 8. İkinci Temettü [(400.000 : 0,85) - 6] 220.588 9. İkinci Tertip Yedek Akçe (8x0,10) 22.059 10. Brüt Temettü (6+8) 470.588 11. Nakdî Kâr Dağıtımı Stopajı (10x 0,15) 70.588 12. Net Temettü (10-11) 400.000 13. Kalan [(5-(9+10)]  207.353 Kar Dağıtım Örneği Ve Muhasebe Kayıtları (X) A.Ş.’nin eşit paylara sahip tamamı gerçek kişi 5 ortağı vardır. 2006 yılında şirkete ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir. Ticari Bilanço Karı: 350.000 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler: 50.000 Ödenmiş Sermaye: 500.000 Önceki Yıllarda Ayrılmış 1. Tertip Yasal Yedek Akçe: 0 Her Bir Hissenin Nominal Değeri: 1.000 Genel Kurul ödenmiş sermayenin %40’ı oranında 1. temettü ve ticari bilanço karının %2,5 oranında 2. temettü dağıtımına karar vermiştir. 1 TİCARİ BİLANÇO KARI 350.000 2 İLAVELER (KKEG) 50.000 3 KURUMLAR VERGİSİ MATRAHI (1+2) 400.000 4 KURUMLAR VERGİSİ Kurumlar Vergisi 400.000 x %20 = 80.000 80.000 5 DÖNEM NET KARI (1-4) 270.000 6 1. TERTİP YEDEK AKÇE (TTK Md.466) Her yıl safi karın yirmide birinin (%5) ödenmiş sermayenin beşte birine (%20) ulaşıncaya kadar umumi yedek akçe olarak ayrılması zorunludur. Ödenmiş Sermaye A- 1. Tertip Yedek Akçe Tavanı B- Önceki Yıllarda Ayrılmış 1. Tertip Yedek Akçe Tutarı C- Ayrılabilir 1. Tertip Yedek Akçe Tutarı (A- B) D- Dönem Net Karından Ayrılabilecek 1. Tertip Yedek Akçe Tutarı © ve (D) den küçük olanı 1. Tertip Yedek Akçe olarak ayrılır. 500.000  500.000 x%20 = 100.000 0 100.000 270.000 x %5 = 13.500 13.500 7 1. TEMETTÜ TUTARI 182.500 Ödenmiş Sermayenin %40’ı 500.000 x %40 = 200.000 Yasal 1. Temettü Tutarı 500.000 x %5 = 25.000 Il. Tertip Yedek Akçe Hesaplanmasında Esas Alınacak Tutar 200.000 - 25.000 = 175.000 II. Tertip Yedek Akçe 175.000 x %10 = 17.500 Net 1. Temettü Tutarı 200.000 – 17.500 = 182.500 8 II. TEMETTÜ TUTARI Bilanço Karının %2.5’i 350.000 x %2.5 = 8.750 7.875 II. Tertip Yedek Akçe 8.750 x %10 = 875 Net Il. Temettü Tutarı 8.750 – 875 = 7.875 9 II. TERTİP YEDEK AKÇE 1. Temettü Hesabından (7) II. Temettü Hesabından (8) 17.500 875 18.375 10 DAĞITILACAK TOPLAM TEMETTÜ TUTARI (7+8) 190.375 11 GELİR VERGİSİ STOPAJI Ortak A Temettü Payı Temettü Stopajı Ortak B Temettü Payı Temettü Stopajı Ortak C Temettü Payı Temettü Stopajı Ortak D Temettü Payı Temettü Stopajı Ortak E Temettü Payı Temettü Stopajı Stopaj Toplamı 190.375 x %20 = 38.075 38.075 x %15 = 5.711 190.375 x %20 = 38.075  38.075 x %15 = 5.711 190.375 x %20 = 38.075 38.075 x %15 = 5.711 190.375 x %20 = 38.075 38.075 x %15 = 5.711 190.375 x %20 = 38.075 38.075 x %15 = 5.711 28.555 28.555 12 ORTAKLARA DAĞITILACAK NET TEMETTÜ (10—11) Ortak A Ortak B Ortak C Ortak D Ortak E 38.075 – 5.711 = 32.364 38.075 – 5.711 = 32.364 38.075 – 5.711 = 32.364 38.075 – 5.711 = 32.364 38.075 – 5.711 = 32.364 161.820 13 OLAĞANUSTÜ YEDEK AKÇE VEYA DAĞITILMAMIŞ KARLAR [5- (6+7+8+9)] 47.750 KAR DAĞITIM TABLOSU (YTL) A-DÖNEM KARININ DAĞITIMI 1) Dönem Karı 2) Ödenecek Vergi ve Yasal Yükümlülükler (-) - Kurumlar Vergisi (Gelir Vergisi) 80.000 - Gelir Vergisi Kesintisi - Diğer Vergi ve Yasal Yükümlülükler NET DÖNEM KARI 3) Geçmiş Dönemler Zararı (-) (---) 4)1. Tertip Yasal Yedek Akçe (-) 13.500 5) İşletmede Bırakılması ve Tasarrufu Zorunlu Yasıl Fonlar (-) (---) DAĞITILABİLİR NET DÖNEM KARI 256.500 6) Ortaklara Birinci Temettü (-) 182.500 7) Personele Temettü (-) 8) Yönetim Kuruluna Temettü (-) (---) 9) Ortaklara İkinci Temettü (-) 7.875 10) İkinci Tertip Yasal Yedek Akçe (-) 18.275 11) Statü Yedekleri (-) (---) 12) Olağandışı Yedekler (Dağıtılmamış Karlar) 47.750 13) Diğer Yedekler (---) 14) Özel Fonlar (---) B-YEDEKLERDEN DAĞITIM (---) 1) Dağıtılan Yedekler (---) 2)11. Tertip Yasal Yedekler (-) (---) 3) Ortaklara Pay (-) (---) 4) Personele Pay (-) (---) 5) Yönetim Kuruluna Pay (-) (---) C-HİSSE BAŞINA KAR D-HİSSE BAŞINA TEMETTÜ Cari Dönem 350.000 80.000 270.000 13.500 256.500 182.500 7.875 18.375 47.750 513 381 Muhasebeleştirilmesi ___________________________ 31.12.2006 ___________________________ 691 Dönem Karı Vergi ve Diğer 80.000 Yasal Yük. Karş. 370 Dönem Karı Vergi ve Diğer 80.000 Yasal Yük. Karş. ___________________________ 31.12.2006 ___________________________ 690 Dönem Karı Veya Zararı 350.000 691 Dönem Karı Vergi ve Diğer 80.000 Yasal Yük. Karş. 692 Dönem Net Karı Veya Zararı 270.000 ___________________________ 31.12.2006 ___________________________ ___________________________ 31.12.2006 ___________________________ 692 Dönem Net Karı Veya Zararı 270.000 590 Dönem Net Karı 270.000 ___________________________ 31.12.2006 ___________________________ 590 Dönem Net Karı 270.000 540 Yasal Yedekler 31.875  542 Olağanüstü Yedekler 47.750 331 Ortaklara Borçlar 161.820 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar 28.555 ___________________________ 31.12.2006 ___________________________ 331 Ortaklara Borçlar 161.820 102 Bankalar 161.820 ___________________________ / ___________________________ Ortak Bazında Gelir Vergisi Şirketin fiilen kar dağıtımı yapması durumunda ortak başına 38.075 YTL kar payı düşmektedir. Bu durumda söz konusu tutarın yarısı gelir vergisinden istisna olduğundan vergilendirilecek tutar 19.037,50 YTL’ dir. Buna göre; Kâr Payı: 38.075,00 YTL İstisna Tutarı: 19.037,50 YTL Kalan Tutar: 19.037,50 YTL Hesaplanan Vergi: 3.530,13 YTL Mahsup Edilecek Vergi: 5.711,00 YTL İade Tutarı: 2.180,87 YTL YARARLANILAN KAYNAKLAR 1. Akgül Vedat, “Kar ile İlgili Genel Bilgiler -1”, http://www.muhasebetr.com, 11.09.2006. 