|
SERBEST MESLEK KAZANÇ DEFTERİ İŞYERİNDE BULUNDURUL
Gelir İdaresi'nin görüşü
Oysa Gelir İdaresi Başkanlığı, Samsun Vergi Dairesi Başkanlığı'na göndermiş olduğu
17.03.2006 tarihi ve B.07.1.GİB.0.30/3025-353-746/018894 sayılı yazısında da, idari
görüşünü yukarıdaki görüşlerimiz paralelinde açıklamıştır. Gelir İdaresi Başkanlığının,
aslında bir Sirküler veya İç Genelge konusu yapması gereken bu yazısında özetle şöyle
denilmektedir:
“İşyerinde bulundurulmaması ve günü gününe kayıt edilmemesi halinde özel usulsüzlük
cezası kesilecek defterler, Maliye Bakanlığınca kendisine verilen yetkiye dayanılarak ihdas
edilip tutulma ve günü gününe kayıt edilme zorunluluğu getirilenlerdir. Ancak Serbest Meslek
Kazanç Defteri, kayıtların günü gününe yapılması zorunlu olan bir defter olmakla birilikte
Maliye Bakanlığı'nın yetkisine dayanılarak ihdas edilmiş bir defter değildir.
Serbest Meslek Kazanç Defterini işyerinde bulundurma zorunluluğu bulunmamaktadır.
Ancak, mükelleflere Serbest Meslek Kazanç Defterinin ibrazı için münasip bir mühlet
verilecek ve bu süre içerisinde ibraz görevini yerine getirmeyen mükellefler adına mükerrer
355’nci madde uyarınca özel usulsüzlük cezası kesilecektir. Ayrıca Serbest Meslek Kazanç
Defterinin günü gününe tutulmadığının, kayıt nizamına uyulmadığının tespiti halinde aynı
kanunun 352’nci maddesinin birinci derece usulsüzlük ilgili 6 numaralı bendi uyarıca birinci
derece usulsüzlük cezası kesilmesi gerekmektedir.”
Uygulamada sıkça tereddüt yaşanan bu konunun, bir iç genelge veya bir sirkülerle
açıklanması, pek çok hatalı uygulamayı ve ihtilafı ortadan kaldıracaktır.
Serbest meslek defteri işyerinde olmazsa
02.07.2007 | Bumin Doğrusöz
Vergi Usul Kanunu'nun 353. maddesinin 4 numaralı bendinde, “Günlük kasa defteri, günlük perakende satış ve hasılat defteri, serbest meslek kazanç defteri ile Maliye Bakanlığı'nca tutulma ve günü gününe kayıt edilme mecburiyeti getirilen defterlerin; işyerinde bulundurulmaması, bu defterlere yazılması gereken işlemlerin günü gününe deftere kayıt edilememesi veya yoklama ve incelemeye yetkili olanlara istendiğinde ibraz edilmemesi” hallerinde her tespit için özel usulsüzlük cezası kesilmesi öngörülmüştür. 4. (4108 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle değişen bent) Günlük kasa defteri, günlük perakende satış ve hâsılat defteri ile Maliye Bakanlığınca tutulma ve günü gününe kayıt edilme mecburiyeti getirilen defterlerin; işyerinde bulundurulmaması, bu defterlere yazılması gereken işlemlerin günü gününe deftere kayıt edilmemesi veya yoklama ve incelemeye yetkili olanlara istendiğinde ibraz edilmemesi halleri ile vergi kanunlarının uygulanması bakımından levha bulundurma veya asma zorunluluğu bulunan mükelleflerin bu zorunluluğa uymamaları halinde her tespit için (4369 sayılı Kanunun 19 uncu maddesiyle belirlenen miktar) 10.000.000 lira (378 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2008'den itibaren 149 -YTL) özel usulsüzlük cezası kesilir.(*****)
Ancak bu bent, 4108 sayılı Kanunun 8. maddesi ile 2.6.1995 tarihinden geçerli olmak üzere değiştirilmiş ve bentteki “serbest meslek kazanç defteri” ibaresi metinden çıkartılmıştır.
Bu tarihten sonra bu bende göre ceza uygulaması ancak,
- Günlük kasa defterinin,
- Günlük perakende satış ve hasılat defterinin,
- Maliye Bakanlığı'nca tutulma ve günü gününe kayıt edilme mecburiyeti getirilen defterlerin,
günü gününe tutulmaması veya istendiğinde ibraz edilmemesi halinde kesilebilir hale gelmiştir.
