|
Serbest muhasebeci mali müşavirlerin YMM Olmak için yaptığı harcamaların gider durumu
SMMM’lerin Yeminli Mali Müşavir Olmak İçin Yaptığı Giderler Mesleki Kazancın Tespitinde İndirim Konusu Yapılabilir mi?
May 1, 2015
Tarık SELCİK*
Yaklaşım Dergisi
I- GİRİŞ
Serbest meslek faaliyeti, sermayeden çok şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari niteliği olmayan işlerin işverene bağlı olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır. Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.
Serbest meslek faaliyetini mutat meslek halinde ifa edenler, serbest meslek erbabıdır. Bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ile diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla yapılan giderler indirildikten sonra kalan fark serbest meslek kazancıdır.
Söz konusu yazımızda, genel olarak serbest meslek kazancı elde eden mükelleflerin indirebilecekleri giderlere kısaca değinildikten sonra serbest muhasebeci mali müşavirlerin yeminli mali müşavir olmak için yaptıkları harcamaları giderleştirip giderleştiremeyecekleri hususuna değinilecektir.
II- SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİĞİN KONUSU
Serbest muhasebeci mali müşavirlik ve yeminli mali müşavirliğin konusu, 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’nda hüküm altına alınmıştır.
Mezkûr Kanun’un 2. maddesinde mesleğin konusuna değinilmiştir. Kanun hükmüne göre;
“A) Muhasebecilik ve malî müşavirlik mesleğinin konusu:
Gerçek ve tüzelkişilere ait teşebbüs ve işletmelerin;
a) Genel kabul görmüş muhasebe prensipleri ve ilgili mevzuat hükümleri gereğince, defterlerini tutmak, bilanço kâr-zarar tablosu ve beyannameleri ile diğer belgelerini düzenlemek ve benzeri işleri yapmak.
b) Muhasebe sistemlerini kurmak, geliştirmek, işletmecilik, muhasebe, finans, malî mevzuat ve bunların uygulamaları ile ilgili işlerini düzenlemek veya bu konularda müşavirlik yapmak.
c) Yukarıdaki bentte yazılı konularda, belgelerine dayanılarak, inceleme, tahlil, denetim yapmak, malî tablo ve beyannamelerle ilgili konularda yazılı görüş vermek, rapor ve benzerlerini düzenlemek, tahkim, bilirkişilik ve benzeri işleri yapmak.
Yukarıda sayılan işleri; bir işyerine bağlı olmaksızın yapanlara serbest muhasebeci malî müşavir denir.
B) Yeminli malî müşavirlik mesleğinin konusu:
(A) fıkrasının (b) ve © bentlerinde yazılı işleri yapmanın yanında Kanun’un 12. maddesine göre çıkartılacak yönetmelik çerçevesinde tasdik işlerini yapmaktır.
Yeminli malî müşavirler muhasebe ile ilgili defter tutamazlar, muhasebe bürosu açamazlar ve muhasebe bürolarına ortak olamazlar.”
Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin ve Yeminli Mali Müşavirlerin çalışma konularına değinilmiştir. Yönetmelikte yer alan ifadeler aynen aşağıya derç edilmiştir:
“Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin Çalışma Konuları
Madde 18- Serbest muhasebeci mali müşavirlerin çalışma konuları şunlardır:
a) Gerçek ve tüzel kişilere ait teşebbüs ve işletmelerin, genel kabul görmüş muhasebe prensipleri ve ilgili mevzuat hükümleri gereğince defterlerini tutmak, malî tablolar ve beyannameleri ile diğer belgelerini düzenlemek ve benzeri işlerini yapmak.
b) Gerçek ve tüzel kişilere ait teşebbüs ve işletmelerin, muhasebe sistemlerini kurmak, geliştirmek, işletmecilik, muhasebe, finans, mali mevzuat ve bunların uygulamaları ile ilgili işlerini düzenlemek veya bu konularda müşavirliklerini yapmak,
c) Yukarıdaki bentte yazılı konularda, belgelerine dayanılarak, inceleme, tahlil, denetim yapmak, malî tablo ve beyannamelerle ilgili konularda yazılı görüş vermek, rapor ve benzerlerini düzenlemek, tahkim, bilirkişilik, değerleme, derecelendirme ve benzeri işleri yapmak,
d) İlgili mevzuatın öngördüğü işler ile resmî mercilerce belirlenecek işleri yapmak.
Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Konuları
Madde 19- Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Konuları şunlardır:
a) Gerçek ve tüzel kişilere ait teşebbüs ve işletmelerin, muhasebe sistemlerini kurmak, geliştirmek, işletmecilik, muhasebe, finans, mali mevzuat ve bunların uygulamaları ile ilgili işlerini düzenlemek veya bu konularda müşavirliklerini yapmak,
b) Yukarıdaki bentte yazılı konularda, belgelerine dayanılarak inceleme, tahlil, denetim yapmak, malî tablo ve beyannamelerle ilgili konularda yazılı görüş vermek, rapor ve benzerlerini düzenlemek, tahkim, bilirkişilik, değerleme, derecelendirme ve benzeri işleri yapmak,
c) Mali tabloların ve beyannamelerin mevzuat hükümleri muhasebe prensipleri ile muhasebe standartlarına uygunluğunu ve hesapların denetim standartlarına uygunluğunu ve hesapların denetim standartlarına göre incelendiğini tasdik etmek,
d) İlgili mevzuatın öngördüğü işler ile resmî mercilerce belirlenecek işleri yapmak.”
İki meslek arasındaki en temel fark, yeminli mali müşavirlerin defter belge tutamadıkları, serbest muhasebeci mali müşavirlerin ise tasdik yapamadıkları hususudur.
III- KAZANCIN TESPİTİ VE MESLEKİ GİDERLER
Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.
Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.
Tahkim işleri dolayısıyla hakemlerin aldıkları ücretler ile kollektif, adi komandit ve adi şirketler tarafından yapılan serbest meslek faaliyeti neticesinde doğan kazançlar da, serbest meslek kazancıdır.
Serbest meslek kazancı bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ve diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla yapılan giderler indirildikten sonra kalan farktır.
Müşteri veya müvekkilinden, serbest meslek faaliyeti ile ilgili olmak üzere para ve ayın şeklinde alınan gider karşılıkları kazanca ilave edilir.
Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde Vergi Usul Kanunu’nun 328. maddesine göre hesaplanan müspet fark kazanca eklenir.
Vergi, resim, harç, keşif, şahitlik, bilirkişilik ve ekspertiz gibi hususlara harcanmak üzere müşteri veya müvekkilden alınan ve tamamen bu hususlara sarf edilen para ve ayınlar kazanç sayılmaz.
Serbest meslek kazancının tespitinde aşağıda yazılı giderler hasılattan indirilir:
1- Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderler (İkametgâhlarının bir kısmını işyeri olarak kullananlar, ikametgâh için ödedikleri kiranın tamamı ile ısıtma ve aydınlatma gibi diğer giderlerin yarısını indirebilirler. İşyeri kendi mülkü olanlar kira yerine amortismanı, ikametgâhı kendi mülkü olup bunun bir kısmını işyeri olarak kullananlar amortismanın yarısını gider yazabilirler.).
2- Hizmetli ve işçilerin işyerinde veya işyerinin müştemilatındaki iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı (bu primlerin ve aidatın geri alınmamak üzere Türkiye’de kain sigorta şirketlerine veya emekli ve yardım sandıklarına ödenmiş olması ve emekli ve yardım sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları şartıyla) ile 27. maddede yazılı giyim giderleri.
3- Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri (seyahat maksadının gerektirdiği süre ile sınırlı olmak şartıyla).
4- Mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dahil taşıtlar için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar (amortismana tâbi iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde aynı Kanun’un 328. maddesine göre hesaplanacak zararlar dahil).
5- Kiralanan veya envantere dâhil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri.
6- Alınan mesleki yayınlar için ödenen bedeller.
7- Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım bedelleri.
8- Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları ile mesleki teşekküllere ödenen aidatlar.
9- Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen meslek, ilan ve reklam vergileri ile iş yerleriyle ilgili ayni vergi, resim ve harçlar.
10- Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve mukavelenameye göre ödenen tazminatlar.
Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile serbest meslek erbabının suçlarından doğan tazminatlar gider olarak indirilemez.
IV- SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLERİN YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR OLMAK İÇİN YAPTIĞI GİDERLER
Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderlere ilişkin olarak net bir düzenleme olmamakla birlikte söz konusu giderlerin serbest meslek kazancının tespitinde gider olarak indirilebilmesi için kazancın elde edilmesi ve idamesi ile açık ve doğrudan bir bağının bulunması, yapılan işin mahiyetine uygun olması ve iş hacmi ile mütenasip olması gerekmektedir.
Serbest muhasebeci mali müşavirlerin yeminli mali müşavir olmak için yaptığı giderler her ne kadar mesleğin idamesi ve kazancın elde edilmesiyle doğrudan ilişkisi olmasa da bireylerin kendisini geliştirmesine yönelik faaliyetler dolaylı olarak mesleğine katkı sağlamaktadır. Şöyle ki, sınav sayesinde mesleki bilgilerini tazeleyen meslek mensupları sözleşme yaptığı mükelleflerine daha fazla katkı sağlamakta ve ayrıca daha farklı konularda mükelleflere hizmet verme imkânı elde edebilmektedir.