2. Ataman Ümit, “Şirketler Muhasebesi”, Türkmen Kitapevi, Baştan Sona Yenilenmiş 4. Baskı, 2000, İstanbul. 3. Gelir Vergisi Kanunu 4. Gelir Vergisi Sirküleri 15. 5. Kızılot Şükrü, “Şirket Ortakları Yaşadı”, http://makale.turkcebilgi.com, 15.09.2006. 6. Maç Mehmet,” Kar Dağıtımında Net-Brüt Kavramı ve Genel Kurul Kararlarında Dikkat Edilecek Hususlar”, http://www.turmob.org.tr , 14.09.2006. 7. “Menkul Sermaye İradı Elde Edenlerin Gelir Vergisi Beyanname Düzenleme Rehberi”, http://akyatirim.com.tr, 15.09.2006. 8. Özbalcı Yılmaz, “Gelir Vergisi Kanunu Yorum ve Açıklamaları”, Oluş Yayıncılık A.Ş., 2006, Ankara. 9. Selimler Hüseyin, “Anonim Şirketlerde Kar Dağıtım Politikaları ve Uygulaması”, Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, Bankacılık Doktora Tezi, 2001, İstanbul. 10. Sönmez Erdal, “Kar Payı Elde Edenlerin Vergilendirilmesinin Usul ve Esasları”, http://www.malihaber.com, 10.09.2006. 11. Şimşek Ahmet, Özkök Servet, “Vergi Muhasebesi”, Oluş Yayıncılık A.Ş., 2004, Ankara. 12. Tanrıverdi Sezai, “Halka Açık Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Hukuku ve Vergilendirilmesi – I”, http://www.malihaber.com, 09.09.2006. 13. Tanrıverdi Sezai, “Halka Açık Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Hukuku ve Vergilendirilmesi – II”, http://www.malihaber.com, 09.09.2006. 14. Türk Ticaret Kanunu Yukarı Dön KURUMLAR VERGYSY KANUNU'NA GÖRE KURUMLARDA 2010 DÖNEM KÂRININ VERGYLENDYRYLMESY KÂRIN DA?ITILMASI HALYNDE STOPAJININ YAPILMASI VE BYR ÖRNEK UYGULAMA KURUMLAR VERGYSY KANUNU'NA GÖRE KURUMLARDA 2010 DÖNEM KÂRININ VERGYLENDYRYLMESY KÂRIN DA?ITILMASI HALYNDE STOPAJININ YAPILMASI VE BYR ÖRNEK UYGULAMA I- GENEL AÇIKLAMA 5422 sayyly Kurumlar Vergisi Kanunu 1950 yyly ba?ynda yürürlü?e girmi?tir. ?irketlerimizin vergilendirilme rejimleri zamanla de?i?ikli?e u?rayarak günümüze kadar gelmi?tir. Ön...emli de?i?iklik 3946, 4369, 4842, 4884, 4962, 5024, 5035, 5084, 5228 ve5281 sayyly yasalar ile kurumlaryn vergilendirilmesinde önemli de?i?iklikler yapylmy?tyr. Son olarak 5520 sayyly yeni Kurumlar Vergisi Kanunumuz 21.06.2006 tarih ve 26205 sayyly Resmi Gazete’de yayymlanarak yürürlü?e girmi?tir. Konumuz bu de?i?iklikler do?rultusun da 2010 yylynda elde edilen kazançlaryn, vergilendirilmesi, da?ytymy ve i?lemlerinin yapylmasy uygulamasynyn incelenmesidir. II- KURUM KAZANÇLARININ VERGYLENDYRYLMESY Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 1.maddesinde belirtilen kurumlaryn kazançlary kurumlar vergisine tabidir denilmektedir. 01.01.1994 tarihinden itibaren ülkemizde zorunlu olarak uygulanan Tek Düzen Muhasebe Sistemi ?irketlerin dönemin tüm gelirleri-giderleri sonucu olarak Ticari bilanço karyna ula?mayy hedef almy?tyr. Hesap plany uygulamalarynda 690 numaraly hesap sonucu ticari bilanço kâry olu?maktadyr. 691 no.lu hesaba ise vergi kar?ylyklary ayryldyktan sonra 590 net kara ula?ylmaktadyr. Mali tablolarda hesaplanan vergi kar?ylyklary ve net kâr görülmektedir. Ancak safi kurum kazancyna ula?abilmek için Ticari bilanço kâry üzerinde vergi kanunlaryny dikkate alarak a?a?ydaki çaly?malary yapmak gerekir. Vergilendirilecek dönem karyna (mali kar’ a) ula?mak için a?a?yda ki çaly?malaryn yapylmasy gerekir. - ?irket varlyklary V.U.K. de?erleme ölçülerinden (V.U.K. md. 269-290) farkly ölçülere göre de?erlenmi?se, saptanan farkyn dönem karyna ilave edilmesi gerekir. - Vergi yasalaryna indirimine izin verilmeyen giderler saptanarak dönem karyna ilave edilmesi gerekir. - Vergiden ba?y?yk tutulan unsurlar (indirim ve istisnalaryn dönem karyndan indirilmesi gerekir. Yapylan bu çaly?malaryn sonucunda Ticari bilanço kâry vergi yasalaryna uygun hale getirilerek mali kara di?er bir ifade ile Kurumlar Vergisi matrahyna ula?ylmy? olunacaktyr. Anonim,Limited,Hisseli komandit gibi sermaye ?irketleri vergi dilinde Kurum olarak tanymlanyr.(K.V.K. md.2) Kurumlar da kâr da?ytymyny yönlendiren ba?lyca düzenlemeler a?a?ydaki gibidir. [1] -Türk Ticaret Kanunu -Vergi Yasalary - ?irket Ana sözle?meleri - SPK Mevzuaty - Genel Kurul Kararlary oldu?u bilinmektedir. ?irketlerde kâr da?ytym yetki ve sorumlulu?u yukarydaki yasalar ve genel kurul kararlary do?rultusunda yönetim kuruluna aittir. Yönetim Kurulu yukaryda ki düzenlemeler do?rultusunda ?irketin kâr da?ytym politikasyny saptar ve uygular. Kâr da?ytymynyn ?irketin genel kurul onayyndan geçmesi hukuki zorunluluktur. A- SAFY KURUM KAZANCININ VERGYLENDYRYLMESY 29.07.1998 tarihinde yayynlanan 4369 sayyly Kanunla 01.01.1999 tarihinden geçerli olmak üzere tüm kurumlarda kurumlar vergisi orany %30 olarak belirtilmi? fon payy da bu verginin %10’u olarak kabul edilmi?ti.(K.V. md. 25) 24.04.2003 tarih 4842 sayyly Yasa ile yapylan ve 01.01.2004 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere fon payy kaldyrylarak Kurumlar Vergisi %30 olarak uygulanmy?ty. 5520 sayyly yeni Kurumlar Vergisi Kanunu ile 21.06.2006 tarih ve 26205 sayyly Resmi Gazetede yayymlanarak yürürlü?e girmi?tir. Kurumlar vergisi kurum kazançlary üzerinden %20 oranynda alynmaktadyr.