MALİ TATİLE DİKKAT

[Ahmet Barlak]

Fehmi GÜNAY
Maliye Bakanlığı
Gelirler Kontrolörü
Adana Vergi Dairesi Başkanlığı
Grup Müdürü
fehmigunay@adanavdb.gov.tr



MALİ TATİL

I- GİRİŞ
Genel gerekçesinde vergi, sigorta, iş, kambiyo ve dış ticaret uygulamalarında önemli rol almış olan 3568 sayılı yasa kapsamında meslek mensubu olarak nitelenen muhasebeci ve mali müşavirlerin çok çeşitli mevzuat gereği yoğun çalışma yapmak zorunda oldukları ve dinlenemedikleri ve yoğun iş stresi yaşadıkları ileri sürülerek daha verimli ve sağlıklı çalışmalarını sağlamaya yönelik olarak mali tatil ihdas edilmiş ve buna dair 5604 sayılı Malî Tatil İhdas Edilmesi Hakkında Kanun, 28.03.2007 tarih ve 26476 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak aynı tarih itibariyle yürürlüğe girmiştir. Öte yandan kanunun verdiği yetkiye istinaden mali tatilin uygulanmasına ilişkin usul ve esasların belirlendiği 1 seri nolu genel tebliğ Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılmış ve 30 Haziran 2007 tarihli ve 26568 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
Türk Maliye tarihinde bir ilk olduğu anlaşılan mali tatil, ilk kez 2007 yılının Temmuz ayında uygulanmaya başlamıştır. İlk uygulama olması sebebiyle bazı sorunların yaşanması muhtemeldir. Ancak burada üzerinde durulması gereken önemli husus kanunun, mükellef ve sorumluları değil daha ziyade vergi idaresini bağlamasıdır. Diğer bir ifadeyle her ne kadar kanunda belirtilen bazı işlemler (beyanname verme, ödeme, uzlaşma talep, cezalarda indirim talep süresi, kayıt ve bildirim süreleri gibi) mali tatil süresinde yapılmayacak olsa da mükelleflerin istemesi durumunda bu sürede de beyanname ve bildirim verme, bunlara ilişkin ödeme yapma imkanları vardır. Mükellef ve sorumlular bu imkanı kullanmak yerine yasanın öngörmüş olduğu gibi beyanname ve bildirim verme, vergi ödeme işlemlerini mali tatilin bitmesinden sonraki 7 günlük sürede yapmayı da tercih edebilirler. Her ne kadar vergiyle ilgili maddi ve şekli ödevler kanunlar tarafından mükellef ve sorumlulara yüklenilmiş olsa da bu ödevler, genel olarak muhasebeci ve mali müşavirler tarafından fiilen yerine getirilmektedir. Dolayısıyla bu işlemlere zaman ayırmak, emek sarfetmek, yükümlülükleri takip etmek ve zamanında sonuçlandırmak görevleri muhasebeci ve mali müşavirlere düşmektedir. Bu sebeple mali tatil daha ziyade meslek mensupları açısından önem arz etmektedir.
Mali tatilin, vergisel işlemler yanında mükelleflerin sigorta yükümlülüklerine ilişkin düzenlemeleri de söz konusu olup bu konudaki uygulamalara yönelik olarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca aynı tarihli ve sayılı Resmi Gazetede tebliğ yayımlanmıştır.
Bu yazımızda mali tatilin vergi konusundaki düzenlemelerinin uygulanmasıyla ilgili hususlara yer verilmiştir.
II- MALİ TATİLİN UYGULANACAĞI TARİH ARALIĞI (DÖNEM)
5604 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin (1) numaralı fıkrasında, "Her yıl temmuz ayının birinden yirmisine kadar (yirmisi dahil) malî tatil uygulanır. Haziran ayının son gününün tatil günü olması halinde, malî tatil, temmuz ayının ilk iş gününü takip eden günden başlar." hükmü yer almaktadır.
Bu yıl (2007) 30 Haziran günü, resmi tatil olan Cumartesi gününe rastlamaktadır. Temmuz ayının ilk iş günü ise 2 Temmuz Pazartesi’dir. Bu durumda 2007 yılında mali tatil, 3 Temmuz 2007, Salı gününde başlayacak ve 20 Temmuz 2007, Cuma gününe kadar (bu tarih dahil) devam edecektir.
