Yunus DOĞRU
Yeminli Mali Müşavir
Maddi Duran Varlıkların Alış ve Satışında Dikkat Edilecek Hususlar
Tarih: 20.06.2014
1. Maddi Duran Varlıklara ilişkin VUK ve MSUGT düzenlemeleri
1.1 VUK düzenlemeleri: 213 sayılı VUK'un 273 maddesinde '' Alet, edavat, mefruşat ve demirbaş eşya maliyet bedeli ile değerlenir. Bunların maliyet bedeline giren giderler, satın alma bedelinden gayri komisyon ve nakliye giderleri gibi özel giderlerdir '' denilmektedir.
213 sayılı VUK'un 262 maddesinde ''Maliyet bedeli, iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilumum giderlerin toplamını ifade eder'' denilmektedir.
1.2 MSUGT düzenlemeleri: 1 Seri nolu MSUGT de '' Maddi duran varlıklar; İşletme faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen ve tahmini kullanma süresi bir yıldan fazla olan varlıklardır.'' şeklinde tanımlanmıştır. Aynı tebliğde Bir varlığın maddi duran varlık olması için aşağıdaki şartları taşıması gerektiği vurgulanmıştır.
- Maddi bir yapıda olmalıdır.
- İşletmeye ait ve işletme faaliyetlerinde kullanmak için alınmış olmalıdır.
- Kullanımı boyunca satışı düşünülmemelidir.
- Kullanım ömrü bir yıldan fazla olmalıdır.
Söz konusu kıymetler aşağıdaki şekilde gruplandırılmıştır.
250 Arazi ve Arsalar Hesabı
251 Yer Altı ve Yer Üstü Düzenleri Hesabı
252 Binalar Hesabı
253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı
254 Taşıtlar Hesabı
255 Demirbaşlar Hesabı
256 Diğer Maddi Duran Varlıklar Hesabı
2. Sabit Kıymet alımına ilişkin Vergi Hukuku ve MSUGT düzenlemeleri
2.1 Sabit kıymetler alımında maliyet değerleriyle kaydedilir maliyet bedeline sabit kıymetin alışı sırasında ödenen komisyon, nakliye giderleri v.b masraflar maliyete dahil edilir.
2.2 Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisi indirilmez (KDVK md. 30/b) bu tutar doğrudan gider yazılabileceği gibi aracın maliyetine de eklenebilir.
2.3 Araçların alımında ödenen ÖTV maliyete eklenebileceği gibi doğrudan gider yazılabilir.
2.4 Faiz giderleri: Araçlar dahil tüm sabit kıymetlerin alımında aktifleştirildiği hesap dönemi sonuna kadar ödenmek ve tahakkuk etmek suretiyle kesinleşmiş olan faiz giderlerinin sabit kıymetlerin maliyetine dahil edilerek o yıl aktifleştirilmesi zorunludur.( 163 No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği) Sabit kıymetin aktifleştirildiği hesap döneminden sonraki dönemlerde tahakkuk edecek finansman giderlerinin sabit kıymetin maliyet bedeline dahil etmek yada gider yazmak serbestir.
2.5 Kur farkları: Gayrimenkullerin veya araçların iktisabında kullanılan döviz kredileri ile ilgili kur farklarında da faiz giderleriyle ilgili olarak yukarıda açıklandığı gibi hareket edilecektir. Yani, Yabancı kaynaklı kredi ile iktisap edilen gayrimenkulün veya taşıtın aktife girdiği dönem sonuna kadar ortaya çıkan kur farklarının sabit varlığın maliyet bedeline ilave edilmesi zorunludur. Takip eden yıllara ait kur farklarının doğrudan gider yazılması veya maliyete ekleyerek amortismana tabi tutulması ise mükellefin tercihine bırakılmıştır
Lehe oluşan kur farklarının da aktifleştirme işleminin gerçekleştiği dönemin sonuna kadar oluşan kısmının maliyetle ilişkilendirilmesi, aktifleştirildikten sonraki döneme ilişkin olanların ise kambiyo geliri olarak değerlendirilmesi veya maliyetten düşülmek suretiyle amortismana tabi tutulması gerekecektir. Ayrıca, daha sonraki dönemlerde, seçimlik olarak hangi hak kullanılmışsa o yönteme göre işlem yapılmasına devam edilecektir verilmiştir.
2.6 Binek otomobillerin amortisman uygulamasında kısa dönem uygulanmaktadır.
3. Sabit Kıymet satışına ilişkin Vergi Hukuku ve MSUGT düzenlemeleri
3.1 Sabit kıymetlerin satışında kayıtlardaki değeri esas alınır. ( Geçmişte uygulanan maliyet artış fonu enflasyon muhasebesi ile kaldırıldı. Enflasyon muhasebesi yürürlükte ancak, şartları oluşmadığından kullanılmamaktadır)
3.2 Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazların satışından doğan kazançların % 75'lik kısmı vergiden istisnadır. Bu istisna, satışın yapıldığı dönemde uygulanır ve satış kazancının istisnadan yararlanan kısmı satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında tutulur. Ancak satış bedelinin, satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi şarttır. Bu süre içinde tahsil edilmeyen satış bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır (KV.Md.5)
3.3 Alımında KDV indirim hakkı olmayan nükelleflerin İkinci el binek oto satışındaki KDV oranı % 1'dir. Ancak Katma Değer Vergisi Kanununun 30 uncu maddesinin (b) bendine göre binek otomobillerin alımında yüklenilen katma değer vergisini indirim hakkı bulunan mükelleflerin, kiralamak veya çeşitli şekillerde işletmek üzere iktisap ettikleri ve 31/12/2007 tarihi itibarıyla aktiflerinde veya envanterlerinde bulunan binek otomobillerinin iktisap tarihinden itibaren 2 yıl geçtikten sonra teslime konu olması halinde bu teslimde % 1 katma değer vergisi oranı uygulanır..
3.4 Binek otomobillerin amortisman uygulamasında kıst dönem uygulanmaktadır. Bunların satışında aktife aldıkları ilk yıldaki kıst dönem amortismanı dikkatten kaçmamalıdır.
4. Sabit kıymet satışlarının beyan edilmesi: Mükelleflerin amortismana tabi iktisadi kıymet satışları 1 no.lu KDV beyannamesinin "Matrah" kulakçığının "Diğer İşlemler" tablosunda "503" kodlu "Amortismana tabi sabit kıymet (taşınmaz, taşıt araçları, demirbaş, makine ve teçhizat vb.) satışları" satırında beyan edilecektir.
Bu satışlar nedeniyle hesaplanan KDV'nin 1 no.lu KDV beyannamesinin "Matrah" kulakçığındaki "İlave e dilecek KDV" satırına yazılmak suretiyle beyanı mümkün değildir. (KDVK 66 nr.sirkü)
Faydalı olması dileği ile...
kaynak
http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/yunusdogru/016/
Maddi Duran Varlıkların Alış ve Satışında Dikkat Edilecek Hususlar
