Proforma faturalara kabul niteliğinde verilen şerhlerinveya satıcıya bu yönde gönderilen faksların yada e.postaların damga vergisi açısından değerlendirilmesi
Damga Vergisi Kanunu’nun 1. Maddesine göre; Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtlar Damga Vergisine tabi olup, “kağıtlar” terimi; yazılıp imzalamak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade eder.
Görüldüğü gibi; Kanuna ekli kağıtların damga vergisine tabi olması için bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek şekilde düzenlenerek imzalanmış veya imza yerine geçen işaret konmuş belgeler (elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeler de dahildir) olması gerekmektedir. Bu kapsamda olmayan belgelerin damga vergisine tabi olması sözkonusu değildir.
Aynı Kanunun 2. Maddesine göre; vergiye tabi kağıtlar mahiyetinde bulunan veya onların yerini alan mektup ve şerhlerle, bu kağıtların hükümlerinin yenilenmesine, uzatılmasına, değiştirilmesine devrine veya bozulmasına ilişkin mektup ve şerhler de Damga Vergisine tabidir.
Belli parayı içeren sözleşmeler ve taahhütnameler binde 8,25 oranında damga vergisine tabidir. Sözleşme; iki veya daha çok kimsenin, bir borcu doğurmak, değiştirmek veya ifade etmek üzere karşılıklı olarak anlaşmaları şeklinde tanımlanabilir. Sözleşmede birden fazla taraf bulunması ve bunların karşılıklı rızalarının uyuşması ana unsurlardandır. Sözleşmeler icap (teklif) ve kabulden oluşur. Sözleşmeler genellikle hazırlar arasında yapılır ve karşılıklı olarak imza edilmek suretiyle tekemmül eder. Bununla birlikte icap ve kabul işlemlerinin mektup yoluyla yada yazı göndermek suretiyle yapılması halinde de Kanunun yukarıda belirtilen 2. Maddesi uyarınca damga vergisine tabi sözleşme doğmuş olacaktır.
Konuyla ilgili olarak 17 Seri No’lu Damga Vergisi Genel Tebliğinde aşağıdaki açıklamalar yapılmıştır:
“Mektup veya şerhler esasen damga verginin konusu dışında kalmaktadır. Ancak, 2 nci maddede de belirtildiği üzere;
a) Vergiye tabi kağıt mahiyetinde olan, b) Veya onların yerini alan, c) Veya vergiye tabi kağıtların hükmünü yenileyen, uzatan, değiştiren devreden veya bozan, mektup ve şerhler damga vergisine tabi tutulacaktır.
Diğer taraftan, 2344 sayılı Kanunla, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa bağlı (2) sayılı tablonun IV-Ticarî ve medenî işlerle ilgili kağıtlar bölümünün 9. fıkrasındaki muafiyet hükmü kaldırılmakla, vergiye tabi bir kağıt olan mukavelenamenin yerini alan veya mukavelename mahiyetinde olan akti mutazammın siparişi kabul mektuplarının veya mukavele yerine kaim mektupların, mukavelenameler gibi damga vergisine tabi tutulması sağlanmıştır.
Bilindiği gibi Borçlar Kanunun 1 nci mddesinde aktin inikadı "İki taraf karşılıklı ve birbirine uygun surette rızalarını beyan ettikleri takdirde akid tamam olur. Rızanın beyanı sarih olabileceği gibi zımni dahi olabilir" şeklinde tanımlanmıştır.
Konuya açıklık getirmek bakımından yukarıda anılan hükme dayanarak mukavelenamenin ne olduğunun açıklanmasında yarar vardır.
Bir aktin oluşması için bir tarafın icapta (Teklif) bulunması diğer tarafın ise, bu teklifi kabul etmesi gerekmektedir. İcap ve kabulün yazılı olarak yapılması ve bir kağıtta birleşmesi halinde bu kağıt mukavelenamedir. İcap'ın tek taraflı ve yazılı bir şekilde yapılması halinde bu kağıda teklifname, kabulün ayrı bir kağıtta yapılması halinde de bu kağıda ticari hayatta "Akti mutazammın siparişi kabul mektubu" diğer hallerde ise "Mukavlename yerine kaim mektup" denir.
Bir tarafın yaptığı teklife diğer tarafın kabulünü siparişi kabul mektubu veya başka bir mektup ile bildirmesi bu mektupların damga vergisine tabi tutulması için yeterli değildir. Gerek siparişi kabul mektubunun ve gerekse teklife cevap teşkil eden mektubun mukavelename gibi vergiye tabi tutulabilmesi için, akti mutazammın olması, başka bir deyişle aktin tamamlanması için gerekli şartları taşıması zorunludur. Düzenlenen mektup veya siparişi kabul mektubu tarafların ileride bir mukavelename düzenleme şartına bağlanmışsa bu mektupların mukavelename mahiyetinde veya mukavelename yerine kaim bir mektup olarak kabulü ile damga vergisine tabi tutulması mümkün değildir.
Örnek: 1. Perakende satış yapan bir manifaturacının satın almak istediği kumaşın satış şartlarını ve kendi işyeri için ne miktarda kumaş verilebileceğini toptan kumaş satan bir tüccardan yazı ile sorması halinde bu kağıt, yalnızca bir mektup olup damga vergisinin konusu dışında kalmaktadır.
Toptancı tüccar bu mektuba cevaben örneğin metresi 1000 liradan 500 metre kumaşı verebileceğini cevaben bildirirse, bu cevap bir tekliftir, başka bir deyişle, toptancı tüccar yazılı olarak icap'da bulunmuştur. (Bu kağıdın teklifname olarak 50 TL. damga vergisine tabi tutulması gerekir.)