(Geç. Md.32/1) Ancak 5520 sayyly Kurumlar Vergisi Kanunu Sirküleri KVK-3 /Yatyrym Yndirimi-2 sayyly sirkülerde yatyrym indirimi istisnasyndan yararlanacak mükelleflerin, 193 sayyly Gelir Vergisi Kanununa 5479 sayyly Kanunla eklenen Geçici 69. madde kapsamynda yatyrym indirimi istisnasyndan yararlanylyp yararlanylmamasy mükelleflerin isteklerine byrakylmy?ty. Mükellefler bu tercihlerini 2006, 2007 ve son olarak da 2008 yyllarynyn tamamy için kullanabilecekleri gibi bu yyllaryn herhangi biri için de kullanabileceklerdi. Bylyndy?y gibi Anayasa Mahkemesi Gelir Vergisi Kanunu’nun yatyrym indirimiyle ilgili geçici 69. maddesinde yer alan 2006, 2007 ve 2008 ibarelerini iptal etmi?tir. Anayasa Mahkemesi’nin 15.10.2009 tarih ve E. 2006/95, K. 2009/144 sayyly iptal karary, 8 Ocak 2010 tarihli Resmi Gazete’de yayymlandy ve ayny tarihten itibaren yatirim indirimi ile ilgili farkly görü?lerde ileri sürülmeye ba?landy. Bu ?ekilde yatyrym indirimiyle ilgili süre synyrlamasy ortadan kalkmy? oldu ama uygulama konusun da görü? birli?i sa?lanamady. Anayasa Mahkemesinin bu karary üzerine; Maliye Bakanly?y yeni bir düzenlemeye gitmi? ve çykartylan 6009 sayyly torba kanunu ile Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 69. maddesindeki 2006, 2007 ve 2008 yyllaryna ait ibareleri kaldyrylmy?, ayryca bu madde de ki (vergi oranyna ili?kin hükümler dahil ) parantez içi hükmü (bu kanunun geçici 61. maddesinin ikinci fykrasynda yer alan vergi oranyna ili?kin hüküm dahil) olarak de?i?tirilmi? ve maddeye a?a?ydaki bend ilave edilmi?tir. “?u kadarki, vergi matrahlarynyn tespitinde yatyrym indirimi istisna olarak indirim konusu yapylacak tutar, ilgili kazancyn % 25’ini a?amaz. Kalan kazanç üzerinden yürürlükteki vergi oranyna göre vergi hesaplanyr.” 193 sayyly Gelir Vergisi Kanunu’nun mülga 19. maddesi kapsamynda 01.01.2006 tarihinden önce ba?lanan yatyrymlarla ilgili olarak, yatyrymla iktisadi ve teknik bakymdan bütünlük arz edip bu tarihten sonra yapylan yatyrymlary, nedeniyle, 31.12.2005 tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine göre hesaplayacaklary yatyrym indirimi istisnasy tutarlaryny, (6009 sayyly Kanun’un 5. maddesiyle de?i?tirilen ve 2010 takvim yyly kazançlaryna uygulanmak üzere 01.08.2010 tarihinden itibaren yürürlü?e giren ibare) yine bu tarihteki mevzuat hükümleri (bu Kanunun geçici 61. maddesinin ikinci fykrasynda yer alan vergi oranyna ili?kin hüküm dâhil) çerçevesinde kazançlaryndan indirebilirler. (6009 sayyly Kanun’un 5. maddesiyle eklenen ve 2010 takvim yyly kazançlaryna uygulanmak üzere 1.8.2010 tarihinden itibaren yürürlü?e giren cümleler) ?u kadar ki, vergi matrahlarynyn tespitinde yatyrym indirimi istisnasy olarak indirim konusu yapylacak tutar, ilgili kazancyn % 25’ini a?amaz. Kalan kazanç üzerinden yürürlükteki vergi oranyna göre vergi hesaplanyr. Gelir Vergisi Genel Tebli?i 276’a Vergi matrahynyn tespitinde yatyrym indirimi istisnasy olarak indirim konusu yapylacak tutar, ilgili kazancyn %25’ini a?amayacaktyr. Ylgili dönemde yatyrym indirimi istisnasy uygulanacak kazanç ise yatyrym indirimi uygulanmadan önceki zarar mahsubu ile tüm indirim ve istisnalar dü?üldükten sonraki tutar olarak dü?ebilecektir ibaresi bulunmaktadyr. Dolayysyyla, yatyrym indirimi istisnasy uygulamasy sonucunda kalan kazanç tutaryna gelir vergisi mükellefleri, yatyrym indirimi istisnasy uygulayacaklary dönemde yürürlükte bulunan vergi tarifesini; kurumlar vergisi mükellefleri ise 5520 sayyly Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32. maddesinde yer alan % 20 kurumlar vergisi oranyny uygulamak suretiyle yatyrym indirimi istisnasyndan yararlandyklary dönemlere ait gelir veya kurumlar vergilerini hesaplayacaklardyr. 6009 sayyly Yasa ile yapylan düzenleme 01.08.2010 tarihinden itibaren yürürlü?e girmi?tir. Kurumlar 2010 geçici vergi beyannamelerinde yatyrym indirimini donem kazançlaryndan indirebilirler. 31.12. 2005 tarihi itibariyle indirim konusu yapylamamy? ve 2008 devreden yatyrym indirim istisna tutarlarynyn 2010 yylyna ili?kin 2011/Nisan ayynda verecekleri kurumlar vergisi beyannamesinde 2010 kurum kazançlaryndan yatyrym indirimine ait miktaryn indeksleme yapylarak indirebilirler. Mükelleflerin kendi istekleriyle yararlanmadyklary yatyrym indirimi istisnasy tutarlarynyn yatyrym indirimi uygulamasynyn tercih edildi?i yyllarda indirim konusu yapylmasy mümkün de?ildir. Kazanç yetersizli?i nedeniyle indirimi fiilen mümkün olmayan kysmyn ise müteakip dönemlerde indirilmesi mümkündür. B- KURUM KAZANÇLARINDAN GELYR VERGYSY TEVKYFATININ HESAPLANMASI Kurumlar Vergisine tabi kurumlaryn elde etti?i gelirlerin kazançlary vergilendirilmesi, 5520 sayyly Kurumlar Vergisi Kanunu hükümlerine göre yapylmaktadyr. Kurumlaryn gelirleri, 193 sayyly Gelir Vergisi Kanunu’nun 2. maddesinde yedi bent halinde sayylan gelir unsurlaryndan olu?ur ve tamamy kurum kazancy olarak adlandyrylyr denilmektedir. Kurumlaryn bu kazancy üzerinden alynacak Kurumlar Vergisi ise Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazanç hükümlerine göre tespit edilen safy kurum kazancy üzerinden hesaplanyr. Bilindi?i üzere 4842, 4884, 4962, 5024, 5035, 5084, 5228, 5281ve 5520 sayyly Kanunlarla vergi kanunlarynda önemli de?i?iklikler yapylmy?tyr. Bu de?i?iklikler göz önünde bulunduruldu?unda 2009 yyly kurum kazançlarynyn vergilendirilmesine ili?kin esaslar a?a?ydaki gibidir. 