|
FİNANSMAN GİDERLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
FİNANSMAN GİDERLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
Yalçın DEMİRSOY
E.Baş Hesap Uzmanı
Yeminli <ST1:COUNTRY-REGIon>Mali</ST1:COUNTRY-REGIon> Müşavir
TÜM YÖNLERİYLE VERGİSEL AÇIDAN
780- FİNANSMAN GİDERLERİ HESABI:
(TEORİ-UYGULAMA-MUHASEBE KAYITLARI)
I- GİRİŞ:
Vergi uygulamasında sonuç, yatırım ve maliyet hesaplarına yansıyacak finansman giderleri ile ilgili vergisel özelliklerin bilinerek kayıtların bu yönde yapılması dönem karının doğru olarak tespit edilebilmesi için önemli bulunmaktadır.
Zira bir kısım finansman giderleri doğrudan sonuç hesaplarına aktarılmakta;
Bir kısım finansman giderleri yatırım maliyetine aktarılarak sabit kıymetin bedeli içerisinde amortismana tabi tutularak, üretimle ilgili ise 730- Genel Üretim Giderleri Hesabı kanalıyla yani üretim maliyeti kanalıyla, üretimle ilgili değilse 770- Genel Üretim Giderleri kanalıyla sonuç hesaplarına yani 690- Dönem kar zararına intikal etmekte;
Bir kısım finansman giderleri de üretim maliyeti kanalıyla yani 620- Satılan Mamuller Maliyetinden hareketle 690- Dönem Kar Zararına intikal etmektedir.
Yazımızın aşağıdaki bölümlerinde Vergi Hukukumuza göre finansman giderlerinin tabi olacağı uygulama teori ve pratik birlikte işlenerek sayın okuyucularımızın bilgisine sunulmaktadır.
II- FİNANSMAN GİDERLERİ:
İşletmenin faaliyetlerini aksatmadan yürütebilmek, gerekli işletme sermayesi ve yatırım ihtiyacını karşılamak amacıyla yaptığı kısa ve uzun vadeli finansal ve ticari borçlanmaları için ödenen veya tahakkuk eden faiz, komisyon, kur farkları ve bunlara ilişkin diğer masrafların izlendiği hesaptır.
III- HESABIN BÖLÜMLERİ:
Tebliğ hükümlerine göre defter-i kebir altında açılacak yardımcı hesaplar için bir sınırlama getirilmemiştir. İşletmeler kendi ihtiyaçlarına göre istedikleri ayrım ve detayda yardımcı hesap açabilirler.
IV- GİDER YERLERİ:
Gider yerleri ayrımı aşağıda yer alan örneğimizde, finansman giderlerinin dönem sonlarında aktarılacağı hesaplar itibarıyle yapılmıştır.
Finansman giderleri kural olarak sonuç hesaplarına aktarılmakla birlikte, aşağıdaki hususlar özellik arz eder.
V- YATIRIM KREDİ FAİZLERİ:
Yatırımların finansmanında kullanılan yatırım kredilerine ait faizlerden kuruluş dönemine ait olanların sabit kıymetlerle birlikte amortisman yoluyla itfa edilmek üzere yatırım maliyetine eklenmesi gerekmektedir.
İşletme dönemine ait olanlar ise, ilgili bulundukları yıllarda doğrudan gider yazılması ya da maliyete intikal ettirilmek suretiyle amortismana tabi tutulmaktadır.
KURULUŞ DÖNEMİ sabit kıymetlerin aktife alındıkları yıl sonuna kadar olan dönemdir. AKTİFE ALMA ZAMANI ise inşaatın tamamlanması, tesis makine ve cihazlarda montajının tamamlanarak kullanıma hazır hale gelmesidir.
VI- MAKİNELERE AİT KUR FARKLARI:
Yurt dışından sabit kıymet ithal edilmesi nedeniyle ortaya çıkan kur farklarından, sabit kıymetin iktisap edildiği dönemin sonuna kadar olanların, kıymetin maliyetine (yatırım hesaplarına) eklenmesi zorunlu bulunmakta, sonraki dönemlerde ortaya çıkan kur farklarının ise, ait oldukları yıllarda doğrudan gider yazılması veya maliyete intikal ettirilerek amortisman konusu yapılması mümkün bulunmaktadır. Gider yazılma kur farklarının 730-20-7001 Finansman Gider Payı hesabına aktarılarak imalat hesapları içerisinde sonuçlara intikal ettirilmesi suretiyle yapılır.
VII- İLK MADDE MALZEME VE TİCARİ MALLARA AİT FİNANSMAN GİDERLERİ:
Bunların faturasında ayrı bir kalem olarak yer alan veya malların fiyatı içerisine gizlenmiş olarak yer alan vade farkları malın maliyetinin bir unsurudur.
Bedelin vadesinde ödenmemesi nedeniyle sonradan fatura edilen vade farkları veya işlemin dövizli olarak yapılması nedeniyle düzenlenen kur farkı faturaları dönem gideri olarak sonuç hesaplarına gider.
