ARABULUCULUK SÖZLEŞMESİ -MAHKEME KARARI SAYILMASI

[Ahmet Barlak]

ÇALIŞANLARA ÖDENEN TAZMİNATLARDA VE İKALE BEDELLERİNDE GELİR VERGİSİ İSTİSNASI
Gelir Vergisi Kanunu 25.maddesi uyarınca aşağıda yazılı tazminat ödemeleri vergiden istisnadır.

- Ölüm, engellilik ve hastalık sebebiyle verilen tazminat

- 4857 sayılı İş Kanunu’na göre ödenen işe başlatmama tazminatı

- 1475 sayılı İş Kanunu’na göre ödenmesi gereken kıdem tazminatları

- 854 sayılı Deniz İş Kanununa göre ödenmesi gereken kıdem tazminatları

- 5953 sayılı Basın Kanuna göre ödenen kıdem tazminatlarının hizmet erbabının 24 aylığını aşmayan miktarları

Gelir Vergisi Kanununun 61'inci maddesinde, "Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.

Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.’’ denilmektedir.

Bu çerçevede ücret kapsamında değerlendirilen;

a) 1475 ve 854 sayılı Kanunlar uyarınca ödenmesi gereken kıdem tazminatları,

b) 5953 sayılı Kanun uyarınca yapılan ve çalışanın son brüt ücreti üzerinden hesaplanan ve ödenen 24 aylık tutarı aşmayan kıdem tazminatları gelir vergisinden istisna edilecektir.

7103 sayılı Kanunla 193 sayılı Kanunun 25 inci maddesinin birinci fıkrasının yeniden düzenlenen (7) numaralı bendinin (a) alt bendi ile 1475, 854 ve 5953 sayılı Kanunlara göre ödenen kıdem tazminatlarına uygulanacak istisnaya ilişkin düzenleme aynen korunmuştur.

1475 ve 854 sayılı Kanunlar uyarınca, hizmet erbabının çalıştığı süre ve kıdem tazminatına esas ücreti dikkate alınarak hesaplanan ve ödenen kıdem tazminatları istisna kapsamına girmekte olup hesaplanan bu tutarları aşan ilave ödemeler ise ücret kapsamında değerlendirilmek suretiyle vergilendirilecektir. Dolayısıyla, hizmet erbabının kıdem tazminatına esas ücretine göre hesaplanan ve en yüksek Devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenen azami emekli ikramiyesi tutarını aşan ödemelerde ise en yüksek Devlet memuruna ödenen azami emekli ikramiyesi kadarlık kısmı istisnaya konu edilecek, aşan kısmı ise ücret olarak vergilendirilecektir.

Kıdem tazminatının yıllık miktarı 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi en yüksek Devlet memuruna 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenecek azami emekli ikramiyesini geçemez. Bu tutar, 1/7/2020 tarihi itibariyle 7.117,17 TL’dir.

Çalışma hayatında hizmet erbabına işten ayrılma, emekli olma, dava açılmaması vb. nedenlerle karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi ödemeler yapılabilmektedir. 193 sayılı Kanunun 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (7) numaralı bendinin (b) alt bendinde yapılan düzenleme ile bu ödemelerin de çalışanın tabi olduğu mevzuata göre kıdem tazminatına ilişkin istisna tutarının hesabında dikkate alınması gerektiği hususuna açıklık getirilmiştir. Buna göre, anılan Kanunlar uyarınca ödenecek kıdem tazminatlarından gelir vergisinden istisna edilecek tutar hesap edilirken, yukarıda sayılan ödemeler de dahil edilerek ödemelerin toplamı üzerinden istisna uygulanacak, tavanı aşan tutarlar ise ücret olarak gelir vergisine tabi tutulacaktır.

7103 sayılı Kanunla 193 sayılı Kanunun 25 inci maddesinin 7. Fıkrasına b bendi eklenmiş;

karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen,

- Karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar

- İş kaybı tazminatları,

- İş sonu tazminatları,

- İş güvencesi tazminatları gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemeler ve yardımlar da hizmet erbabının tabi olduğu mevzuata göre GVK 25.maddesinin 7 (a) alt bendinde belirtilen istisna tutarının hesabında dikkate alınmak şartıyla, gelir vergisinden istisna edilmiştir.



Örnek 1-

İşyerinde 10 yıl süreyle çalıştıktan sonra 12/08/2020 tarihinde işten ayrılan Bay (H)’ye, işvereni tarafından 1475 sayılı Kanun uyarınca, kıdem tazminatına esas brüt ücreti olan 5.000 TL üzerinden 50.000 TL kıdem tazminatı ile karşılıklı sonlandırma sözleşmesine (ikale) istinaden 30.000 TL ikale tazminatı olmak üzere toplam 80.000 TL ödeme yapılmıştır.

12/08/2020 tarihi itibariyle 657 sayılı Kanuna tabi en yüksek Devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenecek azami emekli ikramiyesi tutarı 7.117,17 TL dir.

Bay (H)’ye yapılan 80.000 TL lik ödemenin gelir vergisinden istisna edilecek tutarı aşağıdaki gibi olacaktır.

Kıdem tazminatı tutarı 50.000,00 TL

İkale tazminatı 30.000,00 TL

Ödenen toplam tutar 80.000,00 TL

Vergiden istisna edilecek tutar (7.117,17x10=) 71.171,70 TL

Vergiye tabi tutar (80.000- 71.171,70 =) 8.828,30 TL



Örnek 2-

İşyerinde 10 yıl süreyle çalıştıktan sonra 12/08/2020 tarihinde işten ayrılan Bay (H)’ye, işvereni tarafından 1475 sayılı Kanun uyarınca, kıdem tazminatına esas brüt ücreti olan 3.000 TL üzerinden 30.000 TL kıdem tazminatı ile karşılıklı sonlandırma sözleşmesine (ikale) istinaden 15.000 TL ikale tazminatı olmak üzere toplam 45.000 TL ödeme yapılmıştır.

12/08/2020 tarihi itibariyle 657 sayılı Kanuna tabi en yüksek Devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenecek azami emekli ikramiyesi tutarı 7.117,17 TL dir.

Bay (H)’ye yapılan 45.000 TL lik ödemenin gelir vergisinden istisna edilecek tutarı aşağıdaki gibi olacaktır.

Kıdem tazminatı tutarı 30.000,00 TL

İkale tazminatı 15.000,00 TL

Ödenen toplam tutar 45.000,00 TL

Vergiden istisna edilecek tutar (7.117,17x10=) 71.171,70 TL

Toplam ödenen tutar (45.000.-TL), vergiden istisna edilebilecek tutarın (71.171,70 TL) altında kaldığından 15.000 TL ikale tazminatının tamamı istisna kapsamında olacaktır.

SMMM Lütfi GÜLBENK