III- MALİ TATİL KAPSAMINDA OLMAYAN SÜRELER
5604 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin (7) numaralı fıkrasında, "Gümrük idareleri, il özel idareleri ve belediyeler tarafından tarh ve/veya tahsil edilen vergi, resim ve harçlarla ilgili olarak malî tatil uygulanmaz." hükmüne yer verilmiştir.
Bu durumda,
ü gümrük idareleri,
ü il özel idareleri ve
ü belediyeler
tarafından tarh ve/veya tahsil edilen (ithalde alınan katma değer vergisi, emlak vergisi, çevre temizlik vergisi gibi) vergi, resim ve harçlar hakkında mali tatil uygulanmayacaktır.
Kanunda açıkça belirtilmemiş olmakla birlikte 1 nolu Genel Tebliğde kaynak kullanımı destekleme fonu kesintisi bildirim ve ödeme süreleri ile özel kanunlarda belirtilen ödeme süreleri konusuna açıklık kazandırılmıştır. Tebliğle getirilen düzenlemeye göre, kaynak kullanımını destekleme fonu kesintilerine ilişkin olarak verilmesi gereken bildirimlerin verilme ve ödeme süreleri de mali tatil nedeniyle uzamayacaktır. Benzer şekilde özel kanunlarında ödeme süreleri tespit edilmemiş amme alacaklarının, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tayin edilen ödeme sürelerinin mali tatile rastlaması halinde bu alacaklar için belirlenen ödeme sürelerinin, mali tatil sebebiyle uzaması söz konusu olmayacaktır.
IV- MALİ TATİL NEDENİYLE UZAYAN SÜRELER
5604 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin (2) numaralı fıkrasına göre, son günü mali tatile rastlayan aşağıda belirtilen süreler, mali tatilin son gününü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzamış sayılacaktır.
Burada uzayan süreleri dört kategoride irdelemek mümkündür.
ü Beyanname verme süresi (Beyana dayalı tarhiyatta, kanuni süresinde verilmesi gereken beyannamelerde; banka ve sigorta muameleleri vergisi, özel iletişim vergisi, şans oyunları vergisi gibi)
ü Ödeme süresi (ikmalen, re’sen ve idarece tarh edilen ve vadesi mali tatile rastlayan vergi, resim ve harçlar ile bunlara bağlı vergi cezaları ve gecikme faizleri)
ü Müracaat (başvuru) süresi (uzlaşma ve cezalarda indirimden yararlanmada talep süreleri)
ü Devamlı bilgi verme süresi
Bu sürelerin son gününün mali tatile rastlaması durumunda süreler, 27 Temmuz 2007 Cuma gününe (bu gün dahil) kadar uzayacaktır.
Mali Tatil Sebebiyle Uzaması Sözkonusu Olmayan Süreler:
5604 sayılı kanunda aşağıda belirtilen sürelerin mali tatil nedeniyle uzayıp uzamayacağı açıkça belirtilmemiştir. Özellikle gerekçesinde muhasebeci ve mali müşavirlerin iş yoğunluğunu, stresini azaltmak dinlenmelerine imkan vermek için ihdas edildiği belirtilen mali tatil kanununun, meslek mensuplarının işleriyle doğrudan ilgisi olmayan aşağıdaki sürelerle ilgili açık bir belirleme yapmaması normal karşılanmalıdır. Dolayısıyla bu sürelerin mali tatil sebebiyle uzamaması gerekir. Bununla birlikte kanuna bağlı olarak çıkarılan 1 seri nolu Genel Tebliğde bu konuya açıklık getirilmiş ve aşağıdaki sürelerin mali tatil sebebiyle uzamayacağı belirtilmiştir.
ü Özel tüketim, banka ve sigorta muameleleri, özel iletişim ve şans oyunları vergilerine ilişkin beyanname verme ve ödeme süreleri,
ü İcra yoluyla yapılan satışlarda katma değer vergisi uygulamasına yönelik (5) No.lu Katma Değer Vergisi Beyannamesinin verilme ve ödeme süresi.