2.2.1. Kurumlar vergisi orany %20 olarak uygulanyr. Kâr da?ytymyna ba?ly olarak Gelir Vergisi Stopajy 4842 Sayyly Kanun’un 12. maddesi ile 193 sayyly Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinin birinci fykrasynyn (6) numaraly bendinin (b) alt bendi ile dördüncü fykrasy de?i?tirilmi?tir. Bu de?i?ikli?e göre, 2.2.2. Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinin birinci fykrasynyn 6 numaraly bendinin (b) alt bendinde 4842 sayyly Kanunla yapylan de?i?iklikle, kurumlaryn istisna kazançlary ile normal kazançlary ayrymyna son verilerek istisna olsun olmasyn tevkifat, Kâryn da?ytylmasy a?amasyna byrakylmy?tyr. Söz konusu Kanun Hükmü ile yapylan de?i?ikli?e ve 81 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebli?i ile 15 no.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde yapylan açyklamalara göre, Kurumlar Vergisinden istisna edilmi? olan kazançlar üzerinden ,da?ytylsyn da?ytylmasyn (i?tirak kazançlary hariç) uygulanan Gelir Vergisi Stopajy kaldyrylmy?tyr. Bundan böyle, istisna kazançlary üzerinden Gelir Vergisi Stopajy yapylmayacaktyr Da?ytylan kazancyn istisna kaynakly olup olmamasynyn tevkifat açysyndan önemi yoktur. 2.2.3. Halka açyk ?irket ile halka açyk olmayan ?irketlerden elde edilen kâr payy ayrymy da kaldyrylmak suretiyle, her iki tür ?irket tarafyndan da?ytylan kâr paylarynyn ayny oranda vergilendirilmesi öngörülmü?tür. 2.2.4. Tam mükellef kurumlarda, kurum kazancynyn da?ytylmasy halinde da?ytylan kâr paylaryndan, kâr payy alan ki?ilerin durumuna ba?ly olarak Gelir Vergisi Kanununa göre %15 oranynda tevkifat yapylyr. (Çifte vergilendirmeyi önleme anla?malary ile GVK’nyn geçici 62 madde hükümleri göz önünde bulundurulmalydyr) Kâryn da?ytylmayarak ihtiyatlara veya sermayeye ilavesi halinde ise tevkifat yapylmaz. 2.2.5. Kurumlar Vergisi Kanunu uyarynca yyllyk veya özel beyanname veren dar mükellef kurumlar. Gelir Vergisi Kanunu’nun 75.maddesinin ikinci fykrasynyn (4) numaraly bendinde yazyly menkul sermaye iradinin ana merkeze aktarylan tutar üzerinden Gelir Vergisi Kanununa göre %15 oranynda tevkifat yapacaklardyr.(Çifte vergilendirmeyi önleme anla?malary ile GVK’nyn geçici 62. madde hükümleri göz önünde bulundurulmalydyr). 2.2.6. Yatyrym indiriminin konusu, 193 sayyly Gelir Vergisi Kanunu’nun 19. maddesinin 1. fykrasynda belirtilen mükelleflerin faaliyetlerinde kullanmak üzere satyn aldyklary veya imalat ettikleri amortismana tabi iktisadi kyymetlerden yeni olanlarydyr. Orany ise, bu iktisadi kyymetlerin maliyet bedellerinin %40’ydyr. Yatyrym indirimi 5497 Sayyly Kanun’un 2. maddesiyle 1.1.2006 tarihinden geçerli olmak üzere kaldyrylmy?tyr. Ancak indirilemeyen yada 2008 yylyna sarkarak devam eden yatyrymlarla ilgili yatyrym indirimleri mükellefler tarafyndan yapylan tercihlere uygun olarak 2006-2007-2008 yyllarynda indirilmesi gerekir daha sonraki yyllarda indirimi yapylamaz Yken Anayasa Mahkemesi Gelir Vergisi Kanunu’nun yatyrym indirimiyle ilgili geçici 69. maddesinde yer alan 2006, 2007 ve 2008 ibarelerini de iptal etmi?tir. Dolayysyyla, yatyrym indirimi istisnasy uygulamasy sonucunda kalan kazanç tutaryna gelir vergisi mükellefleri, yatyrym indirimi istisnasy uygulayacaklary dönemde yürürlükte bulunan vergi tarifesini; kurumlar vergisi mükellefleri ise 5520 sayyly Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32. maddesinde yer alan % 20 kurumlar vergisi oranyny uygulamak suretiyle yatyrym indirimi istisnasyndan yararlandyklary dönemlere ait gelir veya kurumlar vergilerini hesaplayacaklardyr. 4842 sayyly Kanunla prensip olarak istisna kazançlar üzerinden tevkifat yapylmamasy öngörülmekle birlikte, GVK’nyn geçici 61.maddesi gere?ince tercihini yeni düzenlemeden yana kullanmayanlar, 24.04.2003 tarihinden önce yapylan müracaatlara istinaden düzenlenen veya düzenlenecek yatyrym te?vik belgeleri kapsamyndaki yatyrym harcamalary için, hesaplanan yatynm indirimi istisna tutary üzerinden, da?ytylsyn da?ytylmasyn %19,8 oranynda gelir vergisi tevkifaty yapmalary gerekir. Bu esaslary göz önünde bulundurmak suretiyle 2010 yyly kurum kazançlarynyn vergilendirilmesi ve beyany yapylyr.[2] C- KURUM KAZANCINDAN YNDYRYLEN TEMETTÜ YKRAMYYESYNYN STOPAJ ZAMANI Anonim ve Limited ?irketler çaly?anlaryna ücret, fazla mesai ücreti, ikramiye pirim gibi adlar altynda verilen ücret ve ücret sayylan unsurlarla ödemede bulunurlar. Uygulamada ücretler ilgili ayda stopaja tabi tutularak gider ya da maliyet unsuru olarak kayda alynyrlar. Anonim ve Limited ?irketler personeline temettü de da?ytabilirler. Personele da?ytylan bu temettüler ücret olarak de?erlendirilece?i ve ilgili donem kazancyndan gider olarak indirilebilece?i GVK 61, 41/1.md. KVK 6. maddesinde belirtilmi?tir. ?irketler yyl kapandyktan sonra personelin kapanan yyldaki çaly?masyny ödüllendirmek amacyyla, Kâryn bir bölümünü temettü ikramiyesi olarak verebilirler. Personele kardan verilen ve ücret ve unsurlary gibi de?erlendirilen temettüler, Gelir vergisi, Damga vergisi ve SSK primlerine tabidir. Ancak bilindi?i üzere tavana kadar olan ücret kysmy alynan