Hüseyin Turan
Yeminli Mali Müşavir
h.turan@kurumsaldenetim.com.tr
İhraç Kayıtlı Mal Teslimlerinin Kur Farklarına Ait KDV Uygulamasında Yeni Dönem
İhraç kayıtlı mal teslimlerinde bedelin döviz cinsinden veya dövize endekslenerek ifade edildiği işlemlerde;
• Bedelin kısmen veya tamamen vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarihten sonra ödenmesi halinde,
• Satıcı lehine veya aleyhine ortaya çıkan kur farklarına ilişkin KDV uygulaması,
• 15.02.2017 tarihinde yayımlanan 11 Seri no’lu KDV genel tebliği ve 23.03.2019 tarihinde yayımlanan 25 Seri no’lu KDV genel tebliği ile yeniden belirlendi.
Yapılan yeni düzenleme matrahta imalatçı lehine meydana gelen değişiklikler bakımından öteden beri benimsenen uygulamanın devamı doğrultusunda oldu. Ancak imalatçı aleyhine ortaya çıkan değişikliklerde uygulama biraz karmaşık hale geldi.
Şöyle ki;
İmalatçı Lehine Matrahta Meydana Gelen Değişikliklerde KDV uygulaması;
KDV Genel Uygulama Tebliğinin “İhracat İstisnası” bölümünde;
İhraç kaydıyla teslimlerde, teslim tarihinden sonra ortaya çıkan ve ihracatçılar tarafından imalatçılara reklamasyon, vergi iadesi, kur farkı, kaynak kullanımı destekleme primi, faiz vb. adlar altında yapılan ödemelerde, imalatçı tarafından ihracatçı adına ödeme tutarı üzerinden bir fatura düzenleneceği ve bu faturada;
• Ödemenin mahiyetinin ayrı ayrı belirtileceği,
• Malın tabi olduğu oran üzerinden KDV hesaplanacağı,
• Bu KDV tutarının tahsil edilmediğine dair bir açıklama yazılacağı,
• Ödemenin kaynağı olan ilk ihraç kaydıyla teslim faturasına ve ihracata ilişkin gümrük beyannamesine tarih ve numara belirtilmek suretiyle atıfta bulunulacağı,
• İmalatçı, faturada gösterdiği KDV’yi, fatura tarihini içine alan döneme ait KDV beyannamesinde hem hesaplanan hem de indirilecek KDV olarak beyan edeceği,
• İhracatçının ise ihraç kaydıyla teslimde olduğu gibi, bu faturada belirtilen ancak imalatçıya ödenmeyen KDV’yi indirim konusu yapamayacağından KDV beyannamesine dahil etmeyeceği,
Hüküm altına alınmıştır.
Yukarıdaki hükümlere uygun olarak muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde yapılacaktır:
Örnek:
Fatura tarihi: 10.01.2019
Fatura kuru: (1 USD) 5 TL
İhraç Kaydıyla satış tutarı 100.000 USD x 5 = 500.000 TL
Hesaplanan KDV (500.000x0,08)= 40.000 TL
Paranın ihracatçıya ödeme tarihi: 30.03.2019
Ödeme tarihindeki Kur: 5,50
Kur farkı karı : 100.000x0,50= 50.000 TL
Not: KDV oranı ihraç kayıtlı satışa ilişkin mala ait KDV oranıdır. (%8)
MAL ALIŞ VE SATIŞINA İLİŞKİN İMALATÇI VE İHRACATÇI MUHASEBE KAYITLARI
İmalatçı tarafından yapılan satış faturası kaydı
………………………………….. / ………………………
120 Alıcılar 500.000
192 Diğer KDV 40.000
601 Yurtdışı Satışlar 500.000
391 Hesaplanan KDV 40.000
………………………………… / ………………………….
İhracatın gerçekleşmesi halinde imalatçı tarafından yapılacak KDV kaydı
………………………………….. / ………………………
136 Diğer Çeşitli Alacaklar 40.000
İade alınacak KDV
192 Diğer KDV 40.000
………………………………….. / ………………………
İhracatçı tarafından mal alışına ilişkin yapılan kayıt
………………………………….. / ………………………
153 Ticari Mallar 500.000
320 Satıcılar 500.000
………………………………….. / ………………………
KUR FARKINA İLİŞKİN İMALATÇI VE İHRACATÇI MUHASEBE KAYITLARI
İmalatçı tarafından yapılan kur farkı geliri kaydı
………………………………….. / ………………………
120 Alıcılar 50.000
191 İnd. KDV 4.000
601 Yurtdışı Satışlar 50.000
391 Hes. KDV 4.000
………………………………….. / ………………………
Not: Hesaplanan KDV bir taraftan indirime tabi tutulurken diğer taraftan Hesaplanan KDV olarak beyan edilecektir.
İhracatçı tarafından yapılan kur farkı zararı kaydı
………………………………….. / ………………………
656 Kambiyo Zararı 50.000
320 Satıcılar 50.000
………………………………….. / ………………………
Görüldüğü gibi imalatçı lehine matrahta bir fark meydana gelmesi durumunda öteden beri yapılan uygulamaya devam edilmekte ve bir değişiklik bulunmamaktadır.