ü Sürekli beyanname vermek zorunda olmayan resmi kuruluşlar tarafından müzayede mahallerinde yapılan satışlar karşılığı tahsil edilen katma değer vergisinin 15 nolu KDV kanunu genel tebliğinin I/3 bölümünde belirtilen ödeme süresi,
ü 1512 sayılı Noterlik Kanununun 118 inci maddesine göre noterler tarafından tahsil edilen damga vergisi ve harç bedellerinin anılan Kanunun 119 uncu maddesi uyarınca ilgili vergi dairesine bildirilmesine ilişkin olarak verilecek beyannameler
ü Süreksiz yükümlülük şeklinde değerlendirilen ve 492 sayılı Harçlar Kanununa göre verilen (1), (2) ve (4) No.lu Beyannamelerin verilme ve ödeme süreleri,
ü Kanuni süresinden sonra kendiliğinden veya pişmanlık talepli olarak verilen beyannamelerin ödeme süresi.
V- MALİ TATİL SEBEBİYLE İŞLEMEYEN SÜRELER
5604 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin (3) numaralı fıkrasında, "Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirli sürelerde yapılması gereken muhasebe kayıt süreleri, bildirim süreleri ve vergiyle ilgili işlemlere ilişkin dava açma süreleri malî tatil süresince işlemez. Belirtilen süreler malî tatilin bitiminden itibaren tekrar işlemeye başlar." hükmüne yer verilmiştir.
Muhasebe Kayıt Süreleri
Vergi Usul Kanununun (VUK) 219’uncu maddesinde belirtilen “on” ve “kırkbeş” günlük süreler mali tatil süresince işlemez, işlemeyen süreler 20 Temmuz’dan itibaren işlemeye başlar.
Bildirme Süreleri
VUK.’nun 153 ila 167’inci maddelerinde belirtilen ve aşağıda gösterilen işlemlerle ilgili bildirme süreleri mali tatil süresince işlemez, işlemeyen süreler20 Temmuzdan itibaren işlemeye başlar.
işe başlama, işe başlama tarihinden itibaren on gün içinde
adres ve iş değişiklikleri olayın vukuu tarihinden itibaren bir ay içerisinde
işletme değişikliği
işi bırakma
tasfiye, iflas, nakil, ölüm
bina ve arazi değişiklikleriyle inşaatın bittiği, kısmen kullanılmaya başlandığı tarihten itibaren iki ay
diğer değişikliklerde tadili gerektiren halin vukuu tarihinden başlayarak iki ay



Dava Açma Süreleri
2577 sayılı İdari Yargılama Usul Kanununun (İYUK) 7’nci maddesi hükmüne göre vergi mahkemelerine dava açma süresi 30 gündür. Dava açma süresinin mali tatile rastlaması halinde süre, mali tatil süresince işlemeyecek, mali tatilin bitiminden itibaren tekrar işlemeye başlayacaktır.
Mali tatil nedeniyle uzayan dava açma süresinin son gününün 2577 sayılı İYUK’nun 61’inci maddesinde geçen çalışmaya ara verme süresine (1Ağustos-5Eylül) rastlaması durumunda ise dava açma süresi, çalışmaya ara vermenin sona erdiği günü izleyen günden (5 Eylül) itibaren yedi gün uzayacaktır. Böyle bir durumda dava açma süresi sonu 12 Eylül günü olacaktır.
VI-MALİ TATİL SÜRESİNCE VERGİ İNCELEMESİ
5604 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin (4) numaralı fıkrasında, "Mahkeme kararı veya Cumhuriyet Savcılıklarının talebi üzerine ya da Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre yapılan aramalı incelemeler hariç olmak üzere, malî tatil süresince inceleme amacıyla defter ve belgelerin ibrazı talep edilemez, mükellefin işyerinde incelemeye başlanılmaz." hükmüne yer verilmiştir.
Bu durumda mali tatil süresince;
ü Mahkeme kararı veya Cumhuriyet Savcılıklarının talebi üzerine,
ü Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre yapılan aramalı incelemeler
hariç mükellefin işyerinde incelemeye başlanılmayacak ve inceleme amacıyla defter ve belgelerin bu süre içinde ibrazı istenilmeyecektir.
Öte yandan mali tatilden önce başlanılmış olan bir incelemeye bu süreden önce ibraz edilen defter-belge üzerinde devam edilebilecektir. Bununla birlikte mali tatil süresi içinde mükelleften ilave defter, belge ve bilgi talep edilemeyecektir. Ayrıca mükellef veya vergi sorumlusu, inceleme sonucunda tespit edilen hususların yer aldığı tutanağı imzalamaya mali tatilde davet edilemeyecektir.
