+- AHMET BARLAK MUHASEBE FORUMU (http://ahmetbarlak.com/forumm)
+-- Forum: SGK VERGİ MEVZUATI (http://ahmetbarlak.com/forumm/forumdisplay.php?fid=1)
+--- Forum: Genel Vergi ve SGK Mevzuatı (http://ahmetbarlak.com/forumm/forumdisplay.php?fid=2)
+--- Konu Başlığı: RAPORLU İŞÇİLERE ÖDENEN ÜCRETLER VE SİGORTA PRİMLERİ (/showthread.php?tid=334)
RAPORLU İŞÇİLERE ÖDENEN ÜCRETLER VE SİGORTA PRİMLERİ - Muradiye Karabulut - 02.05.2015
RAPORLU İŞÇİLERE ÖDENEN ÜCRETLER
Raporlu yani geçici iş görmezlik belgesi alan personelin SSK prim ödeme gün sayısının hesaplanması ve yine bu personelin pirime esas kazancının hesaplanması muhasebe uygulayıcıları için öteden beri kafa karıştıran bir konu olmakla beraber yine bu işçilere raporlu olduğu günlerde ödenen ücretlerin prime esas kazanca dahil edilip edilmeyeceği gibi konuları bu yazımda açıklık getirmeye çalışarak kafalardaki soru işaretlerini ortadan kaldırmaya çalışacağım.
Orhan Ustaoğlu
Muhasebe Uzmanı
Geçici İş görmezlik ödeneği
5510 sayılı Genel sağlık sigortası kanunun 18.maddesi geçici iş görmezlik ödeneği ve ödenme şartlarını düzenlemiştir. Buna göre;
MADDE 18- Kurumca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından istirahat
raporu alınmış olması şartıyla;
a) is kazası veya meslek hastalığı nedeniyle is göremezlige uğrayan sigortalıya her gün için,
b) (Değişik: 17.4.2008-5754/11 md.) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi ile
5 inci madde kapsamındaki sigortalılardan hastalık sigortasına tabi olanların hastalık sebebiyle is göremezlige uğraması halinde, is göremezligin başladığı tarihten önceki bir yıl İçinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla geçici is göremezligin üçüncü gününden baslamak üzere her gün için,
c) (Değişik: 17/4/2008-5754/11 md.) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi ile
(b) bendinde belirtilen muhtarlar ile aynı bendin (1), (2) ve (4) numaralı alt bentleri kapsamındaki sigortalı kadının analığı halinde, doğumdan önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla, doğumdan önceki ve sonraki sekizer haftalık sürede, çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki haftalık süre ilâve edilerek çalışmadığı her gün için,
d) (Değişik: 17.4.2008-5754/11 md.) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi ile
(b) bendinde belirtilen muhtarlar ile aynı bendin (1), (2) ve (4) numaralı alt bentleri kapsamındaki sigortalı kadının isteği ve hekimin onayı ile doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışılması halinde, doğum sonrası istirahat süresine eklenen süreler için, geçici is göremezlik ödenegi verilir.
506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu gereğince istirahat alan işçilerin istirahat sürelerinin ilk iki günü için SSK, geçici işgöremezlik ödeneği ödemez. Bu iki günlük sürenin ücretini işveren de vermek zorunda değildir.
İş kazası, hastalık veya analık durumu nedeniyle sağlık raporu alan işçiler için bazı işverenler sigorta primi yatırmak istemektedir. İşveren, sağlık sebebiyle çalışamayan işçisinin sosyal güvenlik yönünden bir hak kaybına uğramasını istememektedir. Bunun da ötesinde, çalışamayan işçinin ekonomik anlamda bir kayba uğramaması için ücret ödemektedir.
