|
RE: BİLGİSAYAR PROGRAMLARININ MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
Sezai KAYA, Gümrük Müşaviri, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi
1 - GİRİŞ
Bilgisayar programlarının CD - DVD içerisinde ithal edilmesinin örnek olarak gösterilebileceği taşıyıcı ortam ithallerinin önemi günümüz ticari yaşamında giderek artmaktadır. Öneminin ve ticaretinin giderek artması gümrük idareleri nezdinde bu tür ithalatların nasıl değerlendirileceği sorununu beraberinde getirmiştir. Zira taşıyıcı ortamın kendisinin mi yoksa içerisindeki veri veya komut ile birlikte mi vergilendirileceği yönündeki tartışmalar duraksamalar yaşanmasına neden olmuştur.
Yazımızın konusunu da veri ya da komut (yazılım-software) yüklü taşıyıcı ortam ithalatlarının gümrük kıymeti, gümrükte KDV matrahı, muhasebeleştirilmesi ve vergi dairesine beyan edilen vergiler karşısındaki durumu oluşturmaktadır.
2 - GÜMRÜK KIYMETİ
Veri ya da komut yüklü taşıyıcı ortam ithalatlarının gümrük kıymetinin nasıl hesaplanacağı 4458 Sayılı Gümrük Kanunu'na bağlı Gümrük Yönetmeliği’nin 54. maddesinde yer almaktadır. Yönetmeliğin bahsi geçen maddesine göre;
(1) Bilgisayarlarda kullanılmak üzere ithal edilen veri ya da komutlar yüklü bilgi taşıyıcılarının gümrük kıymetinin belirlenmesinde, sadece taşıyıcı ortamın kendisinin maliyeti veya kıymeti esas alınır. Bu nedenle, taşıyıcı ortamın maliyet veya kıymetinden ayırt edilebilmesi koşuluyla, gümrük kıymeti, veri veya komutların maliyet veya kıymetini içermez.
(2) Burada geçen;
a) Taşıyıcı ortam deyimi, entegre devreler, yarı iletkenler ve bu tür devre veya cihazlarla bütünlük oluşturan benzeri araç ve aletleri,
b) Veri veya komutlar deyimi, ses, sinematografik veya video kayıtlarını,
kapsamaz.”
Yönetmeliğin bu maddesi Gümrük Kıymeti Teknik Komitesinin 24.09.1984 tarihinde yapılan 10. Toplantısında aldığı 4.1 sayılı Karar ile aynıdır. Komite bu Karar’ında gümrük tarifesine göre vergiye tabi tutulacak olan veri ortamının, yani manyetik teyp veya manyetik diskin kendisinin olduğunu ifade etmiştir.
3 - GÜMRÜKTE KDV MATRAHI
Gümrük vergisine esas alınacak kıymet belirlendikten sonra KDV matrahı olarak neyin esas alınacağını belirleyelim. Bu konuya, Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 13.05.2002 tarihli 10211 sayılı tasarruflu yazısının ekinde yer alan Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 26.04.2002 tarihli 18720 sayılı yazısından alıntı yaparak açıklık getirmek yerinde olacaktır.
“Katma Değer Vergisi Kanununun 21. maddesi hükmü uyarınca değeri veya maliyeti, ithal edilen taşıyıcı ortamdan ayrılabilen verilerin kıymetinin, katma değer vergisi matrahına dahil edilerek işlem yapılması gerekmektedir.
Ancak, değeri veya maliyetinin ayrıca tespit edilmesine imkân bulunmayan dolayısıyla taşıyıcı ortamda bir bütün olarak ticarete konu edilen ve maliyeti eşyanın gümrük kıymetine dahil olan veri yada komut yüklü bilgi taşıyıcıların gümrük vergisi tarhına esas kıymetinin katma değer vergisi matrahının teşkil edeceği tabiidir.”
Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün görüşüne göre, taşıyıcı ortamın kıymetinden veri ya da komutun kıymetinin ayrılamadığı durumlarda gümrük kıymeti olarak taşıyıcı ortamın ve veri ya da komutların toplam kıymetinin esas alınması gerekmektedir. Bunun sonucunda, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 21/a maddesi uyarınca KDV matrahı olarak da toplam kıymet esas alınacaktır. Taşıyıcı ortamın kıymetinden veri ya da komutun kıymetinin ayrılabildiği durumlarda gümrük kıymetine girmeyen veri veya komut kıymetleri KDV matrahına dahil olacaktır.
