Mesut Erhan Cihan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
Kayseri SMMMO Tesmer Başkan Yrd.
info@mesutcihan.com.tr
Vergiye Uyumlu Mükelleflere %5 Vergi İndirimi Uygulanması ve Muhasebesi
Bilindiği üzere Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 121 inci maddesiyle ve 301 Seri No' lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde; vergisini zamanında ödeyen ve belirtilen diğer şartları taşıyan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine, 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren verilecek yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin %5’ini, ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden indirme imkânı getirilmiştir.
1- %5 VERGİ İNDİRİMİNDEN KİMLER YARARLANABİLİR?
Belirtilen şartları taşımaları kaydıyla vergi indiriminden;
• Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefleri,
• Kurumlar vergisi mükellefleri (Finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri, emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları hariç), yararlanabilir.
• Basit usule tabi mükellefler de %5’lik vergi indiriminden yararlanabilecektir.
• Kira geliri, menkul kıymet geliri, ücret geliri ve diğer kazanç ve irat (arızi kazanç ve değer artış kazancı) nedeniyle gelir vergisi beyannamesi veren mükellefler bu indirim uygulamasından yararlanamayacaklardır.
• Sadece Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyannamesinde indirim uygulanabilir. Geçici Vergide indirim uygulanmaz.
• Nevi Değişikliğinde; Kurumlar Vergisi Kanununun 19 ve 20 nci maddeleri kapsamında devir işleminin gerçekleştirilmesi şartıyla, limited şirkete ait kıst dönem beyannamesi de dahil olmak üzere 2015, 2016 ve 2017 yıllarına ilişkin tüm vergi beyannamelerinin kanuni süresi içerisinde verilmiş ve bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin de kanuni süresi içerisinde ödenmiş olması, ayrıca 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun Mükerrer 121 inci maddesinde yer alan vergiye uyumlu mükelleflere vergi indirimi uygulamasına ilişkin diğer şartların da taşınması halinde 2017 hesap dönemi için vereceğiniz kurumlar vergisi beyannamesinde %5 vergi indirimi uygulamasından yararlanmanız mümkün bulunmaktadır. (Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 09/05/2018 Tarih ve 38418978-125[19-18/27]-E.191200 Sayılı Özelgesi)
2- %5 VERGİ İNDİRİMİNDEN YARARLANMA ŞARTLARI NELERDİR?
1-) İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait (örnek:2019 yılı için 2017,2018) vergi beyannamelerinin (Yıllık gelir vergisi, kurumlar vergisi beyannameleri, geçici vergi beyannameleri, muhtasar, muhtasar ve prim hizmet beyannameleri ile Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi beyannamelerini; vergi ibaresi, anılan Bakanlığa bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken beyannameler üzerine tahakkuk eden vergileri ifade eder.) kanuni süresi içerisinde verilmiş olması, (Kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler, bu şartın ihlali sayılmaz). Kanunun hükmünden en az 3 dönem beyannamelerin verilmesi şartı sebebiyle yeni İşe başlayanlarda indirimden yararlanamayacağı anlaşılmaktadır. İndirim imkanının kullanılıp kullanılmaması mükellefin inisiyatifine bırakılmıştır.
2-) İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıl içerisinde haklarında beyana tabi vergi türleri itibarıyla ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması. (Yapılan tarhiyatların kesinleşmiş yargı kararlarıyla veya 213 sayılı Vergi Usul Kanununun uzlaşma ya da düzeltme hükümlerine göre tamamen ortadan kaldırılmış olması durumunda bu şart ihlal edilmiş sayılmaz.)
3-) a- İndirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla , (1) numaralı bent kapsamında sayılan vergi beyannameleri üzerine tahakkuk eden vergilerin ödenmiş olması. (Yani beyannameler üzerinden tahakkuk eden vergilere ilişkin ödeme koşulu da Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyannamelerinin verilme süresine eşitlenmiştir.)
