ARAÇ KİRA SÖZLEŞMELERİNDE DAMGA VERGİSİ

[Muradiye Karabulut]

DAMGA VERGİSİNİ KİM ÖDER ?

Veysi Seviğ - 27 Temmuz 2005 - Dünya

Damga Vergisi Yasası'nın 3'üncü maddesi uyarınca bu verginin mükellefi,
kağıtları imza edenlerdir. Bazı hallerde damga vergisine tabi olan kağıtlarla
ilgili olarak, verginin bir tarafça üstlenileceği yönünde sözleşmelere özel
hükümler konulmakta, bunun sonucunda damga vergisinin ödenmemesi
halinde mevcut özel hüküm çerçevesinde diğer tarafın sorumlu olacağı ifade
edilmektedir.

Oysa Vergi Usul Yasası'nın 8'inci maddesi hükmü gereği olarak "Vergi
kanunlarıyla kabul edilen haller müstesna olmak üzere, mükellefiyete veya
vergi sorumluluğuna müteallik özel mukaveleler vergi dairelerini bağlamaz."
Gerçekte gerek mükellefiyet gerekse sorumlulukla ilgili esaslar vergi yasaları
ile belli edilir. Vergi yasaları ile belli edilen haller dışında mükellef veya
sorumluların, bunları özel mukavelelerle değiştirmeleri, mükellef ve sorumlu
sıfatından doğan görevleri başkasına aktarmaları mümkün değildir. Eğer bu
tarz bir mukavele yapılmışsa bu, vergi dairesini bağlamaz. Vergi uygulaması
bakımında geçerlilik taşımaz.
Diğer yandan söz konusu yasanın 24'üncü maddesi uyarınca "Vergiye tabi
kağıtların damga vergisinin ödenmemesinden veya noksan ödenmesinden
dolayı alınması lazım gelen vergi ve cezadan, mükelleflere rücu hakkı olmak üzere kağıtları ibraz edenler sorumludur."
Yasal düzenleme gereği "Birden fazla kişi tarafından imza edilen kağıtlara ait
vergi ve cezanın tamamında imza edenler müteselsilen sorumludurlar. Bunlar
arasında vergiden müstesna olanların bulunması damga vergisinin noksan
ödenmesini gerektirmez. "Bu bağlamda" damga vergisinden muaf
kuruluşlarca kişilerin "Damga Vergisine Tabi Kağıtları" belirleyen (1) sayılı
tabloda yer alan işlemleriyle ilgili olarak düzenlenen ve sadece bu kurumların
imzasını taşıyan kağıtlara ait verginin tamamı kişiler tarafından ödenir. Ancak
yine yasal düzenleme gereği olarak "bu bağıtlara ait verginin hiç ödenmemesi
veya noksan ödenmesi halinde vergi ve cezanın tamamından kişilerle birlikte
kurumlar müteselsilen sorumludurlar." (Damga Vergisi Yasası Madde: 24)
Mevcut yasal düzenlemeden de anlaşılacağı üzere kağıt üzerinde yer alan
imza sahiplerinin tamamı damga vergisinden müteselsilen sorumlu
olmaktadırlar. Burada bir başka özellik de kağıdı imzalamaları nedeniyle
mükellef durumunda olan kişiler aralarında vergilerin paylaşılmasına ilişkin
olarak yaptıkları sözleşmelerin geçerli olmayacağıdır. Bir başka anlatımla bu
tür sözleşmeler vergi idaresi açısından bir önem taşımamaktadır.
Dolayısıyla Vergi Usul Yasası'nın 8'inci maddesinde de hükme bağlandığı
üzere damga vergisinin mükellefleri arasında yapılan sözleşmelerin vergi
dairesi tarafından yapılacak tarhiyatlarda gerekçe olarak gösterilmesi imkanı
bulunmamaktadır.