ücret ile dolmu? olursa tavanyn üzerindeki kysmy SSK primlerine tabi olmayacaktyr. Anonim ?irketlerde genel kurulun, Limited ?irketlerde ise ortaklar kurulu temettü ikramiyesi da?ytymy karary alyrken ne oranda ve kime da?ytylaca?y ve kimlerin ne oranda ya da tutarda temettü ikramiyesi da?ytylaca?ynyn bilinmesi gerekecektir. Personele temettü ikramiyesi da?ytylmasyna karar verilebilmesi için Türk Ticaret Kanunu’nun 279/5 gere?i a?a?ydaki hususlaryn bulunmasy gerekir. (TK 278, 289/3, 298, 300/6, 402, 403, 478) a- Personele temettü ikramiyesi da?ytylmasyna ili?kin ?irket ana sözle?mesinde hüküm bulunmasy gereklidir. b- Anonim ?irketler genel kurullarynda, Limited ?irketler ise ortaklar kurulunda temettü ikramiyesi da?ytymy ile ilgili karar almalary gereklidir. Ylgili yyldan sonraki Mart ya da Nisan ayynda personele verilen temettü ikramiyesi da?ytymy karary alan ?irketler, personele da?ytylacak temettü, geçmi? yyl kazancyndan indirilebilecektir. Personele geçmi? yyl sonu kâryndan verilecek olan temettü ikramiyesi ?irketin karyndan indirilebilecektir. Dany?tay’yn bu konu ile ilgili görü?ü a?a?ydaki gibidir. “Personele genel kurul kararyna istinaden verilen temettü ikramiyeleri, geçmi? yyl giderlerine intikal ettirilebilir.”[3] Anonim ve Limited ?irketler personeline 2010 yyly karyndan belli bir oranda bir pay da?yttyklarynda ve personele kardan temettü da?ytylaca?yna ili?kin bir hüküm kurulu? sözle?mesinde bulunmasy, yine Anonim ?irketlerde 2010 yylynda yapylacak genel kuruldan bu yönde bir karar alynmasy, Limited ?irketlerde ise ortaklar kurulunda bu yönde bir karar alynmasy ko?uluyla da?ytylacak olan bu temettü ikramiyesi, 2009 yyly karyndan indirilecektir. Personele da?ytylan bu temettü ikramiyesi ücret ve unsurlary olarak de?erlendirilerek vergilendirilir. Da?ytylacak temettü nün hangi personele ne kadar verilece?inin genel kurul ya da limited ?irketlerde ortaklar kurulu kararynda belirtilmelidir. ?irketin genel kurulun onayyny izleyen ayyn 20. günü içinde temettü stopajlary beyan edilmelidir. Nakden veya hesaben ödemenin yapyldy?y ayda stopajyn yapylmasy gereklidir. Bu konu ile ilgili olarak personele geçmi? yyl karyndan verilen temettülerin ilgili yyl beyannamesinde indirimin yapylarak gider kaydedilece?i görü?ünde olanlarda vardyr. Sonuçta her iki görü?te de personele ödenen temettü ikramiyeleri ilgili yyla gider kaydedilmektedir. Personele temettü ikramiyesinin da?ytymynyn yevmiye kayytlary a?a?ydaki gibi olacaktyr. 2010 yylynda yapylacak yevmiye kaydy ----------------------------31.12.2010----------------------- 770 GENEL YÖN.GYDERLERY 200.000 770.00 Personele temettü 50.000 770.01 Yönetim kuruluna Temettü 150.000 379 DY?ER BORÇ VE GYDER KAR?ILIKLARI 200.000 379.00 Di?er Borç ve Gider Kar?ylyklary Yönetim Kurulu Kararyna Yli?kin Temettü ikramiyesinin Gider Kaydy ----------------------------------------------------------------- 2011 yylynda yapylacak yevmiye kaydy ----------------------------30.04.2011----------------------- 379 DY?ER BORÇ VE GYDER KAR?ILIKLARI 200.000 360.00 ÖDENECEK VERGY VE FONLAR 30.000 335 PERSONELE BORÇLAR 4.2500 331 ORTAKLARA BORÇLAR 127.500 Temettünün stopaj Kaydy ----------------------------------------------------------------- Personele temettü ikramiyesi da?ytymy yapylarak ilgili yyla gider olarak kaydedildikten sonra yukarydaki açyklamalar do?rultusunda kâr da?ytymy yapan (A) ?irketinin kâr da?ytymy vergilendirilmesi ve yevmiye kayytlary a?a?ydaki gibi olacaktyr. Örnek: Halka açyk olmayan ( A) A.?.’nin kurum kazancy 20.000.000 TL Kanunen kabul edilmeyen gideri 900.000 TL Y?tirak kazancy 1000.000 TL Yatyrym indirimi (Yatyrymyn 2006-2007-2008 yyllaryndan indirilemeyen) 1500.000 TL ?irketin geçmi? yyl zarary yoktur, ödenmi? sermayesi 15.000.000 TL. ?irketin ayrylmy? birinci tertip yedek akçe tutary 1.000.000 TL. Personele temettü 500.000 TL Yönetim kuruluna temettü 1.500.000 TL Ortaklara temettü 3000.693- TL ?irketin 2010 yylynda ödedi?i geçici vergi 2.500.000 TL Kalan kâr Ola?anüstü Yedek Akçe olarak ayrylacaktyr. 8.170.000 Tl  E?it paylara sahip 5 ortakly ve her bir hissesi nomimal de?eri 1.000 TL Kurumlar Vergisinin Hesaplamasy 2010 Kurum Kazancy (Ticari Bilanço Kâry) 20.000.000 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler 900.000 Toplam 20.900.000 Yndirim ve Ystisnalar Y?tirak Kazancy (-) 1.000.000 Yatyrym Yndirimi (-)1.500.000 Toplam (-) 2.500.000 Kurumlar Vergisi Matrahy 18.400.000 Kurumlar Vergisi (184.000-x %20) 3.680.000 III- TERTYP YEDEK AKÇENYN HESAPLANMASI[4] (Kârdan Ödenmi? Sermayenin %20’sine varyncaya kadar ayrylmaya devam edilecektir.) Ayrylma Synyry (15.000.000 x %20) 3000.000 Ayrylmy? Olan 1000.000 Kalan 2000.000 Ayrylmasy Gereken 2010 Yyly Kurum Kazancyndan Ayrylan I. Tertip Yedek Akçe (20.000.000. x%5) % 1.000.000 2010 Kurum Kazancyndan Ayrylan Vergi ve Yedekler 2010 Yyly Ticari Bilanço Kâry 20.000.000 Kurumlar Vergisi 3.680.000 I. Tertip Yedek Akçe 1.000.000 Ola?anüstü Yedekler 8.170.000  I.Tertip Temettü (%5’lik Temettü TTK. Md. 466/3 Ortaklara Safi kârdan I. Tertip yedek akçe ayryldyktan sonra kalan kâr üzerinden ödenmi? sermayenin %5’ini a?mamak ko?uluyla ayrylyr.)