İşverenlerin Hoşuna Gitmeyen İki Uygulama: Evlilik Nedeniyle ve 15 Yıl Çalışmaya Kıde

[Muradiye Karabulut]

İşverenlerin Hoşuna Gitmeyen İki Uygulama: Evlilik Nedeniyle ve 15 Yıl Çalışmaya Kıdem Tazminatı



İşverenlerin Hoşuna Gitmeyen İki Uygulama: 

“Evlilik Nedeniyle ve 15 Yıl Çalışmaya” Kıdem Tazminatı 

Burada sözünü edeceğimiz Kıdem tazminatına ilişkin iki düzenleme işverenlerin çok da hoşuna gitmemektedir. Hani, pek de haksız sayılmazlar! Her şeyden önce bu olgu, hiç hesapta olmayan bir şekilde ‘pat’ diye önlerine gelmektedir. Üstelik ihbar öneli olmadığı için de eğer ayrılacak kişi işleri devir veya başka bir benzer nedenle bir müddet daha çalışması gereken personel ise işveren aniden tazminat ödemenin yanında, bir de değerli gördüğü bir elemanını kaybederek daha da güç durumda kalmaktadır. Öte yandan gerçekten de bu amacı dışında kullanılmaya müsait iki düzenlemedir ki; genelde işçiler tarafından tazminat alarak işten ayrılma aracı olarak kullanılmakta, çokça da daha iyi ücretle başka bir iş bulunması halinde bu yola başvurulmaktadır.

1. Evlilik Nedeniyle Kıdem Tazminatı

4857/120 (Eski İş Kanunu'nun 14. Mad.) hükmü 'kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi' şeklindedir. 

* Evlenme nedeniyle kıdem tazminatı alarak işten ayrılan kadın işçinin daha sonraki dönemlerde çalışma hakkını kaybettiğinden söz edilemez. Önceki işinden ayrıldıktan hemen sonra, işten ayrıldığının ertesi günü dahi kolaylıkla yürütebileceği yeni bir iş bularak çalışmasını da sürdürebilir

* Evlilik nedeniyle iş sözleşmesini sona erdirmek isteyen kadın işçinin evlilik tarihini takip eden bir yıl içinde olmak kaydıyla istediği gün, işverenliğe dilekçe ve ekinde evlenme cüzdan fotokopisini içerecek şekilde müracaat ederek, kıdem tazminatı talep etmesi gerekir. 

Çalışanlar Dikkat! Burada çalışanları da uyarmamız gerekiyor. Şöyle ki; kocasından boşanarak çok kısa bir süre sonra boşandığı kocasıyla tekrar evlenen kadın işçinin kıdem tazminatı alması bir hakkı kötüye kullanılmasıdır ki; böyle bir durumda işveren, -kanıtlaması şartıyla- ödeme yapmaktan imtina edebilir, ödeme yapılması halindeyse bunu geri isteyebilir. 

Ayrıca yeri gelmişken belirtelim ki, ‘bebeğine bakmak için işini bırakan kadın işçiye’ kıdem tazminatı ödenmez!

2. Onbeş Yıl Çalışmaya Kıdem Tazminatı!
SGK,15 yıl ve 3600 gün sayısını doldurup yaşını bekleyen sigortalılara 4857/120(1475/14) gereği ‘kıdem tazminatı alabilir’ yazısı vermektedir. Bu yazı işverenliğe ibraz edildiği takdirde Kıdem-tazminatının ödenmesi gerekmektedir.(Halen SGK, 08.09.1999 tarihinden önce çalışmaya başlayanlar için en az 15 yıllık sigortalılık süresi ve 3600 prim ödeme gün sayısı, 08.09.1999 tarihinden sonra çalışmaya başlayanlar içinse yaş şartı dışında kalan sigortalılık süresi ile prim ödeme gün sayısı koşullarını yerine getirdikleri tarihte kıdem tazminatına ilişkin yazı vermektedir.)

Çalışanlar Dikkat! Burada çalışanları da uyarmamız gerekiyor. Şöyle ki; işçininbir başka işte çalışmak maksadıyla kıdem tazminatını alarak işten ayrılması bir hakkı kötüye kullanılmasıdır ki; böyle bir durumda -kanıtlaması şartıyla- işveren, ödeme yapmaktan imtina edebilir, ödeme yapılması halindeyse bunu geri isteyebilir. Elbette ki, çalışma hakkı ilelebet kısıtlanamaz ama sonuçta çalışanlara kanunla sağlanan bu hak; emeklilik nedeniyle işten ayrılmakla ilgili yoksa bunu bir iş değiştirme aracı olarak kullanmak doğru değil! İşçinin, tazminatını almasının hemen ardından işverenin de kabulü ile aynı işyerinde veya makul bir süre geçtikten sonra bir başka işte çalışmasında ise bir engel yok!

Mehmet Ali METİNYURT
Bakanlık E.Baş İş Müfettişi/İş Müşaviri