6663 sayılı Kanunla doğum yapan kadın ile evlat edinen kadın veya erkeğe yarım çalışma, buna karşılık çalışmadığı süreye ait ücretini İŞKUR’dan alma imkanı getirilmiştir.[align=start]10.02.2016 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan; 6663 sayılı Kanunun “
Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 20. Maddesi ile
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa Ek Madde 5 “Doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği” eklenmiştir. Aynı Kanunun 22. Maddesi ile
4857 sayılı İş Kanununun 74 üncü maddesinde değişiklikler yapılmıştır.[/align][align=start]
Çocuk sayısına göre izin…[/align][align=start]Doğum sonrası analık hali izni bitiminden itibaren
kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen
kadın veya erkek işçilereistekleri halinde;[/align]
- Birinci doğumda 60 gün,
- İkinci doğumda 120 gün,
- Sonraki doğumlarda ise 180 gün,
[align=start]süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verileceği, çoğul doğum halinde bu sürelere otuzar gün ekleneceği, çocuğun engelli doğması halinde bu sürelerin 360 gün olarak uygulanacağı hükmü getirilmiştir. Yarım çalışma işçinin isteğine bağlıdır. İşçinin isteği halinde işveren yarım çalışma yaptırır.[/align][align=start]
İşçinin yarım çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için…[/align]
- Hak sahipliğine konu olan çocuğun hayatta olması,
- 4857 sayılı Kanunun 74 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirlenen sürelerle yarım çalışmaya başlamış olması,
- 4857 sayılı Kanunun 63 üncü maddesinde belirtilen haftalık çalışma süresinin yarısı kadar fiilen çalışmış olması,
- İşçinin adına doğum veya evlat edinme tarihinden önceki son üç yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi bildirilmiş olması,
- Doğum ve evlat edinme sonrası analık hâli izninin bittiği tarihten itibaren 30 gün içinde İŞKUR birimine doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma belgesi ile başvuruda bulunması,
[align=start]gerekmektedir.[/align][align=start]
Yararlanma süresi…[/align][align=start]Doğum sonrası 8 haftalık analık hâli izninin bittiği tarihi izleyen günden itibaren başlar, herhangi bir sebeple 4857 sayılı Kanunun 74 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirlenen sürenin bittiği son tarihi geçemez.[/align][align=start]
Örnek. 15.3.2016 tarihinde 8 haftalık analık ödeneği biten ve 2. Çocuğu olan kadın işçi 25.3.2016 tarihinde başvurması halinde başından itibaren 120 günlük yarım çalışma ödeneğinden faydalanır.[/align][align=start]Mücbir sebepler dışında, başvuruda gecikilen süre doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği almaya hak kazanılan toplam süreden düşülerek ödeme yapılır.[/align][align=start]
Örnek. 15.3.2016 tarihinde 8 haftalık analık ödeneği biten ve 2. Çocuğu olan kadın işçi 25.5.2016 tarihinde başvurması halinde 120 günlük yarım çalışma ödeneğinin gecikme süresi olan 71 günük süresinden yararlanamaz, geri kalan 49 gün için yarım çalışma ödeneğinden faydalanır.[/align][align=start]10/2/2016 tarihinden önce analık hali izni bitenler için; analık hâli izninin bittiği tarihi izleyen günden itibaren başlar, herhangi bir sebeple 4857 sayılı Kanunun 74 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirlenen sürenin bittiği son tarihi geçemez. Analık hali izni 10/2/2016 tarihinden önce bitenler için, ödeme dönemi 10.02.2016 tarihinden sonra devam ediyor ise, 10.02.2016 tarihinden başlamak üzere ödeme yapılır. Bu ödeme başlangıçta belirlenen ödeme döneminin bittiği tarihi geçemez.[/align][align=start]