Özellikle iş kazasına uğrayan işçilerin maruz kaldığı olay nedeniyle ortaya çıkan kayıplarını gidermek isteyen işverenler bu yola başvururlar. Diğer yandan, hekim raporu ile çalışamayacağı tespit edilen işçi adına Sosyal Sigortalar Kurumuna prim ödemenin de bir suç unsuru olduğu düşünülmektedir.
Raporlu işçi çalıştırılamaz
İlk bakışta bu düşünce doğru gibi görünüyor. Gerçekten, herhangi bir rahatsızlığı nedeniyle sağlık raporu alarak çalışmayan kişi için sigorta primi ödemek çok anlamlı gelmiyor. İlk akla gelen, raporlu olduğu halde işçinin çalıştırılmış olmasıdır. Sağlık raporu olduğu halde işçi çalıştırılırsa ve bunun sonucunda işçinin hastalığında bir artış meydana gelirse veya tedavi süreci uzarsa, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yapılan sağlık harcamalarının tamamı işverenden tahsil edilir. Bu nedenlerden dolayı işverenlere kesinlikle istirahatli olan işçileri çalıştırmamalarını tavsiye ediyoruz.
Çalışmayan işçiye ücret ödenirse sigorta primi ödenmeli
İş Kanunu'nda ve Sosyal Sigortalar Kanunu'nda istirahatlı olan işçi adına sigorta primi ödenmesi veya ödenmemesi hakkında yakın zamana kadar açık bir hüküm bulunmamaktaydı. Genel kural, raporlu olan işçi için işveren sigorta primi ödemez. İşçi, ortaya çıkan gelir kaybını prim ödediği hastalık, iş kazası veya analık sigortası kolundan karşılamaktadır. Yani, istirahatlı olan işçi, Sosyal Güvenlik Kurumuna müracaat ederek çalışmadığı günler için iş göremezlik ödeneği, diğer bir deyişle istirahat parası almaktadır.
Sosyal Sigortalar Kumru tarafından 1988 yılında çıkarılan 16 sayılı Genelge ile "Sigortalılara İstirahatlıyken Ödenen Ücretler" konusu ayrı bir başlık altında düzenlenmiştir. Buna göre;
"Kurumdan geçici iş göremezlik ödeneği alan sigortalılara istirahatlı bulundukları devrede işverenlerce ödenen geçici iş göremezlik ödeneği ile o devredeki kazancı arasındaki fark ücretlerin veya bu devrede Kurumca ödenen geçici iş göremezlik ödeneği nazara alınmadan ödenen tam ücretlerin bundan böyle Tüzük, Yönetmelik, Toplu Sözleşme gibi genel düzenleyici tasarruflara dayanarak veya işverence atıfet kabilinden ödenmiş olmasına bakılmaksızın 506 sayılı Kanunun 77. maddesinin (a) fıkrası kapsamında mütalaa edilerek prime tabi tutulması, bu fark ücretlerin prime esas asgari günlük kazancın altında kalması halinde 506 sayılı Kanunun 78. maddesi gereğince prime esas asgari günlük kazana iblağ edilmek suretiyle iş kazaları ve meslek hastalıkları sigortası primi de dahil olmak üzere prime tabi tutulması ve bu primlerin ilişkin olduğu sürenin, aylık sigorta primleri bildirgeleri ile dört aylık sigorta primleri bordrolarında gün sayısı olarak gösterilmesi gerekmektedir
İşte, istirahatlı işçiye yapılan ücret ödemelerinin sigorta primine tabi tutulması ve işçi adına hizmet olarak kayıt edilmesi, söz konusu genelgenin bu düzenlemesine dayanmaktaydı.Burada herksin yanlış anladığı prim ödeme günü işçinin çalıştığı günü gösterdiği ve buraya herhangi bir gün yazılması halinde çalışmayan işçinin çalışmış gibi gösterilmesi manasına geldiği yanılgısıdır.Halbuki Kurum prim ödeme gün sayılarını işçinin çalışdığı değil ücret aldığı günler dikkate alınarak hesaplamaktadır.Ve kişinin çalışmaması ücret almamasına engel değildir. SSK raporlu işçiye geçici iş göremezlik ödeneği öderken, işverenlerden çalışıp-çalışmadığını sormaktadır; ücret alıp-almadığını değil, çünkü raporlu işçiyi çalıştırmak suçtur, ücret ödemek ise suç değil.Geçici iş görmezlik ödeneği alan personelin çalışmadığını aldığı istirahat raporunu elektronik ortamda girerek (çalışmazlık belgesini) kuruma bildirim yapılmaktadır.
