İŞVEREN TARAFINDAN MAAŞI / ÜCRETİ DÜŞÜRÜLMESİ

[Ahmet Barlak]

İŞVEREN TARAFINDAN MAAŞI / ÜCRETİ DÜŞÜRÜLEN İŞÇİLERİN HAKLARI

4857 Sayılı Kanunun 2. Maddesine göre: Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara işveren, işçi ile işveren arasında kurulan ilişkiye iş ilişkisi denir. İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddî olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir.

Bir iş yerinde ister genel müdür olun isterseniz vasıfsız işçi olun patron ya da insan kaynaklarından bir yetkili size sorabilir. Ücretini düşüreceğiz, itirazın var mı? Yapılan bu teklife hiç bir işçinin sıcak bakacağını düşünemiyorum. Ancak bazı şartlar altında işçiler işlerini kaybetmemek için bu tip teklifleri kabul edebilirler. Peki işçi “hayır bu şekilde bir uygulama yapamazsınız. Ben de giderlerimi bu işe göre ayarladım” derse ne olacak?

4857 Sayılı Kanunu’nun 62. Maddesine göre;”Her türlü işte uygulanmakta olan çalışma sürelerinin yasal olarak daha aşağı sınırlara indirilmesi veya işverene düşen yasal bir yükümlülüğün yerine getirilmesi nedeniyle ya da bu Kanun hükümlerinden herhangi birinin uygulanması sonucuna dayanılarak işçi ücretlerinden her ne şekilde olursa olsun eksiltme yapılamaz.”

Kanuna göre İşyerinde çalışma süresinin yasal sürenin altına çekilmesi, İşverene düşen yükümlüklerin yerine getirilmesi ve iş kanunu hükümlerinin herhangi birisinin uygulandığı gerekçesiyle işveren tek taraflıolarak işçi ücretlerinde indirim yoluna gidemez. Kanun burada işçiyi korumayı tercih etmiştir. Kanunun açık hükmüne rağmen işçi işverenin teklifine “evet” cevabı verirse sonuç ne olacak?

Böylesi durumlar her ne kadar gönüllülük esasına göre olsa da zorlayıcı sebeplerden de kaynaklanabilir. İşçi cevabını mutlaka yazılı olarak vermelidir. Burada işçi ile işveren arasında sözleşme serbestisi ilkesi vardır. Kanun koyucunun açıkça yasaklamadığı her konuda taraflar sözleşme yapabilirler.

İşçinin kabul etmemesine rağmen işveren işçi ücretlerinde indirim yoluna giderse işçi nasıl bir yol izlemelidir? Uygulamada en sık rastlanılan konu budur. Malum ülkemizde işsizliğin çok olması ve işverenlerin de bunu çok iyi kullanmasından dolayı işverenler sık sık bu tip uygulamalara başvurmaktadır. Asgari ücretin altında ücret ödeyip haftalı 45 saatten fazla işçi çalıştıran binlerce iş yeri bulunmaktadır. 4857 Sayılı Kanunun 24/II-e Maddesine göre; “İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse” işçi iş sözleşmesinin süresinin bitmesinden önce ve ya bildirim önellerini (İş sözleşmeleri; İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra, İşi altı aydan birbuçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra, İşi birbuçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra, İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra,) tek taraflı olarak iş sözleşmesini feshedebilir ve böyle bir durumda kıdem tazminatına hak kazanabilir.

İşçi diğer bir yola daha başvurabilir. İşçi ücretin düşürülmesini kabul etmez ve iş sözleşmesini de fesh etmez. Bu durumda işveren işçiyi işten çıkarır. Bu durumda işçi İş mahkemesinde işe iade davası açarsa ve mahkemeyi de kazanırsa Kıdem tazminatına ek olarak ihbar tazminatı ve işe iade tazminatı da kazanabilir. Yalnız bunun da bir şartı var. İşçinin o işyerinde en az 6 ay kıdeminin bulunması ve iş yerinde toplam işçi sayısının 30 olmasıdır.

Sonuç olarak işveren işçinin maaşından tek taraflı olarak indirim yapamaz. Kanun hükümlerini yukarıda yazdık. Taraflar isterlerse anlaşma yoluna gidebilirler. Anlaşma olmaması halinde işçi Madde 24/II-e maddesine göre tek taraflı olarak fesh yoluna gidebilir. Fakat brada bizim tavsiyemiz kesinlikle istifa etmeyin. İşvereinin sizi işten çıkarmasını bekleyerek işe iade dava açınız. Bu şekilde kazanımız fazla olabilir. Belki de işveren bu tip davaların maddi külfetinden ve Şirketin imajının zarar görmesini istemeyerek geri adım atabilir. Tercih sizlerin takdirine kalmış.

Krizlerin olmadığı iyi bir çalışma hayatı diliyorum.

Özkan İŞLEK

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir

ozkanislek44@gmail.com