4 - MUHASEBELEŞTİRME
Gümrük idaresinde yaşanan ve yukarıda özetlenen duraksamalar muhasebecilerin de karşısına çıkabilecektir. Bu çerçevede, taşıyıcı ortamın ve içerisindeki programın alınıp doğrudan satıldığı veya şirketin işlerinde kullanılacak olan bir programın ithal edildiği durumlar olabilecektir.
4.1 Ticari Mal Olarak Program İthali
Örnek;
- Yurtiçinde satılmak üzere 1000 adet CD içerisinde program ithal edilmiştir.
------------------------------------------------- ... /.. /..------------------------------------------
153 TİCARİ MALLAR 90.000
153.01 Programlar 90.000
191 İNDİRİLECEK KDV 16.200
102 BANKALAR 16.200
320 SATICILAR 90.000
(Program ithali)
------------------------------------------------- ... /.. /..------------------------------------------
Bu kayıttan görüldüğü gibi, program ithali ticari mallar hesabına kaydedilmiştir.
Öte yandan Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 11395140-105[229-2012/VUK-1- . . .]--227 sayılı 10/02/2015 tarihli özelgesi çerçevesinde; yurtdışında mukim firmalardan ithal edilen bilgisayar programları üzerinde herhangi bir değişiklik yapılmadan ve/veya çoğaltılmadan nihai tüketicilere satılması veya aynı şekilde işletmede kullanılması halinde yurtdışında mukim firma tarafından elde edilen kazanç ticari kazanç niteliği taşıyacağından, bu nitelikteki ödemeler üzerinden vergi kesintisi yapılmamıştır.
Yukarıdaki şekilde kayıt altına alınan ithalatta, CD içerisinde program ithal edildiği için gümrük beyannamesi verilmesi gerektiği dikkatlerden kaçmamalıdır.
4.2 Amortismana Tabi İktisadi Kıymet Olarak Program İthali
Örnek;
- Şirket CD içerisinde anti virüs programı ithal etmiştir.
------------------------------------------------- ... /.. /..------------------------------------------
267 DİĞER MADDİ OLM. DURAN VARLIKLAR 90.000
267.01 Anti virüs Programı 90.000
191 İNDİRİLECEK KDV 16.200
102 BANKALAR 16.200
320 SATICILAR 90.000
(Program ithali)
------------------------------------------------- ... /.. /..------------------------------------------
Burada görüldüğü gibi, vergi tevkifatlarına ilişkin kayıtlar yapılmamıştır. Zira, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 11395140-105[229-2012/VUK-1- . . .]--227 sayılı 10/02/2015 tarihli özelgesinde; yurtdışında mukim firmalardan ithal edilen bilgisayar programları üzerinde herhangi bir değişiklik yapılmadan ve/veya çoğaltılmadan nihai tüketicilere satılması veya aynı şekilde işletmede kullanılması halinde yurtdışında mukim firma tarafından elde edilen kazancın ticari kazanç niteliği taşıyacağı, bu nitelikteki ödemeler üzerinden vergi kesintisi yapılmayacağı ifade edilmektedir.
Yine aynı özelgede; yurtdışında mukim firmalardan işletmede kullanmak ve/veya müşterilere satışını yapmak üzere daha önce piyasada bulunmayan bir bilgisayar programının özel olarak hazırlatılması halinde, yurt dışında mukim firma tarafından elde edilen kazanç serbest meslek kazancı niteliği taşıdığından bu kapsamdaki ödemeler üzerinden %20 oranında vergi kesintisi yapılacağı ifade edildiğinden alınan programın bu kapsamda olup olmadığının değerlendirilmesi gerekir.
Öte yandan muhasebe kaydında KDV tevkifatına ilişkin kayıt yapılmamıştır. Mezkûr özelgede KDV tevkifatı yapılacağı ifade edilse de, ithalat esnasında CD ve program bedeli üzerinden gümrükte KDV ödendiği için burada bir kez daha KDV tevkifatı yapılmaması gerektiği kanaatindeyiz. Nitekim Maliye Bakanlığının B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV.1-13147 sayılı 17/02/2016 tarihli özelgesinde de aynı düşüncenin hakim olduğu görülmektedir.