Ceza uygulamasının koşulları
Bu defterlerden ilk ikisi, bir başka deyişle günlük kasa defteri ile günlük perakende satış ve hasılat defteri kaldırıldığından, bu defterlerle ilgili olarak bu cezanın uygulanma olanağı yoktur. Olmayan defteri bulundurmama suçunun cezası nasıl oluyor derseniz, bu soruyu bana değil, yıllardır özenle bu düzenlemeyi kaldırmayı yasa tasarılarına koymayanlara sormanız gerekir?
Üçüncü öngörülen durum olarak, günü gününe kayıt zorunluluğunun ve/veya ibraz etme yükümlülüğünün ihlali nedeni ile cezanın tatbik edilebilmesi, aradaki bağlacın “ve” şeklinde belirlenmiş olması dolayısıyla, hem defterin tutulma zorunluluğunun Maliye Bakanlığı'nca getirilmiş olması ve hem de günü gününe kayıt edilme mecburiyeti öngörülmüş bir defter olması gerekmektedir. Burada düzenlenen suçun oluşabilmesi söz konusu iki şartın birlikte tahakkuku koşuluna bağlanmıştır.
Serbest meslek kazanç defteri ise, gerek tutulma zorunluluğu, gerek günü gününe kayıt zorunluluğu açısından, Maliye Bakanlığınca ihdas olunan bir defter değildir ve bu zorunluluklar doğrudan yasadan kaynaklanmaktadır.
Yasal düzenleme bu şekilde olmakla birlikte, bugüne kadar, yoklamalarda serbest meslek kazanç defterini ibraz etmeyen pek çok serbest meslek erbabına ceza kesildiği görüşmektedir. Doktrinde de, maalesef pek çok yazar, 4108 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonucu oluşan metin açık olmasına rağmen, ya bu konuda tereddüt oluştuğunu yazmakta, ya da Maliye Bakanlığınca tutulma zorunluluğu getirilen ve günü gününe tutulması zorunlu defter için öngörülen cezanın, yasa gereği tutulması zorunlu defterler için de evveliyetle uygulanacağını yazarak, konuyu karmaşık hale getirmektedir. Oysa lafzın açık olduğu yerde, yorum yapılamayacağı gibi, yorum yoluyla ceza da ihdas edilemez.
Gelir İdaresi'nin görüşü
Oysa Gelir İdaresi Başkanlığının, aslında bir Sirküler veya İç Genelge konusu yapması gereken bu yazısında özetle şöyle denilmektedir:
“İşyerinde bulundurulmaması ve günü gününe kayıt edilmemesi halinde özel usulsüzlük cezası kesilecek defterler, Maliye Bakanlığınca kendisine verilen yetkiye dayanılarak ihdas edilip tutulma ve günü gününe kayıt edilme zorunluluğu getirilenlerdir. Ancak Serbest Meslek Kazanç Defteri, kayıtların günü gününe yapılması zorunlu olan bir defter olmakla birilikte Maliye Bakanlığı'nın yetkisine dayanılarak ihdas edilmiş bir defter değildir.
Serbest Meslek Kazanç Defterini işyerinde bulundurma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak, mükelleflere Serbest Meslek Kazanç Defterinin ibrazı için münasip bir mühlet verilecek ve bu süre içerisinde ibraz görevini yerine getirmeyen mükellefler adına mükerrer 355’nci madde uyarınca özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Ayrıca Serbest Meslek Kazanç Defterinin günü gününe tutulmadığının, kayıt nizamına uyulmadığının tespiti halinde aynı kanunun 352’nci maddesinin birinci derece usulsüzlük ilgili 6 numaralı bendi uyarıca birinci derece usulsüzlük cezası kesilmesi gerekmektedir.”
Uygulamada sıkça tereddüt yaşanan bu konunun, bir iç genelge veya bir sirkülerle açıklanması, pek çok hatalı uygulamayı ve ihtilafı ortadan kaldıracaktır.
ERBEST MESLEK KAZANÇ DEFTERİ BİLGİSAYARDA TUTULABİLİR Mİ?
SERBEST MESLEK DEFTERLERİ
MÜTEHARRİK YAPRAKLI OLARAK DA TUTULABİLİR Mİ?