Yapılan bu teklife karşılık perakende satış yapan manifaturacı, teklif edilen fyatı ve miktarı uygun bulur ve yazılı olarak kabul ettiğini bildirirse, örneğin; "Teklif edilen şartlarla kabul ediyorum, 500 metre kumaş gönderiniz" veya "300 metre kumaşı gönderiniz" şeklide ikinci bir mektup tanzim ederse, bu mektup "Akti mutazammın siparişi kabul mektubu" olup, bu mektubun ihtiva ettiği 1000x500=500.000 lira üzerinden veya 1000x300=300.000 lira üzerinden, Kanuna bağlı (1) sayılı tablonun I. bölümünün 1/a bendi gereğince ve düzenleme anında binde 5 nispetinde damga vergisine tabi tutulması gerekir.
Örnek: 2. Birinci örnekte belirtilen toptancı tüccarın yaptığı teklife karşılık perakende kumaş satışı yapan manifaturacı, örneğin, düzenlediği mektupta "Fiyat ve miktar olarak teklifinizi kabul ediyorum, ancak, bu konuda ayrıca yazılı olarak mukavele düzenlememiz gerekir" şeklinde bir ibare kullanmışsa, yukarıda da belirtildiği üzere bu mektup, siparişi kabul mektubu olmakla birlikte, bir akdin meydana gelebilmesi için mukavelenamenin düzenlenmesi şartına bağlandığından, başka bir deyişle akdi mutazammın siparişi kabul mektubu niteliğinde olmadığından, bu mektup damga vergisine tabi tutulmayacaktır. Bu mektuba dayanarak taraflar arasında düzenlenecek mukavelename (1) sayılı tablonun 1. bölümünün 1/a bendi gereğince binde 5 oranında damga vergisine tabi tutulacaktır. “
NOT: Tebliğde teklifnamelerin 50 TL maktu vergiye tabi olduğu belirtilmekle birlikte daha sonra yapılan Kanun değişikliği ile bu düzenleme geçerliliğini yitirmiştir.
İmzalı olmayan yazışmaların bu kapsamda değerlendirilmesi kanaatimizce olanaklı değildir. Keza, icap yazılı iken buna karşılık kabul yazılı değilse yine damga vergisine tabi sözleşme kanaatimizce oluşmaz. Faksla yapılan icap ve kabul işlemlerinin hukuken ispat hükmüne haiz olmadığı gerekçesiyle damga vergisine tabi olmadığı görüşü Maliye Bakanlığı Baş Hesap Uzmanı Nihat Uzunoğlu’nun Lebip Yalkın Mevzuat Dergisi Kasım 2010 sayısında yayımlanan makalesinde ifade edilmiştir.
4 Şubat 2011 tarihli yeni Borçlar Kanunu’nda sözleşmeyle ilgili olarak aşağıdaki hükümler yeralmaktadır:
“b. Unsurları
MADDE 14- Yazılı şekilde yapılması öngörülen sözleşmelerde borç altına girenlerin imzalarının bulunması zorunludur.
Kanunda aksi öngörülmedikçe, imzalı bir mektup, asılları borç altına girenlerce imzalanmış telgraf, teyit edilmiş olmaları kaydıyla faks veya buna benzer iletişim araçları ya da güvenli elektronik imza ile gönderilip saklanabilen metinler de yazılı şekil yerine geçer.
c. İmza
MADDE 15- İmzanın, borç altına girenin el yazısıyla atılması zorunludur. Güvenli elektronik imza da, el yazısıyla atılmış imzanın bütün hukuki sonuçlarını doğurur.
İmzanın el yazısı dışında bir araçla atılması, ancak örf ve âdetçe kabul edilen durumlarda ve özellikle çok sayıda çıkarılan kıymetli evrakın imzalanmasında yeterli sayılır.
Usulüne göre onaylanmadıkça veya imza ettikleri sırada metnin içeriğini bildikleri ispat edilmedikçe, görme engellilerin imzaları onları bağlamaz.”
Dolayısıyla Damga Vergisi açısından yorum yaparken yukarıdaki hükümlerin de dikkate alınması lazımdır. Tarafların imzasını taşımayan faksların, e.postaların yada yazışmaların Damga Vergisi Kanunu’nun 1. Maddesindeki “yazılıp imzalamak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeler” hükmüne dahil olamayacağı bu nedenle bu şekildeki imzasız kağıtlardan vergi alınmasının Kanunun hükümlerine uygun olmadığını düşünüyoruz.
Öte yandan, icap yada kabulün internet ortamında e.posta ile yapılması halinde ise Damga Vergisi Kanunu’nun 1. Maddesinde belirtildiği şekliyle elektronik imza kullanılmamışsa bize göre damga vergisi doğmaz.(Bilindiği gibi, elektronik imza için yasal şartların yerine getirilmesi gereklidir.)
İthalatlarda, satıcının gönderdiği proforma faturanın uygun bölümlerinin alıcı tarafından imzalanarak satıcıya gönderilmesi halinde ise damga vergisine tabi sözleşme oluştuğu daha belirgin olarak görülmektedir.
Konuyla ilgili görüşlerimiz yukarıdaki bölümlerde belirtilmiştir. Elektronik imza kullanılmayan e.postaların yada imza içermeyen faksların damga vergisine tabi tutulamayacağı yönünde görüşümüz bulunmakla birlikte son zamanlarda yapılan bazı vergi incelemelerinde kabul mahiyetinde satıcıya gönderilen e.postalar yada fakslar ile sözleşmenin tamamlandığı ve damga vergisinin doğduğu iddiasıyla cezalı damga vergisi istendiği duyulmaktadır.
Saygılarımızla,
kaynak:
http://www.nexiaturkey.com.tr/sites/default/files/as.jpg
Proforma faturalara kabul niteliğinde verilen şerhlerin damga vergisi yönünden incel