Bu hükme göre ;
Örneğin bir mükellef 2019 yılı için gelir ve kurumlar vergisi beyanında indirim yapılabilmesi için 2017, 2018 ve 2019 yıllarında (1) numaralı bentte belirtilen tüm vergi beyannamelerini kanuni süresinde vermiş ama beyanname üzerinden tahakkuk eden verginin ödemesini yapmamış ise, indiriminin hesaplanacağı 2019 yılı gelir ve kurumlar vergisi beyannamesini verileceği son günü kadar(31 Mart veya 30 Nisan 2020) söz konusu ödemediği vergi ve gecikme zammını ödediği taktirde gelir ve kurumlar vergisi beyanını verdiği gün itibarıyla indirim hakkından da yararlanabilecektir.
b- Bir diğer husus vergi kanunları gereği doğan iade alacaklarından mahsuben yapılan ödemelerde, sonradan yapılan tespitlere istinaden ödemenin eksik yapıldığının anlaşılması durumunda, eksik ödenen verginin mahsup edilecek vergiye oranı %10’nuna aşılmayacak. Bu durumda eksik ödenmiş vergiler dolayısıyla veya vergi kanunları gereğince, tecil edilerek belirlenen şartların gerçekleşmesine bağlı olarak terkin edilecek vergilerin, şartların sağlanamaması hâlinde kanunlarında belirlenen tecil süresinin sonunu takip eden on beşinci günün bitimine kadar ödenmesi şartıyla, indirimden faydalanılmasına engel teşkil etmeyeceği hüküm altına alınmıştır.
c- Vergi indiriminin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla vergi aslı (vergi cezaları ile fer’ i alacaklar dâhil) 1.000 TL üzerinde vadesi geçmiş borcunun bulunmaması.
d- Vergi indiriminin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki dört takvim yılında Vergi Usul Kanunu'nun 359. maddesinde sayılan kaçakçılık suçu fiillerinin işlenmemiş olması.
3- İNDİRİM TUTARI
Yukarıdaki şartları taşıyanların yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin % 5'i, ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden indirilir. Ancak hesaplanan indirim tutarı her hâlükârda 1.400.000 TL'den fazla olamaz. (Bu tutar her yıl yeniden değerleme oranında artacaktır.)
Gelir vergisi mükelleflerinin yararlanacağı indirim tutarı, ticari, zirai veya mesleki faaliyet nedeniyle beyan edilen kazançların toplam gelir vergisi matrahı içerisindeki oranı dikkate alınmak suretiyle hesaplanan gelir vergisi esas alınarak tespit edilir.
4- İADE UYGULAMASI
İndirim tutarı ödenmesi gereken vergiden fazla olması durumunda kalan tutar, yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihi izleyen bir tam yıl içinde mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden diğer vergilerinden mahsup edilebilir nakden iade de mümkün değildir. Bu süre içinde mahsup edilemeyen tutarlar red ve iade edilmez.
5- ŞARTLARIN İHLALİNİN SONUÇLARI VE ZAMANAŞIMI
Bu madde kapsamında vergi indiriminden yararlanan mükelleflerin, öngörülen şartları taşımadığının sonradan tespiti hâlinde ilgili vergilendirme döneminde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler, vergi ziya-ı cezası uygulanmaksızın tarh edilir.
Bu hüküm, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yılda herhangi bir vergiye ilişkin beyanların gerçek durumu yansıtmadığının indirimden yararlanıldıktan sonra tespiti üzerine yapılan tarhiyatların kesinleşmesi hâlinde de uygulanır ve bu takdirde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler açısından zamanaşımı, yapılan tarhiyatın kesinleştiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlar.
6- VERGİ MUHASEBESİ
Kanunda ve 301 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde söz konusu indirim tutarının muhasebe kaydına ilişkin bir açıklama yapılmamıştır. Konuyla ilgili makalelerde bu indirim tutarını kimi 570 Geçmiş Yıl Karı hesabına kimisi 602 Diğer Gelir hesabına kimisi de 649 Diğer Olağan Gelir Hesabına kaydedileceğini önermiştir. Ağırlıklı görüş 570 Geçmiş Yıl Karı Hesabına aktarılma görüşüdür. İndirim tutarının Vergi Karşılıklarını ilgilendirdiği savıyla dolaylı olarak da Geçmiş Yıllar Karı ile ilişkin olduğu için dönem sonunda veya takip eden Mart ayı içerisinde 570 Geçmiş Yıl Karına muhasebe kaydı yapılması gerektiği savunulmaktadır. Oysaki 1 Seri No’lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinin eki olan “Tek Düzen Hesap Planı” çerçevesinde 570 no’lu Geçmiş Yılları Karı hesabının işleyişinde; Önceki yılın net karı açılış fişinde 590 Dönem Net Karı hesabından bu hesaba aktarılır. Karın, yedeklere aktarılması, ödenecek temettü olarak ayrılması, işletme sahiplerinin hesaplarına aktarılması veya önceki dönem zararlarına mahsup edilmesi şeklinde kullanılmasında hesap borçlandırılır. Hesabın kalanı henüz dağıtılmamış veya zarara mahsup edilmemiş kar bakiyesini gösterir. Oysaki kayıt tarihi olarak önerilen dönem sonunda veya izleyen mart ayı içerisinde İndirim şartları henüz oluşmadığı için tahakkuk yapılamaz ayrıca önerilen kayıt Tek Düzen Hesap Planına da aykırıdır.