Bazı meslektaşlarımız, kendi Serbest Meslek Defterlerini müteharrik yapraklı olarak onaylatıp, bürolarında bilgisayar ortamında tanzim etmektedirler. Bazı meslektaşlarımız da odamızdan, bu konuda bilgi sahibi olmak istediklerini ifade etmişlerdir. Defter tasdiklerinin yaklaştığı şu günlerde, konu önem arz etmiş bulunmaktadır.
Bilindiği üzere, 3239 sayılı kanunun 16.maddesi ile, V.U.K.nun 183. maddesinin ikinci fıkrası ve üçüncü fıkrası birleştirilerek yeniden düzenlenmiş, yapılan değişiklik sonucu madde;
“Yevmiye Defteri
Madde 183-Yevmiye defteri, kayda geçirilmesi icabeden muamelelerin tarih sırasiyle ve madde halinde tertipli olarak yazıldığı defterdir.
Yevmiye defteri ciltli ve sahifeleri müteselsil sıra numaralı olur. Mükellefler diledikleri takdirde yevmiye defteri ve tutulması zorunlu diğer defterlerini müteharrik yapraklı olarak kullanabilirler” olarak değiştirilmiştir.
Bu konuda, 165 ve yasanın hemen arkasından yayınlanan 167 seri No.lu V.U.K.genel tebliğleri ile de konu hakkında kısa açıklamada bulunulmuştur.
Bu maddede ki, “...tutulması zorunlu diğer defterleri...” ifadesini Yevmiye Defteri ile birlikte tutulacak olan Defteri Kebir ve Envanter defteri olarak algılamamız gerekmektedir. Çünkü, bu ifade Bilanço esasına göre defter tutma bölümünde ve yevmiye defteri maddesinde geçmektedir.
Bilahare, 16.03.2006 tarihli ve 20463 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 203 seri No.lu V.U.K.Genel tebliği ile ; V.U.K.nun 257.maddesinin Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye dayanılarak, işletme hesabı esasına göre tutulacak defterlerin de müteharrik yapraklı olarak kullanılması uygun görülmüştür.
Mevzuatta, Serbest Meslek Defterlerinin müteharrik yapraklı olarak tasdik edilip kullanılabileceğine dair henüz kati bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak, İstanbul Defterdarlığından verilmiş bulunan iki özelgeden birisinde;
“..........Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik işi ile iştigal ettiğinizi belirterek,..........., ciltli matbu defter yerine, sürekli formu notere tasdik ettirerek bilgisayardan yazılmasının mümkün olup olmadığı sorulmaktadır.
..............................
Diğer taraftan, 165 sıra numaralı VUK Genel tebliğinde müteharrik yapraklı defterlerin noterlerce tasdikinde verilen tasdik numarasının da mühürle birlikte her sayfada yer alması gereği belirtilmiş;167 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 3 üncü bölümünde ise müteharrik yapraklı defter kullanacak
mükelleflerin bir yıl içinde kullanacaklarını tahmin ettikleri sayıda yaprakların her sayfasını teker teker tasdik makamının resmi mühürü ile mühürletecekleri, sayfaların sıra numarasıyla teselsül edeceği, tasdikli yapraklar bittiği takdirde yeni yaprakların kullanılmadan önce tasdik ettirileceği açıklanmıştır.
Bu durumda, serbest meslek erbabının yukarıda yapılan açıklamalara göre tasdik ettirecekleri müteharrik yapraklı defterleri kullanmaları mümkündür.......” denilmektedir.
Diğer özelgede ise;
“.............................................................................
Serbest Meslek Kazanç Defterinin mükellef tarafından günü gününe tutulması ve işyerinde bulundurulması şartıyla müteharrik yapraklı olarak bilgisayarda tutulmasında bir sakınca bulunmamaktadır” ifadesi yer almaktadır.
Bundan dolayı, hem meslek mensuplarımızın, hem de serbest meslek mensubu müşterilerinin müteharrik yapraklı Serbest Meslek defteri tasdik ettirmeden önce özelge almaları, özelge almadan müteharrik yapraklı Serbest Meslek Defteri tasdik ettirmemelerinde fayda bulunmaktadır.
Saygılarımla.
Hasan Taslakçı-SMMM
Eğitim Komisyonu Başkanı
Tüdesk 19 No.lu Komite Üyesi
|
SERBEST MESLEK KAZANÇ DEFTERİ İŞYERİNDE BULUNDURUL
