gayrimenkul taşınmaz alımında gider pusulası düzenleme zorunluluğu ba bildirimi

[Ahmet Barlak]

Metin Eren
E.Vergi Müfettişi
meren0178@gmail.com



Vergi Mükellefi Olmayan Gerçek Kişiden Gayrimenkul Alımlarında 'BA' Bildirim İle Düzenlenmesi Gereken Belge Türü
1. GİRİŞ

Gider pusulası ticari hayatta sık karşılaştığımız ancak pek de önemli değilmiş gibi davranılan ancak fatura yerine geçen önemli bir ticari belge türüdür.

Gider pusulasının, şekil şartları ve hangi durumlarda düzenlenebileceği Vergi Usul Kanunu'nun (VUK) 234’üncü maddesi ile Maliye ve Hazine Bakanlığı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği'nde düzenlenmiştir.

Bu yazımızda, vergi mükellefi olan işletmelerin vergi mükellefi olmayan nihai gerçek kişilerden almış oldukları taşınmazlar (TDK’na göre; Ev, tarla vb. taşınamayan mülk, gayrimenkul.) yönelik “Gider Pusulası” düzenlenip düzenlenemeyeceği hususu ile “Ba” bildirimine konu edilip edilmeyeceği hususları üzerinde duracağız.

2. GİDER PUSULASI

213 Sayılı VUK’un 234’üncü maddesine göre; “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabı ve çiftçiler, bu Kanun kapsamındaki belgeleri düzenleme zorunluluğu bulunmayanlara yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları mallar (gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçilerden satın aldıkları mallar hariç) için işi yapana veya malı satana imza ettirecekleri gider pusulası düzenlerler. Vergiden muaf esnaf için düzenlenen gider pusulası, bu kişiler tarafından verilmiş fatura hükmündedir. Gider pusulası, işin mahiyeti, emtianın cins ve nev'i ile miktar ve bedelini ve iş ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını (Tüzel kişilerde unvanlarını) ve adreslerini ve tarihi ihtiva eder ve iki nüsha olarak tanzim ve bir nüshası işi yapana veya malı satana tevdi olunur

Gider pusulaları, seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir.

Gider pusulası, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenir. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen gider pusulası hiç düzenlenmemiş sayılır.

İkinci fıkrada belirtilen bilgileri ihtiva etmeleri kaydıyla;

a) Malın veya hizmetin bedelinin, dördüncü fıkrada belirtilen süre dâhilinde satıcıya; 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununda tanımlanan banka, 20/6/2013 tarihli ve 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun kapsamında yetkilendirilmiş ödeme kuruluşları veya 9/5/2013 tarihli ve 6475 sayılı Posta Hizmetleri Kanununa göre kurulan Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi aracılığıyla ödenmesi halinde, bu kurumlarca düzenlenen belgeler,

b) 7/11/2013 tarihli ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında satın alınan malların gider pusulası düzenlemek zorunda olanlara iade edilmesinde, 6502 sayılı Kanun uyarınca iade edilecek tutarların, (a) bendinde yer alan kurumlar aracılığıyla iadesinde bu kurumlarca düzenlenen belgeler,

c) Bu Kanuna göre belge düzenleme zorunluluğu bulunmayan kamu kurum ve kuruluşlarının, tabi oldukları ilgili mevzuat dâhilinde, yaptıkları işler veya sattıkları mallar için düzenledikleri belgeler, gider pusulası yerine geçer.

Bu maddenin uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilidir.

3. TAŞINMAZ ALIMINA YÖNELİK İDARENİN BAKIŞI:

Burdur Valiliği Defterdarlık Gelir Müdürlüğünün 29.03.2011 tarih ve B.07.4.DEF.0.15.10.00-001-4 sayılı özelge

“…..Buna göre, şirketinizin vergi mükellefi olmayan kişilerden, satmak üzere satın aldığı gayrimenkuller için yukarıda belirtildiği şekilde gider pusulası düzenlemesi ve gider pusulasının bu gayrimenkulleri satan kişiye imzalatılarak bir nüshasının satan kişiye verilmesi, vergi mükellefi olmayan kişilerden gider pusulası düzenlenerek satın alınan gayrimenkullerin satılması durumunda ise gerçek satış bedeli üzerinden fatura düzenlenmesi gerekmektedir.