VIII- İTHAL EDİLEN MALLARA AİT KUR FARKLARI:
Emtia ithal edilinceye kadar oluşan kur farkları maliyete dahil edilir. İthalat gerçekleştikten sonra oluşan kur farkları sonuç hesaplarına gider.
Yapılan bütün finansman giderleri kural olarak 780 hesap altında takip edilmeli ve buradan SONUÇ, YATIRIM VE MALİYET hesaplarına aktarmaları yapılmalıdır.
IX- ÖRNEK:
780 FİNANSMAN GİDERLERİ
780-10 SONUÇ HESAPLARINA YAN. FİN. GİD.
780-10-7001 Kısa Vadeli Banka Kredi Faizleri
780-10-7002 Uzun Vadeli Banka Kredi Faizleri
780-10-7003 Vade Farkı Giderleri
780-10-7004 Senet İskonto ve İştira Giderleri
780-10-7005 Banka Komisyon Giderleri
780-10-7006 Teminat Mektubu Komisyonları
780-10-7007 Kur Farkı Giderleri
780-10-7008 Tahvil ve Finansman Bonosu Faiz Giderleri
780-10-7009 Leasing Giderleri
780-10-7010 Factoring Giderleri
780-10-7010 Diğer Finansman Giderleri
780-20 YATIRIM HESAPLARINA YAN. FİN. GİD.
780-20-7001 Kısa Vadeli Banka Kredi Faizleri
780-20-7002 Uzun Vadeli Banka Kredi Faizleri
780-20-7003 Vade Farkı Giderleri
780-20-7005 Banka Komisyon Giderleri
780-20-7006 Teminat Mektubu Komisyonları
780-20-7007 Kur Farkı Giderleri
780-20-7008 Tahvil ve Finansman Bonosu Faiz Giderleri
780-20-7009 Leasing Giderleri
780-20-7010 Diğer Finansman Giderleri
780-20-7010 Factoring Giderleri
780-30 MALİYET HESAPLARINA YAN. FİN. GİD.
780-30-7001 Kısa Vadeli Banka Kredi Faizleri
780-30-7002 Uzun Vadeli Banka Kredi Faizleri
780-30-7003 Vade Farkı Giderleri
780-30-7005 Banka Komisyon Giderleri
780-30-7007 Kur Farkı Giderleri
780-30-7009 Leasing Giderleri
780-30-7010 Diğer Finansman Giderleri
Bu hesapta yer alan kur farkı giderleri finansman amaçlı dövizli borçlanmalara ait olanlardır. Bunlar dışındaki kur farkları (Örneğin döviz tevdiat hesaplarındaki döviz mevcutlarının değerlendirilmesinden doğan aleyhte kur farkları ) 656 no.lu hesapta gider yazılır.
X- İŞLEYİŞİ:
Kural olarak dönem içinde yapılan ve tahakkuk ettirilen finansman giderleri, ilgili hesaplara alacak verilmek suretiyle 780 no.lu finansman giderleri hesabına borç kaydedilir.
Hesabın işleyişine ait örnekler aşağıda yer almaktadır.
XI- HESABIN KAPANIŞI:
Fiili maliyet yöntemi uygulamasında; 780 no.lu hesabın borç bakiyesi, 781 no.lu hesabın alacağına kaydedilerek, sonuç hesaplarına veya ilgili aktif hesaplara intikal ettirilir.
Dönem sonunda; 780 no.lu hesap, 781 ve 782 no.lu hesapların bakiyeleri ile karşılaştırılarak sıfırlanır.
Önceden saptanmış maliyet yönteminde ise; 780 no.lu hesap, 781 ve 782 no.lu hesapların bakiyeleri ile karşılaştırılmak suretiyle birlikte sıfırlanır.
XII- İTHAL EDİLEN SABİT KIYMET KUR FARKLARI:
Yurt dışından sabit kıymet ithal edilmesi ile ilgili olarak sabit kıymetin iktisap edildiği yıl sonuna kadar oluşacak kur farklarının sabit kıymetin maliyetine intikal ettirilmesi zorunludur.
Gelecek yıllarda ortaya çıkacak kur farklarının sabit kıymetin maliyetine aktarılması veya doğrudan gider yazılması konusunda tercihte bulunulabilir. (VUK Genel Tebliğ 238 )
Tesis makine ve cihazlara giden sabit kıymetin iktisap edildiği yıldan sonra oluşan kur farkları genel üretim giderleri niteliğinde olup 730 hesaplara aktarılarak imalat hesapları içerisinde sonuçlara intikal ettirilmelidir.
ÖRNEK:
780 FİNANSMAN GİDERLERİ
780-20-0007 Kur Farkı Giderleri 100.000.000
320 SATICILAR
320-20-0001 ... 100.000.000
Açıklama: Yıl sonu değerlemesi (1.600.000-1.500.000=) 100.000*100$ =100.000.000TL.