[5] 15.000.000. x %5 750.000 Personele temettü 500.000 Yönetim kuruluna temettü 1.500.000- Da?ytylabilir Dönem Kâry... 4700.000 II. Tertip Yedek Akçe Matrahy (47.000. x 100/110) 4.272.700 II. Tertip Yedek Akçe (50.000x 10/110) (-) 427.300 Da?ytylabilir Kâr 4.272.700 Y?tirak Kazancy (+) 1.000.000 I. Temettü (+) 750.000 Personele Temettü (+) 500.000 Yönetim kuruluna Temettü (+) 1500.000- Gelir Vergisi Tevkifat Matrahy 8.022.700 Gelir Vergisi Tevkifaty (80.227.- x %15) 1.203.400 Da?ytylacak Net Kâr (42.727. - 12.034.-) 3.069.300 Kurum Kazancynyn Da?ytymy 2010 Ticari Bilanço Kâry 20.000.000 Kurumlar Vergisi 3.680.000 I. Tertip Yedek Akçe 1.000.000 Ola?anüstü Yedekler (Da?ytylmamy? Karlar) 8.170.000 II. Tertip Yedek Akçe 427.300 Kazançlaryn G.V. 1.203.400- I. Temettü 750.000 Personele temettü 425.000 Yönetim kuruluna temettü 127.5000 II. Temettü 3.069.300 KÂR DA?ITIM TABLOSU (TL) A-DÖNEM KARININ DA?ITIMI 1) Dönem Kâry 20.000.000 2) Ödenecek Vergi ve Yasal Yükümlülükler (-) - Kurumlar Vergisi (Gelir Vergisi) 3.680.000 - Gelir Vergisi Kesintisi - Di?er Vergi ve Yasal Yükümlülükler NET DÖNEM KÂRI 3) Geçmi? Dönemler Zarary (-) (---) 4)1. Tertip Yasal Yedek Akçe (-) 1.000.000 5) Y?letmede Byrakylmasy ve Tasarrufu Zorunlu Yasal Fonlar (-) (---) DA?ITILABYLYR NET DÖNEM KÂRI 4.700.000 6) Ortaklara Birinci Temettü (-) 7.500 7) Personele Temettü (-) 500.000 8) Yönetim Kuruluna Temettü (-) (---) 1.500.000 9) Ortaklara Ykinci Temettü (-) 30.693 10) Ykinci Tertip Yasal Yedek Akçe (-) 427.300 11) Statü Yedekleri (-) (---) 12) Ola?andy?y Yedekler (Da?ytylmamy? Karlar) 8.170.000 13) Di?er Yedekler (---) 14) Özel Fonlar (---) B-YEDEKLERDEN DA?ITIM (---) 1) Da?ytylan Yedekler (---) 2)11. Tertip Yasal Yedekler (-) (---) 3) Ortaklara Pay (-) (---) 4) Personele Pay (-) (---) 5) Yönetim Kuruluna Pay (-) (---) C-HYSSE BA?INA KÂR 1)Adi Hisse Senedi Sahiplerine(TL.%) 2)Ymtiyazly Hisse Senedi Sahiplerine(TL.%) D-HYSSE BA?INA TEMETTÜ 1)Adi Hisse Senedi Sahiplerine(TL.%) 3006,93 2)Ymtiyazly Hisse Senedi Sahiplerine(TL.%) Cari Dönem 20.000.000 3.680.000  1.000.000 4.700.000 750.000 500.000  1.500.000  3.069.300 427.300 8.170.000 3006,93 Temettü ve kâr payy elde eden ki?ilerin vergilendirilmesi açysyndan 2010 yylynda elde edilen kâr paylarynyn yarysy vergiden müstesnadyr. 22.000TL’lik synyryn altynda kalan gelirler beyan edilmeyecektir. Synyryn a?ylmasy halinde tamamy beyan edilip vergilendirilecektir. Yukarydaki açyklamalar do?rultusunda kâr da?ytymy yapan (A )A.? nin kâr da?ytymy neticesinde ortak (E)’nin aldi?i temettü 613.860 TL için yyllyk gelir vergisi beyannamesi verilecektir. Ortak (E ) nin ba?ka bir gelirinin olmady?y varsayarsak 2010 yylynda 613.860 TL tutarynda temettü geliri elde etti?ini ve yyllyk gelir vergisi beyannamesin de vergileme a?a?ydaki gibi olacaktyr. Kâr paylaryndan yyllyk gelir vergisi hesaplanmasy Kâr Payy:  613.860 TL Ystisna Tutary:  306.930 TL Kalan Tutar:  306.930 TL Hesaplanan Vergi:  101.445 TL Mahsup Edilecek Vergi: 92.079 TL Ödenecek Tutary:  9.366 TL 2010 yylynda elde edilen temettü veya kâr payy gelirinin, yyllyk gayrisafi tutary, 239.000 TL’yi a?mayan tutar için gelir vergisi ödenmesi çykmamaktadyr. Yyllyk gayrisafi tutary 239.000 TL’nin altynda kalan temettü veya kâr payy gelirleri için ise vergi iadesi çykmaktadyr. Bu durumlar da mahsup sonrasy kalan bir tutar olursa 252 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebli?i’nde yer alan açyklamalara göre red ve iadesi yapylyr. Yevmiye kayytlary a?a?ydaki gibidir. 1- ----------------------------31.12.2010----------------------------- 691 DÖNEM KÂRI VERGY DY?. 3.680.000 YAS.YÜK.KAR?ILIKLARI 691.00 Vergi Kar?ylyklary 3.680.000_ 370 DÖNEM KÂRI VERGY VE DY?. 3.680.000 YAS.YÜK.KAR?. 370.00 Kurumlar V. Kar?yly?y 36.800 Dönem Karyndan Vergi Kar?yly?y ayrylmasy 2------------------------------31.12.2010------------------------------ 690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI 20.000.000 690.00 Dön.Kâry veya Zarary 200.000 691 DÖNEM KÂRI VERGY DY?. 3.680.000 YAS.YÜK.KAR?ILIKLARI 691.00 Vergi Kar?ylyklary 3.680.000 692 DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI 16.320.000 692.00 Dönem Net Kâry veya zarary 16.320.000 Net Kâryn Saptanmasy 3-------------------------------31.12.2010---------------------------- 692 DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI 16.320.000 692.00 Dönem Net Kâry veya Zarary 16.320.000 590 DÖNEM NET KÂRI 16.320.000 590.00 2010 Net Kâry 16.320.000 Net Kâryn ilgili Hs. 4--------------------------31.12.2010------------------------------ 371 DÖNEM KARININ PE?.ÖD.VERG. 2.500.000 VE DY?.YÜKÜMLÜLÜKLERY 371.00 Dön.Kar.Pe?.Öd.Verg.Yük. 2.500.000 193 PE?YN ÖD.VERGYLER VE FONLAR 2.500.000 193.0 Pe?in Öd.Verg.ve Fonlar 2.500.000 Geçici vergi ilgili Hs. 5----------------------------01.01.2011-------------------------------- 590 DÖNEM NET KÂRI 16.320.00  590.00 2010 Net Kâry 16.320.000 570 GEÇMY? YILLAR KARLARI 16.320.000 570.00 2010 Net Kâry  Dönem Net Kâry Ylgili Hs. 6--------------------------30.04.2011--------------------------------------------- 370 DÖN.KÂRI VERGY VE DY?. 3. 680.000 YASAL YÜK.KAR?ILIKLARI 370.00 Kurumlar V.Kar?yly?y 36.800 371 DÖNEM KARININ PE?.ÖD.VERG. 2.500.000 VE DY?.YÜKÜMLÜLÜKLERY 371.00 Dön.Kar.Pe?.