Defter ve belge ibrazı mali tatilden önce mükellef veya sorumluya tebliğ edilmiş ve verilen sürenin son günü mali tatile rastlamışsa mükellef veya sorumlu defter ve belgelerini ibraz ve inceleme için arz ödevini mali tatilin son gününden itibaren 7 günlük sürede yerine getirebilecektir.
Mali tatil ile esasen mükellef ve sorumlulara belirli bir süre için bir kısım ödevlerini erteleme imkan ve hakkı getirilmiştir. Bu hakların kullanılması mükellef ve sorumlular için bir zorunluluk değildir. Böyle olması da düşünülemez. Ancak mükellef ve sorumlulara tanınan bu hakların kullanımı açısından vergi idaresinin gerekli özeni göstermek yükümlülüğü vardır. Bununla birlikte kanımızca, mükelleflerin, yapılmakta olan bir incelemenin daha erken bitirilmesini teminen devam eden incelemeye ilişkin gerekli ilave defter, bilgi ve belgeleri inceleme için denetim elemanlarına arz etmesi, inceleme tutanaklarını imzalaması mümkündür.
VII- MALİ TATİL SÜRESİNCE BİLGİ İSTEME VE TEBLİGAT İŞLEMLERİ
5604 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin (5) numaralı fıkrası, "Tatil süresince, vergi ve ceza ihbarnameleri ile mahsup taleplerine yönelik olanlar hariç, bilgi isteme talepleri mükelleflere, vergi ve ceza sorumlularına bildirilmez. Ancak tatil süresi içinde gerçekleşen tebligat işlemlerinde süre, malî tatilin son gününden itibaren işlemeye başlar." hükmünü ihtiva etmektedir.
Bu hüküm uyarınca vergi/ceza ihbarnameleri, mali tatil süresi içinde mükellefler ile vergi ve ceza sorumlularına bildirilmeyecektir. Bununla birlikte tebligatın mali tatil süresi içinde gerçekleşmiş olması durumunda süreler, mali tatil süresince işlemeyecek mali tatilin son gününden itibaren işlemeye başlayacaktır.
Bilindiği üzere, ikmalen, re'sen veya idarece yapılmış olan tarhiyatlara karşı mükelleflerin kendilerine tanınan dava açma, cezada indirim ve uzlaşma talep etme haklarından herhangi birini kullanma süresi bu tarhiyatlara ilişkin vergi/ceza ihbarnamesinin mükellef veya sorumluya tebliğ tarihinden itibaren 30 gündür. Bu tür ihbarnamelerin mükellef veya sorumluya mali tatil süresi içinde tebliğ edilmiş olması durumunda söz konusu süre, mali tatilin son gününden itibaren işlemeye başlayacaktır. Bu durum bilgi isteme talepleri için de geçerli olacaktır.
Ancak, mahsup taleplerine yönelik bilgi isteme talepleri, mali tatil süresi içerisinde de ilgililere bildirilebilecektir. Ayrıca mahsup talebine ilişkin bilgi isteme yazıları mali tatil süresinden önce veya mali tatil süresi içerisinde tebliğ edilmiş olsa da normal süre, mali tatil nedeniyle uzamaz.
VIII-MALÎ TATİLDEN HEMEN SONRAKİ YEDİ GÜN İÇİNDE SONA EREN KANUNİ VE İDARİ SÜRELER
5604 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin (6) numaralı fıkrası, "Malî tatilin sona erdiği günü izleyen yedi gün içinde biten bu madde kapsamındaki kanuni ve idari süreler, malî tatilin son gününü izleyen tarihten itibaren yedinci günün mesai saati bitiminde sona ermiş sayılır." hükmünü içermektedir.
Bu hükme göre, mali tatilin sona erdiği günü (2007 yılı için 20 Temmuz ) izleyen yedi gün içinde ( yani 2007 yılı için, 27 Temmuz 2007 tarihine kadar) biten kanuni ve idari süreler, mali tatilin son gününü izleyen tarihten itibaren yedinci günün (27 Temmuz 2007 tarihi dahil) mesai saati bitiminde sona erecektir. Temmuz ayının 23 ve 24’üne kadar verilmesi gereken Haziran ayına ilişkin muhtasar ve katma değer vergisi beyannameleri, bu günler mali tatili izleyen 7 günlük süre içinde kaldığından 27 Temmuz akşamına kadar verilebilecektir.