İmalatçı Aleyhine Matrahta Meydana Gelen Değişikliklerde KDV uygulaması;
3065 Sayılı kanunun (11/1-c) maddesinde, ihracatçılara mal teslim eden imalatçılara iade edilecek katma değer vergisinin, ihraç edilen mala ilişkin imalatçı satış bedeline göre hesaplanan vergiden, imalatçı aleyhine matrahta meydana gelen değişikliğe ilişkin verginin düşülmesinden sonra kalan tutardan fazla olamayacağı hükme bağlanmıştır.
KDV Genel Uygulama Tebliğinin “İhracat İstisnası” bölümünde;
•
İmalatçı aleyhine ortaya çıkan kur farkları için ihracatçılar tarafından düzenlenecek faturada KDV hesaplanmayacağı,
• Bu kapsamda düzenlenen faturaya; "3065 sayılı KDV Kanununun (11/1-c) maddesi hükümlerine göre, ihraç edilmek şartıyla yapılan teslimlerde imalatçı aleyhine matrahta meydana gelen değişikliğe ilişkin olduğundan KDV hesaplanmamıştır." ifadesinin yazılacağı,
• Ayrıca söz konusu faturada, imalatçı tarafından düzenlenen faturanın tarih ve sayısına yer verileceği,
• İmalatçılara ihraç kayıtlı teslim nedeniyle iade edilecek KDV hesabında; imalatçı aleyhine ortaya çıkan kur farklarından doğanlar da dahil olmak üzere, imalatçı aleyhine matrahta meydana gelen değişikliğe ilişkin verginin (imalatçı aleyhine matrahta meydana gelen değişikliğe ihraç kayıtlı teslim edilen malın tabi olduğu oran uygulanmak suretiyle bulunan tutar) ihraç kayıtlı teslim bedeli üzerinden hesaplanan vergiden düşüleceği,
• Ancak, iade talep dilekçesinin verildiği tarihten sonra imalatçı aleyhine ortaya çıkan kur farklarına ilişkin olarak iade hesabında herhangi bir düzeltme yapılmayacağı,
Hüküm altına alınmıştır.
Yukarıdaki hükümlere uygun olarak muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde yapılacaktır:
Örnek:
Fatura tarihi: 10.04.2019
Fatura kuru: (1 USD) 5 TL
İhraç Kaydıyla satış tutarı 100.000 USD x 5 = 500.000 TL
Hesaplanan KDV %8= 40.000 TL
İhracat tarihi :15.04.2019
Paranın imalatçıya ödendiği tarihi: 20.04.2019
Ödeme tarihindeki Kur: 4,50
Kur farkı zararı : 100.000x0,50= 50.000 TL
İade talep dilekçesinin verildiği tarihi 22.04.2019
Not: KDV oranı ihraç kayıtlı satışa ilişkin mala ait KDV oranıdır. (%8)
MAL ALIŞ VE SATIŞINA İLİŞKİN İMALATÇI VE İHRACATÇI MUHASEBE KAYITLARI
İmalatçı tarafından yapılan satış faturası kaydı
………………………………….. / ………………………
120 Alıcılar 500.000
192 Diğer KDV 40.000
601 Yurtdışı Satışlar 500.000
391 Hesaplanan KDV 40.000
………………………………….. / ………………………
İhracatın gerçekleşmesi halinde imalatçı tarafından yapılacak KDV kaydı
………………………………….. / ………………………
136 Diğer Çeşitli Alacaklar 40.000
(İade alınacak KDV)
192 Diğer KDV 40.000
………………………………….. / ………………………
İhracatçı tarafından mal alışına ilişkin yapılan kayıt
………………………………….. / ………………………
153 Ticari Mallar 500.000
320 Satıcılar 500.000
………………………………….. / ………………………
KUR FARKINA İLİŞKİN İMALATÇI VE İHRACATÇI MUHASEBE KAYITLARI
Kur farkı zararı nedeniyle imalatçı tarafından yapılan düzeltme kaydı
………………………………….. / ………………………
656* Kur Farkı Zararları 50.000
191 İndirilecek KDV 4.000
(Satıştan İade KDV)
120 Alıcılar 50.000
136 Diğer Çeşitli Alacak. 4.000
………………………………….. / ………………………
*Duruma göre 610 Satıştan İadeler hesabı da kullanılabilir.
Yukarıda KDV için yapılan düzeltme kaydı (4000 TL lik) dövizin 20 Nisan’da imalatçıya ödenmesi ve iade talep dilekçesinin ise 22 Nisan’da vergi dairesine verilmesi nedeniyle yapılmıştır.