Öd.Verg.Yük. 2.500.000 360 ÖDENECEK VERGY VE FONLAR 1.180.000 360.00 Kurumlar V. 1.180.000 Ödenecek Vergiler Ylgili Hs. -------------------------------/--------------------------------------------- 7-------------------------30.04.2011---------------------------- 570 GEÇMY? YILLAR KÂRLARI 16.320.000 570.00 2010 Net Kâry 16.320.000 331 ORTAKLARA BORÇLAR 5.094.300 1.Tertip Temettü 750.000 2.Tertip Temettü 3.069.300 Y.Kuruluna Temettü 1.275.000  335 PERSONELE BORÇLAR 425.000 335.01 Personele Borçlar 425.000  360 ÖDENECEK VERGY VE FONLAR 1.203.400 360.02 Gelir vergisi Kar?yly?y 12.034 540 YASAL YEDEKLER 1.427.300 540.00 1.Tertip Yedek Akçe 1000.000 540.01 2.Tertip Yedek Akçe 427.300 542 OLA?ANÜSTÜ YEDEKLER 8.170.000 542.01 Ola?anüstü Yedek 8.170.000 Dönem Kâry Da?ytymy Yevmiye Kaydy -------------------------------/--------------------------------------------- III- Sonuç Anayasa Mahkemesi Gelir Vergisi Kanunu’nun yatyrym indirimiyle ilgili geçici 69. maddesinde yer alan 2006, 2007 ve 2008 ibarelerini iptal etmi?tir. Anayasa Mahkemesi’nin 15.10.2009 tarih ve E. 2006/95, K. 2009/144 sayyly iptal karary, 8 Ocak 2010 tarihli Resmi Gazete’de yayymlandy ve ayny tarihten itibaren yatyrym indirimi ile ilgili çe?itli görü?ler ileri sürüldü. Bu ?ekilde yatyrym indirimiyle ilgili süre synyrlamasy ortadan kalkmy? oldu ama uygulamada çe?itli tarty?malary de beraberinde getirdi. Anayasa Mahkemesinin iptal kararyndan sonra yapylan yeni düzenlemeler ile Vergi matrahynyn tespitinde yatyrym indirimi istisnasy olarak indirim konusu yapylacak tutar, ilgili kazancyn %25’ini a?amayacaktyr. Ylgili dönemde yatyrym indirimi istisnasy uygulanacak kazanç ise yatyrym indirimi uygulanmadan önceki zarar mahsubu ile tüm indirim ve istisnalar dü?üldükten sonraki tutar olarak dü?ebilecektir ibaresi bulunmaktadyr. Bu uygulamada yeni bir kysytlamamy gündeme gelecek ve yatyrym indirimi ile ilgili yeni tarty?malary gündeme getirebilecektir. Dolayysyyla, yatyrym indirimi istisnasy uygulamasy sonucunda kalan kazanç tutaryna gelir vergisi mükellefleri, yatyrym indirimi istisnasy uygulayacaklary dönemde yürürlükte bulunan vergi tarifesini; kurumlar vergisi mükellefleri ise 5520 sayyly Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32. maddesinde yer alan % 20 kurumlar vergisi oranyny uygulamak suretiyle yatyrym indirimi istisnasyndan yararlandyklary dönemlere ait gelir veya kurumlar vergilerini hesaplayacaklardyr. Mükellefler 2010 geçici vergi beyannamelerinde yatyrym indiriminde indiremedikleri veya yarym kalan tamamladyklary yatyrymla ilgili yatyrym indirimini indirebileceklerdir. Yine 2010 yylyna ili?kin 2011/Nisan ayynda verecekleri kurumlar vergisi beyannamesinde 2010 kurum kazançlaryndan yatyrym indirimine ait miktaryn indeksleme yaparak dü?ebileceklerdir. kurumlar vergisi kanunu yürürlü?e girdi?i 1950’li yyllardan buyana birçok de?i?ikli?e u?ramy?tyr.1980’li yyllardan itibaren sermaye yapysynyn güçlendirilmesi için çe?itli istisna ve indirimler uygulanmy?tyr. Vergi yükünün azaltylmasy için kurumlar vergisi rejimlerinde de?i?iklikler yapylmy?tyr. 4842 sayyly yasa ile yapylan de?i?iklikle kurumlaryn istisna kazançlary ile normal kazançlary ayyrymyna son verilerek, istisna kazancy olsun olmasyn tevkifat Kâryn da?ytylmasyna ba?lanmy?tyr. Ayryca halka açyk ?irketler ile halka açyk olmayan ?irketlerden elde edilen kâr paylary ayyrymy da kaldyrylmy?tyr. Her iki tür ?irket tarafyndan da?ytylan kâr paylarynyn ayny anda ve oranda vergilendirilmesi sa?lanmy?tyr. Son olarak 5520 sayyly yeni Kurumlar Vergisi Kanunu yürürlü?e girmi?tir. Kurumlar vergisi kurum kazançlary üzerinden %20 oranynda alynmaktadyr Yapylan bu de?i?iklikler vergi yükünün azalmasy yönündedir. Yukarydaki örnekte de görüldü?ü üzere kurumlar vergisinden sonra Kâryn da?ytylmasy durumunda vergi yükü yükselmektedir. Kurumlar vergisi oranlarynyn ve vergi yükünün ülkemiz ko?ullarynda daha makul seviyelere indirilmesi çaly?malarynyn yerinde bir uygulama oldu?u söylenebilir. (*) YMM [1] Dursun Ali TURANLI 5520 Sayyly Yasaya Göre Kurumlarda Dönem Karynyn Vergilendirilmesi Ve Kâr Da?itilmasy Halinde Stopajynyn Yapylmasy, Yakla?ym, Nysan 2007 Sayy 172 s.151-152 [2] Dursun Ali TURANLI, 5520 Sayyly Yasaya Göre Kurumlarda Dönem Karynyn Vergilendirilmesi Ve Kâr Da?ytylmasy Halinde Stopajynyn Yapylmasy, Lebib Yalkyn Mevzuat Dergisi , Nysan 2008 Sayy 52 s.73,74 [3] Dn. 4. D.’nin, 09.11.1995 tarih ve E. 95/2283 K. 95/4473 sayyly Karary. [4] TTK Birinci tertip yasal yedek akçe ayrylmasyyla ilgili 466/1 maddede aynen ?