Örnek: Analık hali izni bitiş tarihi 01.01.2016 ve ikinci doğum ise, Ocak ayından 30 gün ve Şubat ayının ilk 9 günü maddenin yürürlük tarihi öncesi olduğu için bu süreler hak sahipliği (120 – 39 = 81 gün yarım çalışma süresi kalır. Bu sürede yarım çalışma yapılması halinde 40 gün yarım çalışma ödeneği ödenecektir.) süresinden düşülür. Kalan gün kadar ödeneği 10.02.2016 tarihinden itibaren planlanır.[/align][align=start]
Yarım çalışma ödeneği günlük miktarı…[/align][align=start]Yarım çalışma ödeneğinin
günlük miktarı, günlük asgari ücretin brüt tutarı kadardır. Bu ödemeler damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz.[/align][align=start][/align][align=start] [/align][align=start]
Örnek: İşçinin haftalık çalışma süresinin yarısı kadar çalıştığı varsayıldığında 1 ay için en fazla 15 gün ödeme yapılabilecektir.[/align][align=start]Raporlu ve diğer günler dikkate alınarak ödeme yapılır.[/align][align=start]
Örnek: İşçi 1 ayda 10 gün raporlu, 20 gün yarım çalışma yapmış ise; işveren tarafından 10 günün ücreti ödenir. Hak kazanma koşulunu sağlanması halinde 10 gün YÇÖ ödemesi yapılır.[/align][align=start]
Yarım çalışma ödeneği sigorta primleri…[/align][align=start]Yarım çalışma ödeneği ödenen gün kadar sigorta primleri prime esas kazanç alt sınırı üzerinden %32,5 olarak ödenecektir. Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı, sigortalının prime esas kazancının
% 20’sidir. Genel sağlık sigortası primi
% 12,5’idir. Yarım çalışma ödeneği süresi, aylık olarak 15 günü geçmemek üzere işveren tarafından ödenen prim bilgileri dikkate alınarak hesaplanır.[/align][align=start]
Ödeme yapılmayacak haller[/align]
- Geçici işgöremezlik ödeneği almaya hak kazananlara, bu durumlarının devamı süresince yarım çalışma ödeneği ödenmez.
- Yarım çalışma ödeneği, çocuğun hayatını kaybetmesi ve/veya evlatlık halinin ortadan kalkması gibi durumlarda, olayın vuku bulduğu tarihi izleyen tarih itibariyle durdurulur.
- 4857 sayılı Kanunun 74 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilen işçi, bu süre zarfında başka bir işte çalışması halinde, çalıştığı süre için ödenekten yararlanamaz.
- Yarım çalışma ödeneği alırken, çalıştığı işyerinden ayrılan işçinin ödeneği işten ayrıldığı tarihten itibaren durdurulur. Yeni bir işe girmesi ve yarım çalışma yapması halinde, başlangıçta belirlenen ödeme döneminin bittiği tarihi geçememek üzere kalan hak sahipliğinden yararlanabilir.
[align=start]
İşyerindeki uygulama…[/align][align=start]Yarım çalışma ödeneğine başvuran işçinin işveren yararlanmasını engelleyemez. İşçi, işyerine de yarım çalışma ödeneğinden yararlanmak istediğini belirtir dilekçe ile başvurması gerekir. İşveren işçiye yarım çalışma yapacağı takvimi ve saat aralıklarını belirler ve ona göre işçiyi yarım çalışma süresince çalıştırır. İşveren yarım çalışma şeklinde çalıştırdığı işçisine yarım çalışmasına mukabile yarım ücret öder ve yarım çalışma süresine göre işçiyi SGK’ya bildirimi yapar. Söz konusu bildirim yapılırken yarım çalışan işçi adına eksik gün nedeni olarak “23- yarım çalışma ödeneği çalışması” seçilir. Eğer işçinin eksik gün nedeni birden fazla ise “12- birden Fazla” kodu seçilir.[/align][align=start]Yarım çalışma ödeneği ile ilgili çalışmada işveren alttaki formu düzenleyerek İşkur’a göndermesi gerekir.[/align][align=start]Söz konusu ödeneğin alınabilmesi için işveren tarafından doldurulması gereken belgeye aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.[/align][align=start]
DOĞUM VE EVLAT EDİNME SONRASI YARIM ÇALIŞMA BELGESİ[/align][align=start] [/align]
Ersin Umdu
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
DOĞUM VE EVLAT EDİNME SONRASI YARIM ÇALIŞMA ÖDENEĞİ