Yeminli Mali Müşavirlik ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Sınav Yönetmeliği’nde yeminli mali müşavirlik ve serbest muhasebeci mali müşavirlik sınav konuları sayılmıştır.
Yeminli Mali Müşavirlik sınav konuları:
1- Denetim, Raporlama ve Meslek Hukuku,
2- Revizyon,
3- Vergi Tekniği,
4- Gelir Üzerinden Alınan Vergiler,
5- Harcama ve Servet Üzerinden Alınan Vergiler,
6- İleri Düzeyde Finansal Muhasebe,
7- Finansal Yönetim,
8- Yönetim Muhasebesi,
9- Dış Ticaret ve Kambiyo Mevzuatı,
10- Sermaye Piyasası Mevzuatı.
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik sınav konuları:
1- Finansal Muhasebe,
2- Finansal Tablolar ve Analizi,
3- Maliyet Muhasebesi,
4- Muhasebe Denetimi,
5- Vergi Mevzuatı ve Uygulaması,
6- Hukuk; Ticaret Hukuku, Borçlar Hukuku, İş Hukuku, SSK ve Bağ-Kur Mevzuatı, İdari Yargılama Hukuku,
7- Muhasebecilik ve Mali Müşavirlik Meslek Hukuku.
8- Sermaye Piyasası Mevzuatı(1).
Sınav konularından çok net anlaşılacağı üzere yeminli mali müşavirlik sınavının kapsamı ve konuları daha geniştir ve ayrıca özellikle son dönemlerde daha önce yarışma sınavsız yeminli mali müşavirlik hakkı olan merkezi denetim elemanlarının sınava girmesiyle birlikte sınav daha da zorlaşmıştır. Dolayısıyla yeminli sınavına hazırlanmaya başlaması meslek mensubunun mesleki gelişimine fayda sağlamakta ve mükelleflere daha iyi hizmet etme imkânı sunmakla birlikte kazancının artmasına katkı sağlamaktadır.
Gerçek veya tüzel kişi işletmeleri her ne kadar işleriyle doğrudan bağlantısı çoğu zaman kurulamasa da pazarlama ve reklam giderlerini matrahın tespitinde dikkate almaktadırlar. Yeminli mali müşavirlik sınavı sadece Ankara’da yapılmakta olup, adaylar hem konaklama hem yol parası ayrıca sınav ücretleri de dâhil olmak üzere çeşitli harcamalar yapmaktadırlar. Söz konusu harcamalar mesleki kazancın temininde gider olarak matrahı azaltıcı unsur olarak dikkate alınmalıdır. Bu anlamda örneğin serbest meslek erbabı bir avukatın eksik olduğu bir alanda detaylı bilgi edinmek ve daha fazla vatandaşa hizmet sunmak için yaptığı yüksek lisans veya doktora için yaptığı harcamalar da mesleki kazancın temininde gider olarak dikkate alınmaktadır(2). Serbest muhasebeci mali müşavirin yeminli mali müşavir olmak için yaptığı harcamaların eğitim harcaması ya da genel gider mahiyetinde olduğu aşikârdır. Avukatın ya da mali müşavirin yaptığı harcamaların pazarlama giderinden farkı bulunmamaktadır. Nitekim pazarlama giderlerinin de çoğu zaman faaliyetle doğrudan ilişkisi kurulamamaktadır. Ancak pazarlama giderleri matrah azaltıcı bir unsur olarak dikkate alınabilmektedir ki doğrusu da zaten budur.
V- SONUÇ
Serbest muhasebeci mali müşavirlerin yeminli mali müşavir olmak için yaptığı harcamalar, pazarlama ve reklam gideri olarak ya da eğitim gideri olarak nitelendirilebilir. Bu durumda yapılan giderler matrahın tespitinde matrahı azaltıcı unsur olarak dikkate alınabilir.
Serbest muhasebeci mali müşavirlerin yeminli mali müşavir olmak için yaptığı giderler ister genel giderler isterse eğitim giderleri arasında değerlendirilsin mesleki kazancın idamesinde indirilebilecek giderlerdendir. Bu konu hakkında kanunda ve ikincil mevzuatta da (tebliğ, sirküler) yasaklayıcı bir hüküm bulunmamaktadır.
* Vergi Müfettişi (E. Maliye Müfettişi)
(1) 19.08.2014 tarih ve 29093 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmeliğin 7. maddesiyle eklenen alt bent.
(2) 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu md. 89/2.
|
Serbest muhasebeci mali müşavirlerin YMM Olmak için yaptığı harcamaların gider durumu