Bu çalışmazlık belgesinin girilmemesi durumda ise kurum işçinin çalışmış olduğunu kabul etmektedir. Ve nihayet SGK kurumu bununla ilgili olarak 28.09.2008 tarih ve 27011 sayılı Resmi gazete yayınladığı “AYLIK PRİM VE HİZMET BELGESİNİN SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNA VERİLMESİNE VE PRİMLERİN ÖDENME SÜRELERİNE DAİR USUL VE ESASLAR HAKKINDA TEBLİĞ“ ile konuya açıklık getirmiştir. Buna göre;
e- İşverenlerce, Kurumumuzdan geçici iş göremezlik ödeneği alan sigortalılara, istirahatlı oldukları süreler için ücret ödenmesi halinde prim ödeme gün sayısının hesaplanması Kurumumuzdan geçici iş göremezlik ödeneği alan (ay/dönem içinde istirahatlı olan) sigortalıların prim ödeme gün sayıları, “d” bölümde açıklandığı üzere ücret aldığı günler dikkate alınmak suretiyle hesaplanmaktadır. İşverenlerce Kurumumuzdan geçici iş göremezlik ödeneği alan sigortalılara, Kurumumuzca ödenen geçici iş göremezlik ödeneği ile normal günlük kazançları arasındaki fark ücretleri veya Kurumumuzca ödenen geçici iş göremezlik ödeneği dikkate alınmaksızın ayrıca normal günlük ücretlerinin ödendiği durumlarda, geçici iş göremezlik ödeneği alan sigortalılara istirahatlı bulundukları süreler için işverenlerince yapılan bu ödemeler, 506 sayılı Kanunun 77 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında değerlendirilerek prime tabi tutulacaktır.
Dolayısıyla prime tabi tutulan bu ödemelerin sigorta primine esas günlük kazanç alt sınırının altında kalması halinde, 506 sayılı Kanunun 78 inci maddesi gereğince prime esas günlük kazanca tamamlanarak, iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi de dahil olmak üzere prime tabi tutulması ve bu primlerin ilişkin olduğu sürelerin aylık prim ve hizmet belgesinde prim ödeme gün sayısına ilave edilmesi gerekmektedir.
Örnek - Özel sektöre ait bir işyerinde çalışmakta iken 17/3/2009 - 25/3/2009 döneminde istirahatlı olması nedeniyle Kurumumuzdan geçici iş göremezlik ödeneği alan bir sigortalı için, işvereni tarafından bu süreler için Kurumumuzca ödenen geçici iş göremezlik ödeneği dikkate alınmaksızın tam ücretinin ödendiği varsayıldığında, söz konusu sigortalının 2009/Mart ayındaki prim ödeme gün sayısı 30 olacaktır
Ayrıca, hem 1475 sayılı mülga İş Kanununda ve hem de 4857 sayılı İş Kanununda bu konu ile ilgili şöyle bir hüküm bulunmaktadır. İşveren, istirahatlı olan işçisine ücret ödemesi yaparsa, işçisinden SSK'dan aldığı istirahat parasını geri isteyebilir. İşçiye raporlu olduğu sürece tam ücret ödemesi yapan işveren, işçinin SSK'dan aldığı hastalık ödeneğini talep hakkına sahiptir
Orhan Ustaoğlu
Muhasebe Uzmanı
orhan_ustaoglu@hotmail.com
07.04.2009