öyle yer almy?tyr: Her yyly safy karyn yirmide birinin ödenmi? esas sermayenin be?te birini buluncaya kadar umumi yedek akçe olarak ayrylmaya mecburidir. (TK 272, 279, 298, 457/1, 467 vd. 470, 534) TTK yedek akçenin safi kardan ayrylmasy gerekti?i hükmünü ta?ydy?yna göre safi kâr deyiminden ne anla?ylmasy gerekti?i konusunda kanunda bir hüküm yoktur. Bu konuda çe?itli görü?ler bulunmaktadyr. Kanun yasal yedek akçenin safi kardan ayrylaca?yny belirtmi?tir. Ancak safi karyn ne oldu?unu açykça belirtmemi?tir. Bu konuda bazy görü? sahipleri safi karyn TTK' na göre düzenlenmi? bulunan ticari bilançodaki karyn anla?ylmasy gerekti?ini ve yasal yedeklerin bu kâr üzerinden ayrylmasy gerekti?ini ileri sürmektedirler. Di?er bazy görü? sahipleri safi kar, dönem karyndan varsa geçmi? yyllar zararlary vergi ve fonlaryn indirilmesi sonucunda ula?ylan kardyr ve yasal yedek akçenin bunun yüzde be?i oranynda ayrylmasy gerekti?ini ileri sürmektedirler. Konu sanyyorum bir müddet daha tarty?ylmaya devam edecektir. TTK' da yapylacak düzenleme bu tarty?mayy sonlandyrabilecektir. [5] TTK'ya göre safi kardan birinci fykrada yazyly yedek akçeden ba?ka pay sahipleri için %5 kâr payy ayryldyktan sonra pay sahipleriyle kara i?tirak eden di?er kimselere da?ytylmasy kararla?tyrylmy? olan kysmyn onda biri (TTK 455, 457, 469, 470). ?irketin yetkili organlarynyn aldyklary kâr da?ytym kararlary do?rultusunda birinci temettünün de da?ytylmasy yasal zorunluluk olu?turmaktadyr. Ancak bazy görü? sahipleri ?irketin yetkili organlary tarafyndan kâr da?ytym karary alynsyn ya da alynmasyn, birinci temettünün da?ytylmasynyn zorunlu oldu?unu savunmaktadyrlar. Yazarursun Ali TURANLI* E-Yakla?ym / Nisan 2011 / Sayy: 220   RE: KAR DAĞITIMI VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ - Ahmet Barlak - 01.09.2020 31.08.2020/174-1 SERMAYEYE EKLENEN ÖNCEKİ YILLAR KAR PAYLARININ TASFİYE SONUCUNDA DAĞITILMASI HALİNDE STOPAJ YAPILMAMASI GEREKTİĞİNE İLİŞKİN DANIŞTAY KARARI ÖZET Danıştay 9. Dairesi, 13.2.2019 tarihli ve E. 2016/4386 K. 2019/292 sayılı Kararında, Maliye Bakanlığı’nın şirketin tasfiyesi sonucunda düzenlenecek olan kesin bilançoda yer alan, ödenmiş sermaye dışındaki öz sermaye unsurlarının ortaklara dağıtılması durumunda kâr payına bağlı olarak vergi kesintisinin yapılması gerektiği yönünde görüşünün olması nedeniyle ihtirazi kayıtla verilen beyanname üzerine açılan davada,  Gelir Vergisi Kanunu'nun 94/6-B bendinde "kârın sermayeye ilavesi kâr dağıtımı sayılmaz" hükmünün yer aldığı,  Dağıtılmadığı sürece tevkifata ve beyana konu olmayan kâr paylarının Yasa hükümlerinin tanıdığı imkândan faydalanılarak sermayeye eklendiğinde şekil değiştirdiği ve kâr payı olmaktan çıkıp sermaye haline geldiği,  Tasfiye sonucu geri verilen sermaye paylarından dağıtılmayan kâr payını ayrıştırıp vergilendirmenin Yasa'nın “kârın sermayeye eklenmesinin kâr dağıtımı sayılmayacağı” yönündeki hükmüne ve amacına aykırı olacağı, yönünde karar vermiştir. Söz konusu Karara, TÜRMOB E-Birlik üzerinden ulaşılabilmektedir. 31.08.2020/174-2 Davalı idarece; tasfiye payının, menkul sermaye iradı (kâr payı) olarak kabul edildiği ve tasfiye sonucunda düzenlenecek olan kesin bilançoda yer alan, ödenmiş sermaye dışındaki öz sermaye unsurlarının ortaklara dağıtılması durumunda kâr payına bağlı olarak vergi kesintisinin yapılması gerektiği belirtilmiştir. Bunun üzerine davacı tarafından tasfiye işlemlerinin tamamlanması, diğer bir deyişle şirketin borçlarının ödenmesi, alacaklarının tahsil edilmesi, menkullerinin ve gayrimenkullerinin paraya çevrilmesi gibi işlemlerin tümünün sona erdirilmesinin ardından kalan son tutar olan "tasfiye payı"nın şirket ortaklarına dağıtılması sırasında, sonradan bir vergi tarhiyatı ile karşı karşıya kalmamak için Maliye Bakanlığı'nın özelgelerinde belirtilen görüş doğrultusunda ihtirazi kayıtla verilen muhtasar beyannameye dayalı olarak ödenen gelir (stopaj) vergisinin iadesi dolayısıyla açılan davada; Danıştay 9. Dairesi, 13.2.2019 tarihli ve E. 2016/4386 K. 2019/292 sayılı Kararında;  Davacının tasfiye memurluğunu yaptığı şirketin 02/05/2012 tarihinde tasfiyeye girdiği, tasfiye sürecinde elde edilen tasfiye kârından %20 kurumlar vergisi ve %15 gelir (stopaj) vergisi kesintisi yapıldıktan sonra kalan ve ortaklara dağıtılan servet değeri (tasfiye payı) üzerinden Maliye Bakanlığı'nca son yıllarda verilen özelgeler sebebi ile sonradan vergi tarhiyatı ile karşılaşmamak adına %15 gelir (stopaj) vergisi kesintisi yapılıp ihtirazi kayıtla verilen beyanname üzerine tahakkuk eden verginin ödendiği,  Ancak söz konusu stopaja tabi kar payının daha önceki yıllarda şirket sermayesine eklenmiş olan geçmiş yıl kârlarını içerdiği, bunların şirketin tasfiye edilmesi sebebiyle ortaklara dağıtılması durumunda Maliye Bakanlığı’nın kâr dağıtımına bağlı vergi kesintisi yapılmasını gerektiğini belirttiği için ihtirazı kayıtla beyanname verildiği, 31.08.2020/174-3  Şirketlerin kârlarını şirkette bırakmalarını özendirmek amacıyla sadece kâr dağıtımı halinde gelir (stopaj) yapılması için Gelir Vergisi Kanunu'nun 94/6-B bendine "kârın sermayeye ilavesi kâr dağıtımı sayılmaz" hükmünün getirildiği, bu nedenle tam mükellef kurumların elde edecekleri kârın dağıtılması halinde maddelerde belirtilen şekilde bu kâr payları üzerinden tevkifat yapacakları açık olmakla birlikte söz konusu kârın dağıtılmayıp sermayeye eklenmesi durumunda yasa hükmü uyarınca tevkifat yapılmayacağı,  Dağıtılmadığı sürece tevkifata ve beyana konu olmayan kâr paylarının Yasa hükümlerinin tanıdığı imkândan faydalanılarak sermayeye eklendiğinde şekil değiştirmekte ve kâr payı olmaktan çıkıp sermaye haline gediği,  Tasfiye sonucu geri verilen sermaye paylarından dağıtılmayan kâr payını ayrıştırıp vergilendirmenin Yasa'nın “kârın sermayeye eklenmesinin kâr dağıtımı sayılmayacağı” yönündeki hükmüne ve amacına aykırı olacağı, Yönünde karar vermiştir. Söz konusu Karara, TÜRMOB E-Birlik üzerinden ulaşılabilmektedir. Saygılarımızla…