Ayrıca, 396 sıra nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde belirtilen dönem ve sürelerde şirket faaliyet konunuz itibariyle ticari mal niteliğinde bulunan gayrimenkullere ilişkin alış ve satışlarınızın Ba ve Bs bildirim formlarıyla bildirilmesi gerekmektedir.”[1]

Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı 13.07.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.06.17.01-KDV-2010-14028-45-532 sayılı Özelgesi’nde, “…Buna göre, fatura düzenlenmesi mal teslimi veya hizmet ifasına bağlandığından, satışı yapılan gayrimenkullerin tasarruf hakkının tapuya tescil tarihinden itibaren, ancak tapuya tescil tarihinden önce fiilen teslim gerçekleşmiş ise bu tarihte vergiyi doğuran olay meydana geldiğinden, mal tesliminin gerçekleştiği tarihten itibaren azami yedi gün içerisinde fatura düzenlenmesi, vergi mükellefiyeti bulunmayan kişilerden gayrimenkul satın alınması durumunda ise Vergi Usul Kanununun 234’üncü maddesine göre gider pusulası düzenlemesi gerekmektedir. ” şeklinde görüş beyan etmiştir.[2]

4. TAŞINMAZ ALIM “BA” BİLDİRİMİNE KONU EDİLMESİ HAKKINDA:

396 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin, 1.2.1. bölümünde, bildirim mecburiyeti bulunan mükelleflerce, belirlenen hadler çerçevesinde yapılan her türlü mal ve/veya hizmet alış ve satışları, bunlara ilişkin belgenin türüne (Fatura, irsaliyeli fatura, serbest meslek makbuzu, müstahsil makbuzu, gider pusulası, akaryakıt pompalarına bağlı ödeme kaydedici cihaz fişi, sigorta komisyon gider belgesi ve yolcu bileti gibi) bakılmaksızın Ba-Bs bildirim formlarına dahil edileceği belirtilmiştir.

Bu itibarla; vergi mükellefiyeti olmayan şahıslardana yapılan arsa, taşıt vb varlıkların alım ve satımlarının KDV hariç 5.000,00-TL ve üzerinde olması halinde 396 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde yer alan esaslar çerçevesinde “Ba” ile “Bs” bildirim formuna dahil edilmesi gerekmektedir.

5. SONUÇ

İşletmelerin ticari faaliyetleri esnasında, vergi mükellefi olmayan nihai gerçek kişilerden taşınmaz alımı söz konusu olmaktadır. Bu alımlarını ise, TÜRKİYE CUMHURİYETİ TAPU SENEDİ ile yapılmaktadır. Ancak, tapu senetlerinin, ispat gücü yüksek resmi bir belge olmasına rağmen, Maliye Bakanlığı tarafından “GİDER PUSULASI”nın düzenlenmesi gerektiği yönündeki görüşünün gereksiz olduğunu savunanlar ağırlıktadır. Hakeza, Yargınında yorumu mükelleflerle aynı yöndedir.

Sonuçta, KDV ve Stopaj gibi vergisel yönünden herhangi bir hesaplama söz konusu olmamasına rağmen “Vergiden muaf esnaf için düzenlenen gider pusulası, bu kişiler tarafından verilmiş fatura hükmündedir.” hükmü değiştirilmediği sürece “GİDER PUSULASI”nın düzenlenmesi gerektiğini düşünmekteyiz. Aksi halde, VUK’un 353 maddesi gereği Cezai Müeyyide ile karşılaşır ve bu cezayı kabul etmeyip itiraz yoluna gitmek suretiyle de uzun süreli yargı süreci ile uğraşmak zorunda kalınabilir. Mali İdaresinin de, yargı, vergi mükellefleri ve bu konudaki uzmanlarının düşünceleri doğrultusunda yorum ve düzenlemelere gideceği zamana kadar “GİDER PUSULASI” düzenleme ihmal edilmemelidir.

[1] Çevrimiçi: https://www.gib.gov.tr/node/99622 Erişim Tarihi:06.09.2022.

[2] Çevrimiçi: https://www.gib.gov.tr/node/89677 Erişim Tarihi:06.09.2022.

09.09.2022

Kaynak: http://www.MuhasebeTR.com

(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)