Şayet döviz bedelinin iade talep dilekçesinin verildiği 22 Nisan tarihinden sonra gelmesi ve imalatçıya ödenmesi durumunda ortaya çıkan kur farkı nedeniyle düzeltme yapılmayıp imalatçı tarafından sadece aşağıdaki kayıt yapılacaktır:
Bedelin 10 Mart tarihinden sonra ödenmesi durumunda imalatçı tarafından yapılacak kur farkı kaydı
………………………………….. / ………………………
656 Kur Farkı Zararları 50.000
120 Alıcılar 50.000
………………………………….. / ………………………
İhracatçı tarafından iade talep dilekçesinin verildiği tarih dikkate alınmaksızın her koşulda aşağıdaki kayıt yapılacaktır:
………………………………….. / ………………………
320 alıcılar 50.000
646 Kambiyo Karları 50.000
………………………………….. / ………………………
11 Seri no’lu KDV Genel Tebliği 15.02.2017 tarihinde yürürlüğe girmektedir. Söz konusu tebliğ ile getirilen hükmün “İmalatçılara ihraç kayıtlı teslim nedeniyle iade edilecek KDV hesabında, imalatçı aleyhine ortaya çıkan kur farklarından doğanlar da dahil olmak üzere, imalatçı aleyhine matrahta meydana gelen değişikliğe ilişkin verginin (imalatçı aleyhine matrahta meydana gelen değişikliğe ihraç kayıtlı teslim edilen malın tabi olduğu oran uygulanmak suretiyle bulunan tutar) ihraç kayıtlı teslim bedeli üzerinden hesaplanan vergiden düşüleceği tabiidir." Şeklinde olması nedeniyle iade talep dilekçesinin verildiği tarihten sonra imalatçı aleyhine matrahta bir değişiklik meydana gelmesi durumunda da KDV iade hesabında düzeltme yapılması gerektiği halde ancak; 25 Seri no’lu KDV Genel Tebliği ile yapılan düzenleme ise yayım tarihi olan 23.03.2019 tarihini izleyen vergilendirme dönemlerinden itibaren (Nisan 2019 vergilendirme döneminden itibaren) yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. 25 Seri no’lu tebliğin getirmiş olduğu düzenleme ile 11 seri no’lu tebliğ hükümlerine ilave olarak; “Ancak, iade talep dilekçesinin verildiği tarihten sonra imalatçı aleyhine ortaya çıkan kur farklarına ilişkin olarak iade hesabında herhangi bir düzeltme yapılmaz.” şeklindedir. Bu nedenle imalatçı aleyhine matrahta meydana gelen değişikliğin iade talep dilekçesinin verildiği tarihten sonra ortaya çıkması halinde düzeltme yapılmayacağını düzenlemiş bulunduğundan, KDV iade talebi nedeniyle gerekli belge ve bilgilerin vergi dairesinin sitemine yüklenmesi ve talep dilekçesinin verilmesinden sonraki imalatçı aleyhine ortaya çıkan kur farkları nedeniyle bir düzeltme yapılmayacaktır.
Bu kapsamda iki farklı uygulama ile karşı karşıyayız:
1- 15.02.2017 Tarihi ile 31.3.2019 tarihleri arasında yapılan ihracatlar bakımından:
(15.02.2017 Tarihinde yürürlüğe giren 11 Seri No’lu KDV Genel Tebliği)
Yukarıdaki tarihler arasında gerçekleşen ihracatlar nedeniyle imalatçı aleyhine ortaya çıkan kur farkları üzerinden hesaplanan KDV kadar imalatçının ihraç kayıtlı satış için talep edeceği KDV tutarında azalma meydana gelecek ve mutlaka iade tutarında düzeltme yapılması gerekmektedir.
2- 01.04.2019 Tarihinden sonra yapılan ihracatlar bakımından:
(01.04.2019 Tarihinde yürürlüğe giren 25 Seri No’lu KDV Genel Tebliği)
Nisan 2019 vergilendirme döneminden itibaren gerçekleştirilen ihracatlar nedeniyle imalatçı aleyhine ortaya çıkan kur farkları üzerinden hesaplanan KDV uygulamasında ise iki farklı uygulama bulunmaktadır.
2.a) Mal bedelinin imalatçıya ödenmesi ve kur farkının ortaya çıkması iade talep dilekçesinin vergi dairesine verilmesinden önceki bir tarihe rastlaması durumunda KDV iade hesabında düzeltme yapılır.
2.b) Mal bedelinin imalatçıya ödenmesi ve kur farkının ortaya çıkması iade talep dilekçesinin vergi dairesine verilmesinden sonraki bir tarihe rastlaması durumunda ise KDV iade hesabında düzeltme yapılmaz.
Diğer yandan kur farkı dışındaki işlemler nedeniyle imalatçı aleyhine matrahta değişiklik meydana gelmesi durumunda imalatçı bakımından her durumda KDV iade hesabında azalma olacağı ve düzeltme yapılacağı tabiidir.
Bu kapsamda her iki genel tebliğin kapsadığı dönemler bakımından uygulama farklılığına dikkat edilmesi gerekmektedir.
29.04.2019
Kaynak:
http://www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
İhraç kayıtlı teslimlerde KUR FARKI