Yukarıdaki şekilde kayıt altına alınan ithalatta, CD içerisinde program ithal edildiği için gümrük beyannamesi verilmesi gerektiği dikkatlerden kaçmamalıdır.
4.3 Aktivasyon Şifresi Ödemesi
Örnek;
- Şirket ithal ettiği anti virüs programını aktive etmek için şifre ödemesi yapmıştır.
------------------------------------------------- ... /.. /..------------------------------------------
267 DİĞER MADDİ OLM. DURAN VARLIKLAR 5.000
267.01 Anti virüs programı 6.000
191 İNDİRİLECEK KDV 900
320 SATICILAR 5.000
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 900
360.01 KDV Tevkifatı 900
(Şifre ödemesi)
------------------------------------------------- ... /.. /..------------------------------------------
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 11395140-105[229-2012/VUK-1- . . .]--227 sayılı 10/02/2015 tarihli özelgesinde;
- Yurtdışında mukim firmalardan ithal edilen bilgisayar programları üzerinde herhangi bir değişiklik yapılmadan ve/veya çoğaltılmadan nihai tüketicilere satılması veya aynı şekilde işletmede kullanılması halinde yurtdışında mukim firma tarafından elde edilen kazancın ticari kazanç niteliği taşıyacağı, bu nitelikteki ödemeler üzerinden vergi kesintisi yapılmayacağı,
- Öte yandan, bilgisayar yazılım ürünlerinin, CD, disket vb. taşıyıcı medya içerisinde gümrükten ithal edildikten sonra internet üzerinden indirilen şifre ile aktive edilerek iktisap edilmiş olması ya da bilgisayar programının doğrudan doğruya internet üzerinden şifre ile indirilerek iktisap edilmiş olması durumunun yurtdışına yapılacak ödemelerin vergilendirilmesinde herhangi bir değişikliğe yol açmayacağı
İfade edilmektedir.
Bu nedenle gayrı maddi hak ödemesi üzerinden kurumlar vergisi tevkifatı yapılmamıştır. Söz konusu özelgede KDV tevkifatı yapılacağı belirtildiğinden örnek kayıtta buna ilişkin kayıt görülmektedir.
Yukarıdaki şekilde kayıt altına alınan aktivasyon şifreleri için gümrük idaresine herhangi bir beyan (tamamlayıcı beyan vs) verilmemesi gerektiği düşüncesindeyiz.
4.4 Güncelleme Ödemesi
Örnek;
- Şirket ithal ettiği anti virüs programını güncellemiş ve ödeme yapmıştır.
------------------------------------------------- ... /.. /..------------------------------------------
267 DİĞER MADDİ OLM. DURAN VARLIKLAR 10.000
267.01 Anti virüs programı 10.000
191 İNDİRİLECEK KDV 1.800
320 SATICILAR 10.000
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 1.800
360.01 KDV Tevkifatı 1.800
(Program güncelleme)
------------------------------------------------- ... /.. /..------------------------------------------
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 11395140-105[229-2012/VUK-1- . . .]--227 sayılı 10/02/2015 tarihli özelgesinde;
- Yurtdışında mukim firmalardan ithal edilen bilgisayar programları üzerinde herhangi bir değişiklik yapılmadan ve/veya çoğaltılmadan nihai tüketicilere satılması veya aynı şekilde işletmede kullanılması halinde yurtdışında mukim firma tarafından elde edilen kazancın ticari kazanç niteliği taşıyacağı, bu nitelikteki ödemeler üzerinden vergi kesintisi yapılmayacağı,
- Ancak söz konusu hizmetten Türkiye’de yararlanıldığı için KDV tevkifatı yapılması gerektiği, İfade edildiğinden buna uygun kayıtlar yapılmıştır.
Öte yandan yukarıdaki şekilde kayıt altına alınan güncelleme ödemeleri için gümrük idaresine herhangi bir beyan (tamamlayıcı beyan vs) verilmemesi gerektiği düşüncesindeyiz.
Not: "Vergi ve Gümrük Mevzuatı Dahil Dış Ticaret Muhasebesi" kitabımızdan alıntı yapılan bölümleri vardır.
|
BİLGİSAYAR PROGRAMLARININ MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