Burada bize göre bu kaydın nasıl yapılacağına dair dikkat edilmesi gereken husus, indirim tutarının mahiyetinin ne olduğudur. İndirim tutarı ödenmesi gereken vergiden mahsubu ya da fazla olması durumunda kalan tutar, yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihi izleyen bir tam yıl içinde mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden diğer vergilerinden mahsup edilebilir. Yani İndirim tutarı bilançonun 3 ve 4 gruplu hesaplarıyla karşılıksız mahsubu işletme için bir gelirdir. 602 Diğer Gelir Hesabında takip edilmesi gerekir. Tek Düzen Hesap Planın da;
602. DİĞER GELİRLER
İşletmenin korunması, ihracatı teşvik ya da hükümet politikasına uyma zorunluluğu karşısında oluşan işletmenin faaliyet hasılatındaki düşüklüğü veya faaliyet zararını gidermek için, sermaye katkısı niteliğinde olmayan, mali yardımlar (sübvansiyonlar), devletin bazı malları vergi, resim, harç ve benzeri yükümlülüklerden istisna etmesi yoluyla yaptığı yardımlar (vergi iadeleri) ve satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili fiyat istikrar destekleme primi vb.. hasılat kalemleri bu hesapta izlenir.
İşleyişi:
Dönem içindeki faaliyetlerden doğan sübvansiyon, vergi iadesi, vade farkları, (vb.) tutarları saptanarak ilgili hesaba borç, bu hesaba ise alacak kaydedilir.
Örnek1 : Vergi indiriminden yararlanma şartlarının tamamını taşıyan Bay (E), 2019 takvim yılında; 300.000.- TL ticari kazanç, 100.000.- TL de alacak faizi elde etmiştir. Bay (E) bu dönemde 50.000.- TL geçici vergi ödemiştir.
Buna göre, Bay (E) vergi indiriminden aşağıdaki şekilde yararlanacaktır.
A. Ticari Kazanç
300.000,00- TL
B. Menkul Sermaye İradı
100.000,00- TL
C. Gelir Vergisi Matrahı (A+B)
400.000,00- TL
Ç. Hesaplanan Gelir Vergisi
128.460,00- TL
D. Ticari Kazanç / Gelir Vergisi Matrahı (A/C)
0,75
E. Hesaplanan Gelir Vergisinin Ticari Kazanca İsabet Eden Kısmı (Ç x D)
96.345,00- TL
F. Hesaplanan Vergi İndirimi Tutarı (E x % 5)
4.817,25- TL
G. Mahsup Edilecek Vergiler Toplamı
Ödenen Geçici Vergi 50.000.-TL
50.000,00- TL
Ğ. Ödenmesi Gereken Gelir Vergisi (Ç - G)
78.460,00- TL
H. Vergi İndirimi Tutarı
4.817,25- TL
I. Ödenecek Gelir Vergisi (Ğ - H)
73.642,75-TL
------------------------26/04/2020--------------------------
136 Diğer Çeşitli Alacaklar 4.817,25
602 Diğer Gelirler 4.817,25
-------------------------26/04/2020--------------------------
360 Ödenecek Vergi Ve Fonlar 4.817,25
136 Diğer Çeşitli Alacaklar 4.817,25
-------------------------------------------------------------------
Örnek 2: Vergi indiriminden yararlanma şartlarının tamamını sağlayan ve 2019 hesap dönemine ait kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde hesaplanan kurumlar vergisi 30.000.000.- TL olan (M) A.Ş. aynı döneme ilişkin olarak ayrıca 30.000.000.- TL geçici vergi ödemiştir.