IX-MALÎ TATİL SEBEBİYLE VERİLME SÜRESİ UZAMIŞ OLAN BEYANNAMELERE İLİŞKİN VERGİLERDE ÖDEME SÜRESİ
5604 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin (8) numaralı fıkrasında, "Beyana dayanan ve beyanname verme süresi malî tatil nedeniyle uzamış olan vergilerde ödeme süresi (aynı ay içerisinde kalmak kaydıyla), uzayan beyanname verme süresinin son gününden itibaren üçüncü günün mesai saati bitimine kadar uzamış sayılır." hükmüne yer verilmiştir.
Buna göre, verilme süresinin son günü mali tatile (2007 yılı için 03-20 Temmuz) veya mali tatilin son gününü izleyen yedi güne (2007 yılı için, 21-27 Temmuz) rastlayan vergilere ilişkin beyannamelerin verilme süresi 2007 yılı için; 27 Temmuza, bu beyannamelere göre tahakkuk eden vergilerin ödeme süresi de 30 Temmuza kadar uzamış sayılacaktır.
Kanunlara göre, 2007 yılı için mali tatil sayılan 03-20 Temmuz döneminde verilmesi gereken beyannamelerin mali tatil kanunu sebebiyle bu sürede verilmemesi yasal hak olarak belirlenmiş olsa da mükellef veya sorumlularca istenirse bu beyannameler mali tatil süresi içerisinde de verilebilir. Bu şekilde verilen beyannamelere göre tahakkuk eden vergiler, en geç 5604 sayılı Kanuna göre belirlenen sürelerde ödenebilecektir. Bununla birlikte isteyen mükellefler bu vergileri söz konusu sürelerden önce de ödeyebileceklerdir.
X-DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
Vergi kanunlarında mükellef ve sorumlulara yüklenilmiş ödevlerin 20 günlük bir tatil bittikten sonra 7 günlük bir sürede yapılmak üzere ertelenmesi şeklinde nitelenebilecek olan mali tatil, 5604 sayılı kanunla Türk Mali Tarihinde bir ilk olarak vergi sistemimizde yerini almıştır.
2007 yılı için 3 ila 20 Temmuz dönemini kapsayan 14 iş günü ve hafta sonu tatilleriyle birlikte toplam 18 günlük bir dönemi kapsayan mali tatil süresince, beyanname ve bildirim verme süreleri, ödeme, uzlaşma ve cezalarda indirim talep etme, devamlı bilgi vermeye ilişkin süreler mali tatilin son gününden itibaren 7 gün uzayacak, muhasebe kayıt, bildirim ve dava açma süreleri mali tatil süresince işlemeyecek, mali tatil bittikten sonra işlemeye başlayacak, mahkeme kararı ve Cumhuriyet savcılığının talebi üzerine yapılması gerekenler ile aramalı incelemeler hariç vergi incelemesi için defter ve belge ibrazı istenmeyecek, incelemeye başlanmayacak, mükellefler inceleme tutanağını imzaya davet edilmeyecek ve mükellef tarafından talep edilmedikçe uzlaşma yapılmayacaktır. Öte yandan vergi ceza ihbarnameleri ve mahsup taleplerine yönelik olmayan bilgi talepleri mükellef veya sorumlulara bildirilmeyecektir. Mükellef ve sorumlulara ve bunların ödevlerini, fiilen yerine getirmede görev alan meslek mensuplarına tanınmış bu hakların idareye bir yükümlülük getirdiği ancak mükellef ve sorumlulara tercih hakkı verdiği açıktır. Diğer bir ifadeyle mükellef ve sorumlular ertelenen ödevlerini mali tatilde ifa edebilme ihtiyarına sahiptirler.
Mali tatilin vergi idaresine ve çalışanlarına, meslek mensuplarına ve dolayısıyla mükellef ve sorumlulara neler getireceği, faydaları ve doğuracağı sorunları bugünden kestirmek zor olsa gerek. 2007 yılının Temmuz ayında gerçekleşecek olan ilk uygulamadan sonra mali tatil konusunda daha somut değerlendirmeler yapmak mümkün olabilecektir.