253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR
253-10-0001 Tesis Makine ve Cihazlar 100.000.000
781 FİNANSMAN GİDERLERİ YAN.HES.
781-10-0001 Finansman Giderleri Yan.Hes. 100.000.000
Açıklama: Sabit kıymetin ithal edildiği yılın sonuna kadar oluşan kur farklarının sabit kıymetin maliyetine aktarılması
780 FİNANSMAN GİDERLERİ
780-30-0007 Kur Farkı Giderleri 400.000.000
320 SATICILAR
320-20-0001 ... 400.000.000
Açıklama: Sabit kıymetin ithal edildiği yıldan sonra oluşan kur farkları. Yıl sonu değerlemesi (2.000.000-1.600.000=)400.000x100$=400.000.000TL.
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ
730-20-7001 Finansman Gider Payı 400.000.000
781 FİNANSMAN GİDERLERİ
YAN.HES.
781-10-0001 Finansman Giderleri Yan.Hes. 400.000.000
Açıklama: Sabit kıymetin iktisap edildiği yıldan sonra oluşan kur farklarının aktarılması.
XIII- İTHAL EDİLEN TİCARİ MAL VE İLK MADDE MALZEMELERE AİT KUR FARKLARI:
Emtia ithal edildikten sonra oluşan kur farklarının gider yazılması veya maliyete intikal ettirilmesi konusunda mükellefler tercihte bulunabilirler. (VUK.Genel Tebliğ 238 )
İthalat faturası fiili ithal tarihindeki kurla kaydedilir. Bu tarihten sonra oluşacak kur farkları 780-10-0007 Kur Farkları hesabına kaydedilir.
ÖRNEK:
780 FİNANSMAN GİDERLERİ
780-10-0007 Kur Farkı Giderleri 200.000.000
320 SATICILAR
320-20-0001 ... 200.000.000
Açıklama: Yıl sonu değerlemesi (1.600.000-1.500.000=) 100.000x 200= 200.000.000TL:
XIV- FİNANSMAN GİDERLERİNDEN DÖNEM SONU STOKLARINA PAY VERMEK ZORUNLU DEĞİLDİR.
İşletmelerin finansman temini amacıyla bankalardan aldıkları kredilerin kur farkı ve faizlerinden dönem sonu stoklarına pay vermeleri zorunlu değildir.
XV- FİNANSAL KİRALAMA GİDERLERİ:
163 ve 334 no.lu VUK. genel tebliğlerinden hareketle sabit kıymetin iktisap edildiği yılın sonuna kadar olan faizler ve kur farkları sabit kıymetin maliyetine eklenir, lehte kur farkları da maliyetle ilişkilendirilir.
Sonraki yıllarda, kıymet üretim ile ilgiliyse, faizler ve kur farkları 780-30 grup altında takip edilerek buradan 730-20-4003 Leasing Giderleri muavinine aktarılır. Üretimle ilgili olmayanlar 780-10-0009 Leasing giderleri hesabında takip edilir. Lehte kur farkları kambiyo karlarına kaydedilir.
XVI- BANKA KREDİSİYLE TAŞIT ALINMASI:
Banka kredisiyle taşıt alınması halinde alındığı yılın sonuna kadar olan faizler ve döviz kredisiyle alınmışsa ayrıca kur farkları taşıtın maliyetine dahil edilir.
XVII- FİNANSMAN GİDER TAHAKKUKLARI KONUSU:
Bankaların faiz tahakkuk ettirdiği kredilerde tahakkuk eden faiz ilgili dönemde gider yazılır.
Faiz tahakkuku ertesi döneme sarkan krediler için dönem sonu itibarıyla faiz hesaplayıp giderlere intikal ettirilip ettirilmeyeceği konusu uygulamada uzun süre netlik kazanmamıştı.
Finansman gideri hesabı yaparak hesapladığı faiz tutarını gider olarak kaydeden bir mükellef faizin tahakkuk etmediği gerekçesiyle eleştirilebilmekteydi.
Öte yandan ertesi yılda ödenen faizler ise ödendiğinde gider yazıldığında bu defa dönemsellik ilkesine uyulmadığı gerekçesiyle de eleştiri konusu yapılabilmekteydi.
Konu 5228 sayılı Kanunla; VUK. 285/1, borçlar mukayyet değerleri ile değerlenir. Mevduat veya kredi sözleşmelerine müstenit borçlar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır, şeklinde değiştirilerek kesinlik kazanmıştır.
Buna göre, geçici vergi dönemi ve yıl sonlarında, ertesi döneme sarkan krediler için, faiz tahakkuku yapılacaktır.
Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulu, finansman gider tahakkuku yapılması gerektiği kararını vermiştir. Bu nedenle 2004 öncesi dönemler içinde bu uygulamanın yapılmasının bir sakıncası yoktur.
ÖRNEK:
102 BANKALAR
|
FİNANSMAN GİDERLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