Vergi indirimi tutarı = Hesaplanan kurumlar vergisi x İndirim oranı
= 30.000.000.- TL x 0,05
= 1.500.000.- TL
Olarak hesaplanmış olsa da (M) A.Ş.’ nin yararlanabileceği vergi indirimi tutarı 1.400.000.- TL olarak dikkate alınacaktır.( Bu tutar her yıl yeniden değerleme oranında artacaktır.)
Buna göre, (M) A.Ş. vergi indiriminden aşağıdaki şekilde yararlanacaktır.
A. Hesaplanan Kurumlar Vergisi
30.000.000.- TL
B. Hesaplanan Vergi İndirimi Tutarı
1.400.000.- TL
C. Mahsup Edilecek Vergiler Toplamı
Ödenen Geçici Vergi 30.000.000.-TL
30.000.000.- TL
Ç. Ödenmesi Gereken Kurumlar Vergisi (A-C)
D. Mahsup Edilen Vergi İndirimi Tutarı
E. Ödenecek Kurumlar Vergisi (Ç-D)
F- Kalan Vergi İndirim Tutarı
1.400.000.- TL
Kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden indirilemeyen 1.400.000.- TL’lik
(vergi indirimi tutarı, 2019 hesap dönemine ilişkin gelir vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihi izleyen bir tam yıl içerisinde (30/04/2021tarihine kadar), mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden diğer vergilerinden mahsup edilebilecektir. )
------------------------26/05/2020--------------------------
136 Diğer Çeşitli Alacaklar 1.000.000,00,-
602 Diğer Gelirler 1.000.000,00,-
-------------------------26/05/2020--------------------------
360 Ödenecek Vergi Ve Fonlar 1.000.000,00,-
136 Diğer Çeşitli Alacaklar 1.000.000,00,-
------------------------26/06/2020--------------------------
136 Diğer Çeşitli Alacaklar 400.000,00,-
602 Diğer Gelirler 400.000,00,-
-------------------------26/06/2020--------------------------
360 Ödenecek Vergi Ve Fonlar 400.000,00,-
136 Diğer Çeşitli Alacaklar 400.000,00,-
-------------------------------------------------------------------
8- SONUÇ:
GVK Mükerrer 121. Maddesi ile 01.01.2018 tarihinden itibaren uygulanan “vergiye uyumlu mükelleflere vergi indirimi” müessesesi şartlarının oldukça ağır olması sebebiyle ilk başlarda vergi indiriminden faydalanan mükellef sayısının oldukça az olduğu söylenebilir. Vergiye uyumlu mükelleflerin yararlandığı %5’lik vergi indirimi uygulaması hakkında 7194 sayılı Kanunla yapılan bu değişiklikler, 1/1/2020 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere Kanunun yayımı tarihinde yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Yapılan bu değişiklikle kanunun yayımlandığı ilk zamanlara göre , uyumlu mükelleflerde %5 vergi indirimi biraz daha kolaylaştırılmıştır. Mali Müşavirlik Ofisimizde müşterilerimizden zaman zaman biz devlete karşı ödevlerimizi yerine getiriyor, vergilerimizi zamanında ödüyoruz neden vergisini ödemeyenlere devlet mali af çıkarıyor neden bize bir indirim uygulanmıyor diye haklı serzenişlerde bulunmaktalar. İşte vergiye uyumlu mükelleflere vergi indirimi gibi teşviklerin genişletilerek çoğalmasıyla hem ödevlerini zamanında yerine getiren mükelleflerin vergi psikolojilerine olumlu etkisi olacak hem de diğer mükellefleri de vergilerin zamanında ödemeye teşvik edecektir. Sonucunda da nerdeyse her 2 yılda bir yapılan mali yapılandırmalara da artık ihtiyaç kalmayacaktır.
Kaynakça
– 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu,
– 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu,
– 301 No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği,
– Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 09/05/2018 Tarih ve 38418978-125[19-18/27]-E.191200 Sayılı Özelgesi,
17.03.2020
Kaynak:
http://www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.
Vergiye Uyumlu Mükelleflere %5 Vergi İndirimi Uygulanması
